اخبار تحلیلی, عملیات شاخه زیتون

اهداف عمليات شاخه زیتون ارتش ترکیه در عفرین

عملیات شاخه زیتون، در راستای پاکسازی منطقۀ عفرین از وجود گروه‌های تروریستی، تأمین امنیت مرزهای ترکیه با سوریه، جلوگیری از شلیک راکت به سوی مناطق مرزی و ایجاد «منطقۀ امن» برای بازگشت آوارگان سوری به روستاها و شهرهای خود آغاز شده و هنوز ادامه دارد.

02.02.2018 - به‌روز رسان : 03.02.2018
 اهداف عمليات شاخه زیتون ارتش ترکیه در عفرین

محمد عبدالمجید/ خبر تحلیلی، دیدگاه/ خبرگزاری آناتولی

هدف عملیات شاخه زیتون، پاکسازی منطقۀ عفرین از وجود گروه‌های تروریستی با محوریت پ.ک.ک است که در فهرست گروه‌های تروریستی بین المللی قرار دارد و مقابله با شاخۀ سوری آن پ.ی.د و شاخه نظامی آن ی.پ.گ است که نام خود را به "نیروهای دموکراتیک سوریه" تغییر داده، است.

همانطور که تغییر نام «جبهة النصرة» به «هیئة تحریرالشام» به معنای قطع ارتباط آن با القاعده نیست و تغییر نام پ.ک.ک به پژاک در ایران ماهیت تروریستی آن را تغییر نمی‌دهد، تغییر عنوان این گروه های شبه نظامی در سوریه به معنای قطع ارتباطشان با پ.ک.ک نیست.

بخصوص اينكه بیشتر فرماندهان و اعضای ارشد گروه موسوم به "نیروهای دموکرات سوریه" (قسد)، تابعیت سوری ندارند، بلکه از کردهای ترکیه، عراق و ایران هستند. طبق اعتراف سران آن گروه ها جنگجویانی از آمریکا، انگلستان و آلمان نیز در میان شان حضور دارند.

عملیات شاخۀ زیتون، در راستای تحقق چندین هدف آغاز شده که مهمترین آن عبارتند از: پاکسازی منطقۀ عفرین از حضور گروه های تروریستی که امنیت ملی ترکیه را در معرض خطر جدی قرار داده اند؛ تأمین امنیت مرزهای ترکیه با سوریه و جلوگیری از شلیک موشک و خمپاره به سوی مناطق مرزی و ایجاد «منطقه امن» برای بازگشت آوارگان سوری به روستاها و شهرهای خود.

انتظار می‌رود همانگونه که بیش از 100 هزار پناهجوی سوری پس از عملیات سپر فرات به مناطق جرابلس و الباب بازگشتند، 500 هزار آواره دیگر نیز به روستاها و شهرهای واقع در مناطقی که در حال آزادسازی هستند، بازگردند.

در طول چند سال گذشته ده‌ها بار از سمت سوریه و مناطق مرزی که بیشتر آن در کنترل پ.ی.د و داعش قرار دارند، خاک ترکیه مورد حملات و اقدامات تروریستی قرار گرفته است. ارتش ترکیه از حدود یک سال پیش با عملیات سپر فرات و با همکاری ارتش آزاد سوریه توانست مناطق مرزی را که در کنترل داعش قرار داشت، را پاکسازی کند.

به دلیل حضور عناصر تروریستی در آن سوی دیگر مرز، تهدیدها همچنان باقی ماند. مقامات ترکیه طی رایزنی با همتاهای آمریکایی خود، نگرانی شان نسبت به وجود آن گروهای مسلح که حاکمیت و تمامیت ارضی ترکیه را تهدید می کنند، ابراز کردند. از واشنگتن خواسته شد برنامه آموزش، گروه و تسلیح آن گروه ها را متوقف کند.

هرچند آمریکا و اروپا گروه پ.ک.ک را به عنوان گروه تروریستی شناخته اند، اما علی‌رغم اسناد و دلایلی که آنکارا در اختیار آنان قرار داده است، همچنان حاضر نیستند شاخه های سوری آن یعنی پ.ی.د/ ی.پ.گ را گروه‌هایی تروریستی بشناسند.

