Fitoplankton olarak adlandırılan bitkisel canlıların aşırı çoğalması, deniz sıcaklığının yükselmesi ve buna bağlı bakteriyel aktivitelerin artmasıyla meydana gelen müsilajın oluşumunda sıcaklık, akıntı, tuz seviyesi ve kirlilik gibi birçok farklı etken rol oynuyor.

Müsilaj oluşumunun hızlı şekilde tespit ve takip edilmesi ekosistemin korunması açısından büyük önem taşırken, bu konuda yüksek teknolojiden faydalanarak risk ve öngörü analizini yapan girişimler bulunuyor.

Bu girişimlerin Türkiye'deki tek örneği, İTÜ ARI Teknokent bünyesindeki Smart City & Partners'ın (SC&P) Kurucusu Anıl Sevinç, AA muhabirine, uzaktan algılama, uydu, uzay ve yapay zeka teknolojilerini kullanarak özellikle çevre problemleri ve iklim değişikliğiyle bağlantılı çeşitli öngörüler oluşturduklarını, riskleri erkenden tahmin edecek erken uyarı sistemleri üzerinde çalıştıklarını söyledi.

Kurdukları otonom sistemler sayesinde, hiçbir manuel girdi sağlamadan belirledikleri bölgedeki parametreleri sürekli izleyerek raporlar hazırladıklarını belirten Sevinç, "Bizim üzerinde çalıştığımız konular afet, iklim değişikliği, sürdürülebilirlik, değişim trendleri ve dünyanın sınırlı kaynakları. Aynı zamanda çeşitli riskler de zaman zaman ortaya çıkabiliyor. Bu riskleri de önceden tahmin etmek bizler için çok önemli. Çünkü eğer önceden tahmin edemezseniz kriz yönetimi yapmak zorunda kalırsınız. Biz en azından risk yönetimi yapmayı tercih ediyoruz." dedi.

Dünyada 2024 yılında uzaya 131 uydu gönderildiğine ve toplam uydu sayısının 7 bine ulaştığına, 2030 yılında bu sayının 58 bini bulacağına dikkati çeken Sevinç, bu sayede yakın gelecekte yeryüzünde yapılan bazı yersel ölçümlerin tamamıyla uyduya taşınacağını ve bu durumun riskleri daha görünür kılacağını kaydetti.

"Müsilajı çok rahat bir şekilde tespit edebiliyoruz"

Uydular üzerinden dünyanın bir nevi fotoğrafını çekerek müsilajla ilgili analizler yaptıklarını anlatan Sevinç, "Yeryüzü sıcaklığını bilebiliyoruz, su ve deniz ısılarını takip edebiliyoruz. Aynı zamanda deniz üzerinde oluşan, birbirini tekrar eden paternleri gözlemliyoruz, biz bunlara anormallik diyoruz. Bu anormalliğin Marmara Denizi için adlandırılmış hali müsilaj ve bu müsilajın da nerelerde, ne zaman görüldüğünü sürekli izleyebiliyoruz." diye konuştu.

Sevinç, 2021'de görülen müsilaj oluşumuyla ilgili parametreleri inceleyerek müsilajın nerelerde ve hangi tarihlerde görüldüğünü, denizde rüzgar ve akıntıyla ne tarafa doğru ilerlediğini analiz edebildiklerini, 2021 verilerini mevcut verilerle kıyaslayarak değerlendirmeler yaptıklarını ifade etti.

Sevinç, şu bilgileri paylaştı:

"Yaptığımız çalışmalarda biz önce optik uyduları kullanarak müsilajın bir tanımlamasını yapıyoruz. Bunu makine öğrenmesi ve yapay zekaya öğreterek, müsilajı çok büyük alanlarda hızlıca tarayıp tespit etmesini sağlıyoruz ki biz bu noktaları öncelikle bilelim. İkinci önemli konu da müsilaj bu paternlerin oluştuğu yerlerden nasıl hareket ediyor? Çünkü elimizde su sıcaklığı verileri var, akıntı verileri var, rüzgar verileri var. Acaba bu müsilaj gerçekten artarak mı devam ediyor yoksa bir yerde oluşan müsilaj belirli bir bölgeye doğru hareket mi ediyor? Mesela bu ikisi birbirinden farklı konu. Şu anda bu analizleri yapıyoruz. Ekseriyetle kullandığımız optik uydular. Optik uydulardan kullandığımız farklı bant aralıkları var, bunlardan biri de klorofil endeksini görebildiğimiz kızılötesi bantlar. Bu bantlarla biz müsilajı çok rahat bir şekilde tespit edebiliyoruz."