İstanbul'un fethinde anahtar rol oynayan Rumeli Hisarı içindeki Boğazkesen Fetih Mescidi hakkında bağlamından kopartılan bilgiler sosyal medyada tartışma konusu oldu. Bazı X (eski adıyla Twitter) kullanıcıları, Hisar'daki amfitiyatronun sahnesine açık hava etkinliklerini engellemek için mescit yapıldığını yazdı.

ARKA PLAN VE İDDİALAR 

2015 yılının temmuz ayından itibaren Boğazkesen Fetih Mescidi'nin fotoğrafları sosyal medya platformlarında dolaşıma girdi. Bazı X kullanıcıları mescidin Rumeli Hisarı'ndaki amfitiyatronun ortasına inşa edildiğini savundu. 

Bir X kullanıcısı 2021 yılında "Rumeli Hisarı Açık Hava Tiyatrosu'nda konserler, gösteriler yapılırdı. Altı yıl önce sahnesine mescit yapıldı." ifadelerini takipçilerine servis etti. Bu iddia ilerleyen yıllarda benzer cümleler kullanılarak yeniden sosyal medya platformlarında paylaşıldı.

Doğruluk kontrolü yapan bazı internet siteleri o tarihlerde bu bilginin gerçek olduğu yönündeki içerikleri okuyucularına servis etti. 

BULGULAR

Anadolu Ajansı Teyit Hattı, iddiaların arka planını araştırdı. Anadolu Images'te yer alan fotoğraf arşivi ve açık kaynaklar detaylı şekilde tarandı.

Boğazkesen Fetih Mescidi'nin kısa tarihçesi

Ebu’l-Feth Camii olarak da bilinen Boğazkesen Fetih Mescidi, Fatih Sultan Mehmet tarafından 1452'de İstanbul'un fethi için inşasına başlanan Rumeli Hisarı'ndaki su sarnıcının üzerine yapıldı. İstanbul'un fethi sonrası ilerleyen dönemlerde yaşanan şiddetli depremler sonucu Rumeli Hisarı ve cami hasar aldı. Cami 18. yüzyılda meydana gelen bir deprem sonucu ise tamamen yıkıldı ve geriye sadece minaresi kaldı.  

19. yüzyıl başlarında yaşanan kontrolsüz göç sonucu, kalenin içinde çarpık şekilde kentleşmiş bir mahalle ortaya çıktı. Fotoğrafçı Nicholas V. Artamonov'un arşivinde yer alan 1936 tarihli bir fotoğrafta, ahşap evlerin aşağısındaki yapının sadece minaresinin ayakta kaldığı tespit edildi.

Sema Kancan Göncüoğlu'nun fotoğraf arşivinde yer alan ve Anadolu Images'te abonelere sunulan yakın tarihli başka bir fotoğrafta da sadece minare gözlemlendi.

Restorasyon ve konser alanı

1953 yılında Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın girişimleriyle, Türk kadın mimar Cahide Tamer Aksel, Selma Emler ve Mualla Eyüpoğlu Anhegger Rumeli Hisarı'nın onarımı için çalışmalara başladı. Kale içindeki ahşap evler kamulaştırıldıktan sonra yıkıldı ve 1953'te başlayan restorasyon çalışmaları 1958'de tamamlanarak Rumeli Hisarı ziyarete açıldı. 

Rumeli Hisarı'nın burçları ve kuleleri onarılsa da caminin restorasyonu gerçekleştirilmedi. 1956 yılında caminin üzerinde bulunduğu sarnıcın etrafına bir konser alanı inşa edildi ve minare yerinde sabit bırakıldı.

Bu tarihten itibaren Boğazkesen Fetih Mescidi'nin bulunduğu alanda sahne performansları sergilenmeye başlandı, konser organizasyonları düzenlendi. 

15 Temmuz 2016'da Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) tarafından kalkışılan darbe girişiminde hayatını kaybeden foto muhabiri Mustafa Cambaz tarafından 2012 yılında çekilen bir fotoğrafta Boğazkesen Fetih Mescidi'nden geriye kalan minarenin hala ayakta olduğu görüldü. 

Yüksek çözünürlüklü Maxar uydusu üzerinden 2014 yılına kadar geriye dönük olarak yapılan incelemede de aynı sonuca ulaşıldı.

Boğazkesen Fetih Cami restorasyon

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2009 yılında mülkiyeti kendisine ait olan mescidin yeniden ayağa kaldırılması için çalışmalara başladı. Boğazkesen Fatih Mescidi'nin inşa edilmesi için hazırlanan proje Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylandı ve 28 Mayıs 2013'te gerekli ruhsatlar sağlandı. 2014 yılının haziran ayında başlayan restorasyon çalışmaları, 2015 yılının sonlarına doğru tamamlanarak cami ibadete açıldı.