Twitter'da paylaşılan bir fotoğraf, Afganistan'da açık artırma ile satılan 9 yaşındaki kız çocuğunu gösterdiği iddiasıyla gündeme geldi.

ARKA PLAN VE İDDİALAR

Fotoğrafın yer aldığı tweet yaklaşık 40 bin etkileşim aldı.

Sosyal medya kullanıcıları kız çocuğunun para karşılığı satıldığını gösterdiği iddia edilen fotoğrafa tepki gösterdi.

Söz konusu iddia 2013'den beri internette dolaşıyor. Daha önce de "Burası Afganistan'da bir film platosu değil, 9 yaşında bir kız çocuğunun satışa çıkarıldığı pazar, insan pazarı.." ifadesiyle paylaşılmış.

Zaman zaman dolaşıma sokulan ve güncel olmayan bu paylaşımın başka versiyonları da bulunuyor. Bu gönderide ise kız çocuğunun satılırken utandığı için ellerini yüzüne kapattığı ibaresine rastlanıyor.

İddia derinlemesine araştırıldığında sadece Türkiye'de gündeme gelmediği sonucuna ulaşılıyor. Bir Yunan haber sitesinde, söz konusu fotoğraf  "Afganistan'da 9 yaşındaki kız açık artırmada!" başlığı altında 2013'de servis edilmiş.

Fotoğrafın altında Yunanca şu açıklama yer alıyor: "Afganistan'dan gelen fotoğraf şoke edici. Henüz dokuz yaşında olan küçük kız, utançtan elleriyle yüzünü gizlemiştir. Bu onun "açık artırmasından" bir fotoğraf! Fotoğraf Facebook'tan geliyor. Ve ünlü şarkıcı Madonna'nın Afganistan ve Pakistan'daki kız çocuklarının eğitimine para toplamak amacıyla Fransız ressam Fernand Leger'in bir tablosunu 7 milyon dolara sattığı haberinden günler sonra geldi. Kız çocuklarının okullarına gelinceye kadar Afganistan'da çok daha fazlasına ihtiyaç var.”

2013'de Farsça yapılan bir Facebook paylaşımında yine aynı fotoğraf ve iddiaya rastlanıyor. Bu sefer paylaşımın açıklamasındaki iddiada fotoğrafın çekildiği lokasyon da belirtiliyor: "Afganistan'ın Nangarhar Eyaletinin ilçesi Shinwar'da 9 yaşında bir çocuğu sattılar. Bu kalpsiz insanlara lanet olsun."

BULGULAR

AA Teyit Hattı, 2013'den beri farklı dillerde servis edilen bu iddianın gerçekliğini araştırmak için fotoğrafı Afgan medyasında arattı. Afgan haber sitesi Kabul Press’te söz konusu fotoğraf 18 Mayıs 2011 Çarşamba günü, "Talokan'daki gösterilerin ve şiddetin fotoğrafları" başlığıyla yayınlanmış.

Fotoğrafın altında Farsça "  عکس از رویترز   "  yazıyor. Türkçeye çevrildiğinde fotoğrafın Reuters haber ajansına ait olduğu anlaşılıyor. İddiaya konu olan fotoğrafa Reuters fotoğraf arşivinden ulaşabilmek mümkün.

Fotoğraf 18 Mayıs 2011 tarihinde Wahdat Afghan tarafından Afganistan'ın Talokan kentinde çekilmiş. Fotoğrafın açıklamasında: "18 Mayıs 2011'de Talokan'da düzenlenen bir protesto sırasında, NATO ve Afgan güçlerinin düzenlediği bir baskında aile üyeleri bir gecede öldürülen Afgan bir kız çocuğu ağlarken yüzünü kapatıyor. Üst düzey bir yerel sağlık yetkilisi, Afganistan'ın kuzeyinde bir gece baskınında iki erkek ve iki kadının öldürülmesine karşı şiddetli protestolarda on kişinin öldüğünü ve elli kişinin yaralandığını söyledi." ifadesi yer alıyor. Fotoğrafın altında "Afganistan Savaşı", "kalabalık", "ağlamak", "el yüzünde" gibi etiketler kullanılmış. "Afganistan Talokan", "18 Mayıs 2011" , "NATO karşıtı protestolar" söz öbekleri birlikte internette aratıldığında; Independent, VOA  gibi çok sayıda haber sayfasında iddiaya konu olan fotoğrafın yer aldığı görülüyor.

Ancak haberlerin içeriği incelendiğinde, iddianın aksine kız çocuğunun satıldığına dair bir veri bulunmuyor. Haberler, Afganistan'ın kuzeyindeki Talokan kentinde NATO ve Afgan güçlerinin düzenlediği bir gece baskınında ikisi kadın ve ikisi erkek olmak üzere dört kişinin öldürülmesi üzerine düzenlenen protesto gösterisinden bahsediyor. NATO yetkililerinin operasyonda ölenlerin militan olduğunu açıklamasının üzerine bu kişilerin sivil olduğunu iddia eden göstericiler polisle çatışıyor. Protesto gösterilerinde en az 12 kişinin öldüğü ve 80'den fazla protestocunun da yaralandığı yazıyor.

Fotoğrafın yer aldığı haber kaynaklarında Talokan'da 2 binden fazla göstericinin polisle çatıştığı, protestocuların ABD ve Afgan hükümetleri aleyhine sloganlar attıkları ve baskında öldürülenlerin cenazelerini sokaklarda taşıdıkları bilgisi yer alıyor.

Associated Press'in 18 Mayıs 2011 tarihli "NATO baskını sonrasındaki ölümcül protestoların sivil ölümlere neden olduğu söylendi" başlıklı videosunda ise söz konusu fotoğrafın çekildiği protestolar görüntülenmiş. Videoda Gawmal'dan Talokan'a giden yol boyunca yürüyen protestocular, NATO tarafından düzenlenen baskında bir gecede öldürüldüğü söylenen insanların cenazelerini sedyede taşıyorlar. Protestocuların "Yaşasın İslam, yaşasın Mücahidler!", "Yabancılara ölüm, Amerika'ya ölüm!" sloganları attıkları duyuluyor.