استابول/ خلیل سلحشور/ خبرگزاری آناتولی/ گزارش تحلیلی
مسئولان افغانستان٬ ایران و روسیه را متهم به همکاری با طالبان کرده و می گویند: ایران نه فقط از این گروه حمایت می کند، بلکه بر دامنه کمک هایش نیز افزوده است.
تلاش روسیه برای تماس با طالبان انتقادات گسترده مقامات افغان٬ آمریکا و ناتو را در پی داشته است. آنها معتقدند که مداخله سیاسی روسیه و ایران در اوضاع کنونی افغانستان موجب افزایش نا امنی و تضعیف مبارزه ائتلاف بین‌المللی علیه شبه نظامیان در این کشور می شود.
گزارش‌های برخی رسانه‌ها حاکی از آن است که همکاری روسیه و ایران با طالبان فراتر از دیدارهای رسمی بوده به گونه ای که پایگاه خبری جهان‌نیوز، نزدیک به جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی ایران در گزارشی نوشته بود که ملا محمد اختر؛ رهبر پیشین طالبان افغانستان مدتی در ایران اقامت داشته و حدود یک هفته پیش از کشته شدن، این کشور را ترک کرده بود. او در مدت اقامت در ایران "گفتگوهای مختلفی با مقامات دولت این کشور انجام داده و توافق‌هایی میان دو طرف از جمله جلوگیری از پیوستن شاخه ای طالبان به داعش و تلاش برای حفظ هویت این گروه صورت گرفته است".
ژنرال جان نیکلسون؛ فرمانده کل نیروهای خارجی در افغانستان پیش از این، دو کشور را به مشروعیت بخشیدن به طالبان در افغانستان متهم کرده بود.
به گفته نیکلسون، روسیه مدعی مبارزه طالبان با گروه تروریستی داعش است و کمک های خود به طالبان را در راستای مقابله با داعش می‌داند.
او تاکید کرد که "سندی که حاکی از مبارزه طالبان با داعش باشد، وجود ندارد اما روسیه با طرح چنین موضوعی خواهان تضعیف دولت افغانستان، ناتو و نیروهای ائتلاف بین‌المللی در افغانستان است".
محمد حنیف اتمر مشاور امنیت ملی افغانستان اخیرا اعلام کرده است که مسکو و تهران با «طالبان مسلح» رابطه دارند، اما از این روابط باید برای برقراری صلح استفاده شود.
وی تاکید کرده است: "از این تماس‌ها باید بر ضد جنگ و تأمین صلح سود برد. در جنگ با تروریسم باید اصل روابط میان دولت‌ها باشد تا به پیروزی دست یافت. جنگ با داعش، طالبان و دیگر دهشت افکنان باید با همکاری با دولت افغانستان صورت گیرد. علاوه براین، هر نوع ارتباط با طالبان و دیگر گروه‌ها با اهدافی غیر از صلح، از نظر ما جایز و واقع بینانه نیست".
احمد شکیب مستغنی، سخنگوی وزارت امور خارجه افغانستان نیز گفت: همسویی برخی از کشورهای منطقه با گروه‌های تروریستی که مردم افغانستان را هدف قرار می دهند، برای منطقه و جهان خطرناک خواهد بود.
درهمین راستا٬ رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین اداره امنیت ملی افغانستان چندی پیش به رسانه ها اعلام کرد که " شبه نظامیان طالبان، به ویژه در غرب افغانستان از ایران کمک مالی و تسلیحاتی می‌گیرند. حساسیت روسیه نیز نسبت به اوضاع افغانستان، به ویژه در بخش شمالی این کشور در دو سال اخیر افزایش یافته است".
آصف ننگ، استاندار فراه در غرب افغانستان نیز 9 نوامبر امسال در گفتگویی با یک شبکه تلویزویونی این کشور گفته بود که "ایران در خاک خود به نیروهای طالبان آموزش نظامی می‌دهد". در همین حال یک منبع مسئول در دولت افغانستان که نخواست از وی نام برده شود، به رادیو آزادی گفت که دولت گزارشهایی را به دست آورده که نشان می‌دهد روسیه و ایران تلاش می‌کنند طالبان افغانستان را در برابر عناصر مخالف مسلح خود مثل داعش حمایت تسلیحاتی کنند.
- آیا هدف رابطه روسیه و ایران با طالبان٬ داعش است؟
گزارش هایی که توسط خبرنگار آناتولی به دست آمده است نشان می دهد مقامات ایران یکی از اهداف حضور داعش در افغانستان را ایجاد مزاحمت برای خود می دانند به همین دلیل احتمال می رود تماس خود با طالبان را افزایش دهند.
ارتباط ایران و روسیه با گروه طالبان افغانستان طی چند روز گذشته به بحث داغ و اصلی رسانه های این کشور تبدیل شده است.
در روزهای پایانی سال 2014، ظهور دسته‌هایی از گروه داعش در افغانستان نیز رسانه‌ای شد. برخی از آنها در افغانستان با خود پرچم سیاه حمل کردند. براساس ویدئوی منتشر شده در این زمینه شماری از فرماندهان پیشین طالبان بیعت خود را با این گروه اعلام کرده‌اند. این گروهدر گام نخست فقط با بالا بردن پرچم های سیاه اعلام حضور، اما به تدریج عملیات را شروع کردند. تمرکز آنها بر مبارزه با طالبان و همچنین انجام اقدامات تروریستی علیه شیعیان این کشور بود.
