استانبول/خبرگزاری آناتولی

دکتر حسین علیزاده، کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه، کاردار سابق سفارت ایران در فنلاند و استاد میهمان دانشگاه «استانبول شهیر» ترکیه در مصاحبه اختصاصی با خبرگزاری آناتولی گفت: "با توجه به مفاد برجام، هیچ تغییری در رفتارهای ایران ایجاد نشده است. ترامپ نیز به این موضوع اشاره دارد. به نظر او، درآمدهای دوره پسابرجام منجر به اقدامات ایذایی ایران در منطقه شده است".

وی در پاسخ به این سوال که "آیا بدون حل مسائل منطقه مانند سوریه امکان ادغام ایران در نظام جهانی، امضای قرادادهای بین المللی، حل مشکلات اقتصادی وجود دارد؟" اظهار داشت:

"ایران با چنگ و دندان بشار اسد را نگه داشت، اما ده ها کشور عرب و مسلمان را از دست داد. در سازمان همکاری اسلامی با اجماع، قطعنامه علیه ایران تصویب شد. حتی کشورهایی مانند تاجیکستان، عراق، افغانستان و لبنان هم به آن رای می دهند.

این قطعنامه نشان داد که حتی عراق به عنوان کشوری که ایران بیشترین سرمایه گذاری در این کشور انجام می دهد در کنار ایران قرار نمی گیرد. بنابراین ها شواهد بسیار بدی وجود دارد که نشان می دهد که ایران در سیاست خارجه دچار انزوا شده است.

سوریه مانند باتلاقی است که دست زدن در آن موجب فرورفتن بیشتر خواهد شد. وضعیت سوریه خسارات هنگفتی مالی و جانی به ایران تحمیل کرده است. از لحاظ افکارعمومی داخلی نیز برغم تبلیغات شدید حکومت، این اقدام ایران قابل توجیه نیست.

میزان فشارهای اقتصادی در ایران به حدی است که مردم شعار می‌دهند «سوریه را رها کن، فکری به حال ما کن!». اگر چاره جدی برای سوریه اندیشیده نشود، ایران بیشتر در آن فرو خواهد رفت".

علیزاده درباره تصمیم احتمالی رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا جهت ماندن در برجام یا خروج از آن نیز تصریح کرد:

"آمریکا در دوره دونالد ترامپ، سیگنال‌های متناقضی در مورد این توافق ارسال کرده است. او در کارزار انتخاباتی گفت پس از ورود به کاخ سفید برجام را باطل خواهد کرد.

وی پیامد‌های تخریب آنچه که پس از این امر اتفاق خواهد افتاد را بهتر درک کرده است. نمایشی که بنیامین نتانیاهو انجام داد نیز برای رفع اندکی از تردید ترامپ در قبال برجام صورت گرفت.

بنابراین تلقی بنده این است که ایالات متحده آمریکا از برجام خارج نخواهد شد. معتقدم که وی از این توافق خارج نمی شود، بلکه تنها یک سری شروط جدید عنوان خواهد کرد".

او در پاسخ به این پرسش که "ترامپ در صورت تحقق چه شروطی به برجام پای‌بند خواهد ماند؟" هم اظهار داشت:

"مهمترین ایراد برجام، بند غروب آن است. طبق آن غنی سازی اورانیوم زیر 5 درصد در ایران یک ضرب الاجل 10 الی 15 سال دارد و پس از آن می‌تواند زیر نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی و با قبول پروتکل الحاقی مجددا آغاز ‌کند.

دونالد ترامپ در قبال دستیابی ایران به توان هسته ای حساسیت بسیاری به خرج می دهد. او همچنین مدعی است که درآمدهای حاصل از دوران پسابرجام به فعایت های ایذایی ایران در منطقه منتهی شده است".

این دیپلمات برجسته درباره نقش میانجی‌گری کشورهای اروپایی بین ایران و آمریکا جهت تشریق این کشور به ماندن در برجام گفت:

"ادعای ایران است که از منافع برجام منتفع نشده است. در چنین شرایطی صحبت از مذاکرات بیشتر معنایی ندارد. در صورت عدم خروج ترامپ و برقراری برخی تسهیلات در مورد استفاده از برجام برای ایران فراهم شود، شرایط داخلی نیز به سمت دیگری سوق داده خواهد شد".

وی در پاسخ به این سوال که اگر ایران سه شرط کشورهای اروپایی یعنی تعدیل برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای و حل مشکل حقوق بشر را نپذیرد، رفتار آنها در قبال برجام در آینده چگونه خواهد بود؟" تصریح کرد:

"حتی اگر ایران نپذیرد و ترامپ هم از برجام خارج شود، باز توجیه حقوقی برای خروج دیگر اعضا از آن حاصل نخواهد شد. برجام توافقی است که کشورهای مهم جهان به آن متعهد شده اند. خروج از برجام به معنی نقض تعهد توسط این کشورها خواهد بود. در این صورت هیچ کشوری به تعهد شما اعتماد نخواهد کرد".

علیزاده درباره واکنش ایران به برجام درصورت خروج آمریکا از آن نیز اظهار داشت:

"واکنش ایران در صورت خروج آمریکا می تواند ماکسیمال با مینیمال شود. واکنش شدید آن می تواند خروج از این توافق و غنی سازی بالای 90 درصد باشد که قطعا اروپا نیز آن را تحمل نخواهد کرد.

اگر ایران از ان.پی.تی خارج شود این یعنی سقف واکنش ایران به این موضوع خواهد بود. در صورت خروج آمریکا از آن وارد مرحله «تشدید دعواها» خواهیم شد. فکر نکنم واکنش ایران محکم باشد.