مقامات ترکیه این ادعای آمریکا را که قطع کمک نظامی به آنها روند جنگ در برابر داعش را تضعیف می‌کند، توجیهی ناپذیرفتنی تلقی کرده اند. ترکیه نیز بارها بر روی این موضوع تأکید کرده که برای رویارویی با یک گروه تروریستی مانند داعش، نباید از گروه های تروریستی دیگرهمچون پ.ک.ک استفاده کرد.

کمک‌های نظامی گسترده آمریکا به این گروه نشان می‌دهد که هدف آن بسى فراتر از مبارزه با داعش است؛ آمریکا قصد دارد از این گروه برای ایجاد ناامنی در مرزهای ترکیه و مقابله با نفوذ ایران در سوریه پسا داعش استفاده كند. آنکارا از چند سال پیش خواهان ایجاد منطقه امن در شمال سوریه برای بازگشت بیش از 3 میلیون سورى موجود در ترکیه بوده، اما هنوز به این درخواست توجهى نشده است.

در دورانی که داعش رو به پایان است، به اعتقاد ترکیه زمان پاکسازی مرزهایش از دیگر گروه‌های تروریستی فرا رسیده است. برنامۀ آمریکا برای تشکیل نیروی 30 هزار نفری به فرماندهی گروه موسوم به "نیروهای سوریه دموکرات"، جهت حفظ امنیت مرزهای سوریه با ترکیه و عراق، عامل اصلی آغاز عملیات شاخۀ زیتون در عفرین شد.

ترکیه تشکیل این نیروی جدید را تهدیدی جدی برای امنیت ملی خود می‌داند و بر این باور است که اقدام مذکور گامی برای تشکیل یک منطقه خودمختار در شمال سوریه تحت کنترل پ.ک.ک و قطع ارتباط آنکارا با جهان عرب است.

چندین سال است که عناصر پ.ی.د به نگرانی های ترکیه وقعی نگذاشته اند، زیرا مى پنداشتند که پس از ايجاد شبکۀ گسترده روابط خود با روس ها و آمریکایی ها، آنها برای همیشه در کنارشان خواهند بود.

در این اواخر و پیش از آغاز عملیات نظامی، روس ها، که می بینند شبه نظامیان کرد تبديل به همپیمان اصلی واشنگتن و خطرى بالقوه برای منافع روسیه شده، به آنها پیشنهاد دادند که برای جلوگیری از ورود نیروهای ترکیه به عفرین، آن را به رژيم اسد واگذار کنند.

آنها علی‌رغم همکاری با اين رژيم در مناطق موسوم به «خودمختار»، پیشنهاد روس ها را نپذيرفتند. در حقیقت ترکیه حاكميت رژيم اسد بر عفرين را بر شبه نظامیان کرد ترجیح می دهد. اما هنگامی که میان دو گزینه حضور دولت سوریه و مخالفان آن، یعنی ارتش آزاد سوریه قرار گیرد، بدون ترديد دومى را ترجیح خواهد داد.

بدون تردید کردهای سوریه در طول بیش از چهار دهه مورد ستم و سرکوب رژیم این کشور قرار گرفته و بیشترشان از کمترین حقوق خود محروم بوده اند، به همین خاطر آنان نیز مانند شهروندان دیگر کشورشان حق دارند از تمامی حقوق خود برخوردار شوند.

گروه پ.ی.د از سابقه ستمدیدگی و محرومیت‌های مردم کرد سوءاستفاده کرده و در کنار رژیم این کشور مرتکب جنایت‌های بسیاری در حق آنان شده اند که از جنایتهای اسد و داعش دست‌کمی ندارد.

سخن از تهاجم ارتش ترکیه بر ضد مردم کرد، گمراه کننده است. درست است که بیشتر مردم منطقه عفرین کرد هستند، اما در مناطقی از آن نیز مردم عرب و ترکمن ساکن هستن. این مناطق تا سال 2016 در اختیار ارتش آزاد سوریه بود.