درگیری های دهه گذشته نیروهای امنیتی افغانستان و طالبان معمولا در مناطق عمدتا پشتونشین در جنوب این کشور بوده، اما در این اواخر میدان نبرد به مرزهای شمالی نیز کشیده شده است.
داعش برای ارتباط با گروه های دیگر در آسیای مرکزی و یافتن امکان فرار به این منطقه در صورت افزایش فشارها از سوی افغانستان، سعی کرده تا درگیری ها را به شمال کشور بکشاند. همانگونه که در اواسط سال 2014 نقشه ای را منتشر کردند که براساس آن ایران و تمام مشرق اسلامی جزیی از ولایت خراسان محسوب شده است.
روسیه مدعی است گروه تروریستی داعش قصد دارد از دو منطقه وارد آسیای میانه شود تا به کشورهای تاجیکستان، قرقیزستان و دیگر کشورهای این منطقه دست یابد که امتداد آن به قفقاز می رسد؛ منطقه اول برای گروه تروریستی داعش دانگام در استان ننگرهار و شهرستان کامدیش در استان نورستان و در ادامه رسیدن به بدخشان در شمال این کشور است. منطقه دیگر، مسیر هلمند، گلستان، فراه و پس از آن به سمت کوهستان های استان غور در شمال غرب و در نهایت استان فاریاب در شمال است. در حال حاضر خطر عبور شبه نظامیان گروه تروریستی داعش از همین دو مسیر به آسیای میانه وجود دارد.
در ماه های محرم و صفر گذشته شیعیان افغانستان آماج حملات گروه های تروریستی در این کشور بودند. در شب عاشورا حمله تروریستی به زیارتگاه "سخی" در کابل به کشته و زخمی شدن ده ها تن از شیعیان منجر شد. حمله انتحاری به راهپیمایی جنبش روشنایی در کابل، در 23 ژوئیه 2016 بیش از هشتاد نفر کشته برجا گذاشت و مسئولیت این حملات را داعش بر عهده گرفت.
شماری از تحلیلگران افغان معتقدند که اقدامات انتحاری داعش علیه شیعیان افغانستان ممکن است به لشکر فاطمیون متشکل از هزاره ها و پناهجویان افغان ساکن ایران یا جوانان افغان که توسط سپاه پاسداران ایران مستقیما از افغانستان برای جنگ به سوریه اعزام شده اند، بی‌ربط نباشد.
- روابط رو به رشد تهران با طالبان
سایت دیپلماسی ایرانی به نقل از فارن افرز نوشت: ایران مخالف سرسخت پیمان امنیتی میان افغانستان و ایالات متحده آمریکا است که سال پیش امضا شد. بر اساس این پیمان، ایالات متحده اجازه دارد تعداد محدودی پایگاه و نیروی نظامی در افغانستان داشته باشد.
بر این اساس٬ برخی از این پایگاه ها در نزدیکی مرز ایران خواهند بود و همین مساله زنگ خطر را برای ایران به صدا درآورده است. با آنکه ایران با بازگشت طالبان به قدرت صد درصد مخالف است، ادامه حضور ایالات متحده آمریکا در منطقه، دولت ایران را وادار به یافتن راه حل های جایگزین، از جمله حمایت از برخی شاخه های طالبان کرده است. به این ترتیب، ایران می تواند مطمئن باشد اگر زمانی بنا بر آشتی میان طالبان و دولت افغانستان شد، در این گروه نفوذ خواهد داشت.
ائتلاف های پرفراز و نشیب میان تهران و کابل و تهران و طالبان که البته با چاشنی بی اعتمادی همراه هستند، وضعیت را در افغانستان پیچیده تر می کنند. در طول مذاکرات صلح آینده، تهران ممکن است از طالبان به عنوان اهرم فشاری علیه کابل بهره بگیرد. حمایت کابل از عملیات ائتلاف به رهبری عربستان سعودی در یمن برای مقابله با حوثی ها از چشم تهران مخفی نمانده است. ایران خودش را بازیگری مهم در منطقه دانسته و میل ندارد تحولات این کشور به ضرر منافع اصلی اش باشند. اگر هزینه حفظ این منافع منطقه ای حمایت از بخشی از گروه های طالبان باشد، تهران ابایی از پرداخت این هزینه ندارد.
ملا محمد نورزی، اخیرا به پایگاه خبری Daily Beast گفته است که «ایران دشمن شماره یک ما است و اگر ابوبکر البغدادی (خلیفه خودخوانده داعش) فرمان بدهد، ما به سمت ایران خواهیم رفت». او اضافه کرده است: «من 20 سال برای ملا عمر جنگیدم و اکنون بسیار پشیمان هستم. طالبان تنها در خدمت پاکستان بود، نه اسلام». ظهور داعش، انگیزه بیشتری به تهران می دهد تا به طالبان نزدیکتر شود.