Görüntüdeki doğa olayı gerçek mi, yoksa bilgisayar ortamında mı hazırlandı ?

Çağdaş Çetindemir / 20.11.2023

ABD'de kayda geçen ve gökyüzünün adeta düz bir çizgiyle bölündüğünü gösteren gün batımı görüntüsü, sosyal medyada etkileşim yarattı. Sosyal medya kullanıcılarının yanıt aradığı soru şuydu: "Bölünmüş gün batımı" görüntüsü gerçek mi?

ARKA PLAN VE İDDİALAR

Düz çizgiyle bölünmüş gün batımı görüntüsünün ABD'nin Florida eyaletinde kayda geçtiği öne sürüldü.

Görüntülerle ilgili sosyal medyada çeşitli yorumlar yapıldı.

Görüntülerin gerçek olmadığı, yapay zeka ürünü olduğu, fotoğraf düzenleme programı Photoshop'la oluşturulduğu ya da bir felaketin habercisi olabileceği gibi çok sayıda mesaj paylaşıldı.

BULGULAR

Sosyal medya kullanıcılarının, bölünmüş gün batımını gösteren iki ayrı görüntüyü dolaşıma soktuğu görülüyor. İki ayrı görüntü için internette tarama yapıldığında farklı dijital izlere rastlanabiliyor.

Görüntülerin biri güncel, diğeri eski. İki görüntünün de farklı zamanlarda ve yerlerde kayda geçtiği anlaşılıyor. İki içeriğin de fotoğrafı ve videosu mevcut.

Söz konusu görüntülerin, yerli ve yabancı mecralarda haberlere konu edildiği görülüyor.

Güncel olan bu görüntünün kaynağı, Florida'da bir motosiklet sürücüsünün kask kamerası.

Diğer görüntü ise Uma Gopalakrishnan'a ait ve çok daha eski. Gopalakrishnan, kaydı 13 Temmuz 2019'da Kuzey Karolina’da 20.55'te aldı. Instagram ve X'te paylaştı. Yabancı kaynaklı açık verilerde Gopalakrishnan'ın daha önce hiç böyle bir şey görmediğini ve o gece gördüklerine inanamadığını söylediğine rastlanıyor.

Haberlerde Ulusal Oşinografi ve Atmosfer İdaresi ve Üniversiteler Uzay Araştırmaları Birliği gibi kurumlardan açıklamalar yer alıyor. Yaşanan doğa olayının en basit haliyle açıklaması ise şöyle: Güneş ile yere yakın bulutların arasına büyük bir bulut girince, büyük bulut gölgeye neden oluyor. 

Bilim yazarı Joe Hanson'un sosyal medya hesabında paylaştığı bir diyagram konuyu açıklıyor.  Çeşitli bilimsel kaynaklarda da gökyüzünün düz çizgiyle bölünmüş gibi görünmesinin sebebi bulut gölgesinin gün ışığını kesmesi.

Meteoroloji uzmanı olan Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, AA Teyit Hattı'na sosyal medyada etkileşime neden olan bölünmüş gün batımı görüntülerini değerlendirdi. Görüntülerde güneş batmakta olduğunu ve ufka indiğini belirten Kadıoğlu "Güneş batıyor, ufka inmiş. Güneş batarken önünde bulutların indiği bir gölge var. Güneş ışınları set gibi olan bulutlardan etkilenmiş. Gölge oluşmuş." dedi. Bölünmüş günbatımı görüntüsünün bir felaket habercisi olabileceği yorumlarına her zaman rastlandığını ifade eden Kadıoğlu, gökyüzündeki durumla deprem arasında bilinen hiçbir bağlantı olmadığına işaret etti. Yani depremin ne zaman olacağı önceden bilinemiyor. Her an olabilir ya da uzun süre olmayabilir. Bir ihtimal bölünmüş günbatımı görüldüğünde gerçekleşse bile bu iki doğa olayının birbiriyle bağlantılı olduğunu kanıtlamaz.

BULGU SETİ
  • Görüntüler sahte ya da düzenleme değil, bölünmüş günbatımını gösteriyor.

  • Güneş ile yere yakın bulutların arasına büyük bir bulut girince, büyük bulut gölge oluşturuyor.

  • Bölünmüş günbatımı ile deprem arasında bilinen bir bağlantı yok.


DOĞRU MU? YANLIŞ MI?
Günbatımı görüntülerinin gerçek dışı olduğu iddiası doğru değil.