ترکیه بارها اعلام کرده که هرگز کردهای سوریه را هدف قرار نمی‌دهد. پس از تسلط پ.ی.د/ ی.پ.گ بر شمال سوریه، بیش از 200 هزار نفر از کردهای سوریه به ترکیه پناه برده اند. علاوه بر این، دولت ترکیه از «شورای ملی کردهای سوریه» متشکل از حدود 15 حزب و گروه کرد سوری حمایت می‌کند.

دلایل و شواهد بسیاری وجود دارند که عناصر پ.ی.د/ ی.پ.گ در مناطق تحت نفوذ خود در شمال سوریه مرتکب اقدامات پاکسازی قومی و تغییر ساختار جمعیتی بسیاری شده اند. آنان پس از تسلط بر شمال سوریه بیش از دو میلیون کرد، عرب و ترکمن را آواره و در مواردی بر مناطقی تسلط پیدا کرده اند که حتی یک خانوادۀ کرد در آنها سکونت ندارد.

در مناطق خارج از عفرین، بیش از دو میلیون سوری به دلیل جنایات آنها دچار زیان شده و در خود عفرین نیز پس از تسلط آنان بر منطقه، بیش از 250 هزار سوری مجبور به ترک خانه های خود شده اند. علاوه بر این، پ.ی.د در مناطق زیر نفوذ خود، تمامی گروه های مخالف خود را قلع و قمع کرده است.

تسلط این گروه بر مناطق غنی سوریه مانند دیرالزور و الرّقه، که مناطق کردنشین نیستند، ثابت می‌کند که هدف آن و حامیانش چیزی فراتر از حمایت از کردهاست. با این حال، آنکارا با اعلام اینکه ی.پ.گ پس از عملیات شاخۀ زیتون، بسیاری از زندانیان داعش را برای مقابله با این عملیات را آزاد کرده، تأکید می‌کند که میان آن دو گروه ارتباط تنگاتنگی وجود دارد.

کردهای سوریه بیش از هر قومیت دیگری از سیاست‌ها و اقدامات پ.ک.ک/ پ.ی.د زیان دیده اند. همزمان با آغاز انقلاب سوریه و برپایی تظاهرات گسترده در بسیاری از شهرها و شهرک‌های کردنشین، دولت سوریه که با پ.ک.ک روابط بسیار نزدیکی دارد، سران این گروه تروریستی را از کوه های قندیل فراخواند و برای تسلط بر مناطق کردنشین و جلوگیری از خارج شدن آنها از کنترل دولت، آنان را مورد حمایت نظامی قرار داد.

گروه پ.ی.د که کردهای سوریه، آنان را با عنوان «کردهای بعثی» می‌شناسند، با حمایت رژیم سوریه تشکیلاتی را در مناطق کردنشین بر پا کرده و از هیچ تلاشی برای سرکوبی مردم کرد به ویژه جوانان مخالف خود و دولت سوریه کوتاهی نکرده است.

عناصر پ.ی.د برای تسلط بر مناطق الجزیره، کوبانی و عفرین و رسیدن به ساحل دریای مدیترانه جهت ايجاد گذرگاه دریایی برای دولت خود تلاش می کنند، اما بسیاری اطلاع ندارند که این پروژه با موانع جغرافیایی و جمعیتی بزرگی از مناطق غیرکردنشین روبروست.

آنها مانع پیوستن مناطق کردنشین به یکدیگر خواهند شد. تلاش شبه نظامیان بعثی-کردی «ی.پ.گ» برای وصل مناطق غالبا کردنشین شمال سوریه و رسیدن به ساحل شرقی مدیترانه به معنای آوارگى صدها هزار شهروند عرب و ترکمن این منطقه است.

گفتنی است که وزیر کشور ایران سه سال پیش اعلام کرده بود که این کشور به هیچ وجه اجازه نخواهد داد داعش به چهل کیلومتری مرزهای ایران نزدیک شود و آن را خط قرمز شمرد. چگونه از ترکیه انتظار می رود اجازه دهد گروه های مسلحی که از نظر آن هیچ تفاوتی با داعش ندارند، در کنار مرزهایش اردو بزنند؟