اگر این واکنش شدید نباشد، اروپا به این توافق پای‌بند خواهد ماند. از سویی اروپا نیم نگاهی به انتخابات آینده کنگره ایالات متحده آمریکا و شرایط متزلزل دونالد ترامپ و کاخ سفید دارد.

چنانچه آمریکا پس از خروح از برجام، اروپا را به داشتن مناسبات مطابق برجام با ایران بکند، این موضوع به دادگاه‌های بین المللی انتقال یافته و قطعا نتیجه‌ای بر علیه آایالات متحده اعلام خواهد شد".

وی در پاسخ به اینکه برخی کارشناسان برجام را نه توافق، بلکه یک بیانیه می‌دانند، تصریح کرد:

"برجام همانطور که از نامش پیداست بیش از یک توافق، حالت بده بستانی دارد که 31 کشور جهان شامل 28 عضو اتحادیه اروپا، روسیه، چین و آمریکا طرف آن هستند. همچنین قطعنامه ای نیز در این مورد در شورای امنیت صادر شده است. هرچند یک بده بستان ساده نیز نیست".

این استاد میهمان دانشگاه استانبول شهیر ترکیه درباره منافع برجام برای ایران نیز گفت:

"سقف برجام رفع کلیه تحریم های سازمان ملل علیه ایران است. تا حدودی پول های ایران آزاد و امکان بیمه شدن کشتیرانی ایران و خرید هواپیماهای جدید فراهم شده است، اما این ها سقف برجام نیست. مهمترین ماده آن راه اندازی داد و ستد بانکی است که هنوز راه نیفتاده است".

او در پاسخ به این سوال که "برخی از جمله آمریکا معتقدند روح برجام اجرا نشده است، آیا برجام از طریق ایران نقض شده است؟ " اظهار داشت:

"این یک موضوع حقوقی مستلزم به رسیدگی در سطح کارشناسی است. این اقدام نیز از سوی آژانس بین المللی اتمی صورت می گیرد. در این زمینه آژانس نیز بارها بر رعایت موازین برجام توسط ایران تاکید کرده است.

بنابرین نمی توانیم بگوییم که ایران به روح برجام را عمل نکرده است. با توجه به مفاد برجام هیج تغییری در رفتارهای جمهوری اسلامی ایران ایجاد نشده است و این موضوعی است که ترامپ بر آن اشاره دارد".

علیزاده درباره فشارهای پس از برجام بر ایران و اینکه این کشور تا چه زمانی می‌تواند در مقابل آنها تاب بیاورد هم گفت:

پس از آمدن ترامپ فشار بر ایران بیشتر شد. مجوز خرید هواپیما توسط ایران که از طرف اوباما انعقاد یافته بود، تعلیق شد. از لحاظ اقصادی و اجتماعی ایران دچار فضای بیمار است.

البته وضع ایران پس از سال 2015 تفاوت یافته و تعاملات نظامی این کشور بیشتر شده است. در این مدت، شاهد ورود مسکو به سوریه، استفاده از پایگاه هوایی ایران، فروش پدافندهای اس-300 به ایران و همچنین همکاری با روسیه و ترکیه بوده ایم.

این تحولات برخی تغییرات مهمی را در ایران ایجاد کرده است. حال این کشور برگ بیشتری را در دست دارد. ایران به دلیل همسویی با روسیه به توان مقاومت بیشتری دست یافته است.

حاکمیت ایران دو دولت دارد،؛ یک هسته سخت انعطاف ناپذیر تندور،؛ یعنی دلواپسانی که از ابتدا مخالف برجام بودند. دسته دوم نیز هسته نرم و منعطف که روحانی نمانیده آن‌هاست. بزرگترین قربانی فروپاشی برجام دولت روحانی خواهد بود و تمام امید و آمالش برای با "تعامل سازنده با کدخدا (آمریکا)" برباد خواهد رفت".

کاردار سابق سفارت ایران در فنلاند درباره کنفرانس اخیر بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در مورد «اسناد برنامه نظامی-هسته ای ایران» و اینکه ادعای او ربوده شدن آنها از تهران، با تکذیب گسترده در محافل سیاسی و رسانه های این کشور مواجه نشد، گفت:

"مخاطب افشاگری نتانیاهو، تنها یک نفر و آن ترامپ بود و جهت خروج آمریکا از برجام صورت گرفت. به نظرم آقای ترامپ به حقایق این قضیه پی برده و قطعا از این خارج نخواهد شد.

در چند هفته اخیر رئیس جمهور فرانسه، صدراعظم آلمان و دبیرکل سازمان ملل با خروج آمریکا از برجام مخالفت کرده اند. بریتانیا به عنوان متحد اصلی آمریکا نیز مخالف این امر است. تنها عربستان و اسرائیل موافقند.

آقای نتانیاهو یک قدرت مهیبی از ایران ترسیم کرده است. از دیدگاه او، ایرانی ها با دست خالی توانستند به سمت غنی سازی اورانیوم و گسترش توان هسته ای بروند و در این زمینه برنامه مخفیانه داشته باشند.

اینکه چرا ایران این موارد را تکذیب نمی کند برای این است که بگوید اگر منافع ما در برجام رعایت نشود، «بله همان چیزی است که شما حدس می زنید و ما قدرت مخفی‌کاری و ساخت سانتریفیوژ را داریم».

برای همین کار زیاد انکار نمی‌کنند. در فضایی که احتمال خروج برجام وجود دارد، ایران نیز به قدرت ضربه زدن خود اشاره می کند و مخالف این نیست به عنوان یک قدرتی توانایی ضربه زدن به منافع اسرائیل و آمریکا شناخته بشود".