Plastikler tarımda, malçlama filmlerinden polimerlerle kaplanmış yavaş salınımlı gübrelere kadar çeşitli alanlarda kullanılıyor. Dünya Ekonomik Forumu (WEF) verilerine göre 2019'da dünya genelinde tarım ve hayvancılıkta 12,5 milyon ton plastik kullanılırken aynı yıl gıda ambalajı için kullanılan plastik miktarı 37,3 milyon ton olarak kayıtlara geçti.

Plastiğin tarımda yaygın ve uzun süreli kullanımı, sistematik toplama ve sürdürülebilir yönetim eksikliği ile birleştiğinde toprak ve su ortamlarında kirliliğe yol açıyor. Ayrıca plastikler zamanla aşınarak mikroplastiklere dönüşüyor.

Hem insan hem de çevre sağlığı üzerindeki etkileri göz önünde bulundurulduğunda plastiğe alternatif doğal içerikli ürünlere olan ihtiyacın önemi her geçen gün artıyor.

Bu alternatiflerden birini hayata geçiren Palgae şirketinin kurucu ortağı ve biyomühendis Eylül Er, AA muhabirine, Türkiye'nin tarıma elverişli toprak arazilerinde tespit edilen mikroplastik sayısının metrekare başına 12 bin 500 parçacık olduğunu, bunun tarımda kullanılan plastik toprak örtülerinden kaynaklandığını söyledi.

Bu örtülerin ana maddesinin petrol bazlı olduğunu belirten Er, "Bu filmleri çiftçilerimiz hasat zamanlarında, fidanlarını ekerken toprakların üzerine malçlama yapmak amacıyla seriyor. Hasat zamanı gelene kadar yani çileklerini, marullarını büyütene kadar o filmler o toprakların üzerinde hem ürünü yağıştan korumak hem toprağın nemini dengelemek, hasadı da haşerelerden korumak için kullanılmaya devam ediyor. Hasat sonunda da bu plastik örtüler eğer parçalanıyorsa ne yazık ki çiftçilerimiz bir daha kullanamıyor ve bunları atık olarak atıyorlar. Bunlar geri dönüşümü mümkün olmayan filmler ve toprakta kaldığı süre boyunca da aslında toprağı mikroplastik bakımından da zehirli bir şekilde etkiliyor." dedi.

"Yüzde 60 oranında yosun kullandık"

Tarımda plastik örtü kullanımının azaltılmasının atık miktarının azaltılmasına katkı sunacağını kaydeden Er, kendilerinin de bu amaç doğrultusunda daha yeşil bir teknolojiyi açığa çıkarmak ve yeşil teknolojilerle tarım örtülerinin üretilebileceğini göstermek niyetiyle yola çıktıklarını anlattı.

Yosun bazlı, toprakta biyolojik olarak parçalanabilen ve parçalandığında da toprağı organik madde ve mineral bakımından zenginleştiren tarım örtülerinin ham maddesini geliştirdikleri bilgisini paylaşan Er, ürünün hedef kitlesinin öncelikle rejeneratif pamuk, marul, soğan ve çilek üreticileri olduğunu aktardı.

Ürün çeşidine göre tarım örtülerinde kullanılacak ham maddeyi yeniden tasarladıklarından bahseden Er, "Elimizdeki örnekleri üreticilere gösterdiğimizde şok geçirdiklerini söyleyebilirim. Çünkü yüzde 60 oranında yosun içerik kullandık bunları üretirken. Ayrıca içeriğin yüzde 80'i organik ve biyolojik. Bu sebeple de toprak üreticileri 'Bu nasıl mümkün olabilir?' diye soruyor. Bu kadar yüksek organik içerikle bu kadar güzel dayanımı nasıl elde ettiğimizi soruyorlar." diye konuştu.

"Her 3 kilogram ürün, 1,5 kilogramlık karbondioksit emisyonunu önlüyor"

Yosunların, ağaçlara oranla havadan 5 kat daha fazla karbondioksit yakaladığına dikkati çeken Er, farklı alanlarda kullanmak üzere bu yosunları yetiştirmenin de havadan karbon yakalamaya katkı sağladığını işaret etti.

Er, geliştirdikleri ham maddenin çevre sağladığı diğer faydaları şöyle sıraladı:

"Bizim ürettiğimiz biyoplastik ham maddesini kullanmak isterseniz her 3 kilogramda 1,5 kilogramlık karbondioksit emisyonunun önüne geçmiş oluyoruz. Aynı zamanda üretim tekniğimizle yüzde 60 daha az su ve enerji kullandığımızı söyleyebilirim. Bu sayede aslında sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin en az 6 tanesine doğrudan etki etmiş oluyorsunuz ve bunları da sürdürülebilirlik raporlarınızda, 2026'da gelmesini beklediğimiz karbon vergilendirilmesinde bir avantaj olarak sunmasını sağlıyoruz." diye konuştu.

"Biyogübre ve biyopestisit maliyetlerinin de yüzde 10 yüzde 25 arasında düşebileceğini öngörüyoruz"

Tarımda kullanılan plastik örtülerin ham maddelerinin aynı olmasına rağmen fiyatlarının metrekaresinin 1000 liradan 10 bin liraya kadar değişkenlik gösterdiğinden bahseden Er, kendi geliştirdiği ham maddenin ise şu an için geleneksel bu plastiklerden daha pahalı olduğunu fakat seri üretimi geçtiklerinde üreticinin elde edeceği yararlara baktığında aslında maliyeti kurtaracağını ifade etti.

Er, geliştirdikleri ham maddenin maliyeti hakkında, "Tarım işçilerinin biyogübre ve biyopestisit maliyetlerinin de yüzde 10 yüzde 25 arasında düşebileceğini öngörüyoruz ve bu da zaten kullandıkları tarım örtüsüyle birlikte aradaki farkı oldukça kapatıyor." değerlendirmesini yaptı.

İklim değişikliğiyle mücadelede biyolojik ajan olarak nitelendirilen yosun gibi katma değeri olan ürünlerden elde edilen ürünlerin plastikler ve diğer zararlı ham maddelerin yerini almasının önemli bir etki olacağını vurgulayan Er, bu nedenle önümüzdeki 5 sene içerisinde ve mikro ve makro yosunlarla ilgili çalışmaların artacağını düşündüğünü de ekledi.

Er, konuşmasını şu sözlerle tamamladı:

"Eğer artık yediğiniz çileklerde meyve ve sebzelerde mikroplastik olmasını istemiyorsak, manavlara gittiğinizde meyve ve sebzeleri gerçekten olması gerektiği haliyle görmek istiyorsak tarımda kullandığımız örtüleri bir an önce biyobozunur ve yosun bazlı haliyle değiştirmemiz gerekiyor."