اگر ایران و روسیه -که نه تنها با سوریه مرز مشترکی ندارند، بلکه صدها و هزاران کیلومتر با آن کشور فاصله دارند- به بهانۀ دفاع از امنیت ملی خود، حق حضور و دخالت سیاسی و نظامی در سوریه را داشته باشند، چطور ترکیه که با آن کشور دارای 900 کیلومتر مرز مشترک است، حق ندارد با گروه های تروریستی در آن سوی مرز به رویارویی بپردازد؟

سخن از چشمداشت ترکیه به خاک سوریه اتهام نادرست و اثبات نشده ای است. عملیات «سپر فرات» بهترین گواه بر سستی این ادعاست، زیرا بلافاصله پس از آن عملیات، ارتش ترکیه مناطق آزاد شدۀ «جرابلس» و «الباب» را به ساکنان آواره شدۀ آن سپرد و خود به پایگاه هایش در ترکیه بازگشت.

آمریکا نیز برای اطمینان دادن به ترکیه تلاش و اعلام کرد: نیروی امنیتی تازه ای که قرار است در سوریه سازماندهی شود، مسألۀ تازه ای نیست، و بر روی این موضوع تأکید ورزید که تشکیل این نیروها با هدف ایجاد امنیت بیشتر جهت بازگشت مردم آواره و تضمین عدم بازگشت دوبارۀ داعش به آن مناطق است.

آمریکایی ها همچنین از احتمال ایجاد مناطق امن در عمق 30 کیلومتر در مرزهای سوریه و ترکیه سخن گفته اند. دولت آمریکا بار دیگر با تأکید بر توقف تسلیح شبه نظامیان کرد، اعلام کرد که عفرین جزو مناطق عملیاتی نیروهای ائتلاف مبارزه با داعش نیست. ایالات متحده تنها به این گفته بسنده کرد که عملیات نظامی ترکیه باید محدود باشد.

تفاوت برخورد آمریکا در قبال عناصر پ.ی.د حاضر در عفرین با حاضر در منبج و شرق فرات نشان می‌دهد که پشتیبانی آمریکا بیشتر بر روی عناصر موجود در منطقۀ الجزیره منطقه ای سرشار از منابع نفت، گاز و آب متمرکز شده است.

آمریکا در این منطقه بیش از ده پایگاه نظامی برپا و اخیرا نیز اعلام کرده است که حضورش در سوریه حضوری دراز مدت خواهد بود. این نکته ثابت می‌کند که آمریکا عناصر پ.ی.د را در راستای منافع خود در مناطق شمال شرق سوریه بکار می گیرد و هرگاه به منافع خود دست پیدا کند؛ همانگونه که در اقلیم کرد عراق عمل کرد، پشت آنان را خالی خواهد کرد.

به احتمال زیاد این عملیات نظامی، یک عملیات محدود خواهد بود و به اهداف مورد نظر خود دست پیدا خواهد کرد. همچنین ممکن است ی.پ.گ، منطقۀ عفرین را به دولت سوریه بسپارد. تحقق این امر هم به نفع ترکیه است، زیرا در این صورت نیز آنکارا به اهداف خود دست خواهد یافت.

از سوی دیگر این عملیات نظامی بر اهمیت و جایگاه ترکیه در نگاه دولت آمریکا خواهد افزود و باعث خواهد شد پس از آن نگرانی‌های ترکیه دربارۀ امنیت مرزهایش با سوریه جدی‌تر گرفته شود.

چنانچه عملیات نظامی «شاخۀ زیتون» بر اساس برنامه پیش برود و به پیروزی ارتش ترکیه و ارتش آزاد سوریه بینجامد، فرصتی خواهد بود برای بازگشت ده ها بلکه صدها هزار آوارۀ سوری ساکن ترکیه به سرزمین و محل سکونت خود.

* مقالات منتشر شده تحت عنوان «دیدگاه» صرفا منعکس کننده نظر نویسنده مقاله است و به معنای تایید آن از سوی خبرگزاری آناتولی نیست.


خبرگزاري آناتولي اخبار خود از طريق سامانه مدیریت خبر (HAS) براي مشترکین رسانه‌ای ارسال و فقط بخشي از آنها را خلاصه و در وبسايت خود منتشر ميكند. بنابراين براي دريافت اخبار كامل ما، لطفا تماس گرفته و مشترك شويد!