سعید محمد در گفت‌و‌گو با آناتولی: موضوعات کاری بین ایران و ترکیه بسیار است

تهران/ خبرگزاری آناتولی

سعید محمد، مشاور فرمانده سپاه پاسداران و فرمانده سابق قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا که داوطلب کاندیداتوری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران است در گفت‌و‌گوی اختصاصی با خبرگزاری «آناتولی» به تشریح برنامه‌ها و اهدافش در انتخابات پرداخت. محمد در سیاست خارجی ایران به ویژه رابطه با ترکیه معتقد است «موضوعات کاری بین دو کشور زیاد است اما تا به حال کسی متولی به ثمر رساندن آنها نبوده است». مشروح این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:

-چرا وارد کارزار انتخابات شدید؟

یک چارچوبی را دو سال پیش مقام معظم رهبری با عنوان گام دوم انقلاب طراحی و بیانیه آن را صادر کردند. در حقیقت 40 ساله دوم انقلاب را تبیین و مسائل، مشکلات و راهکارها را ذکر کردند. نحوه اجرا را اینگونه اعلام کردند که باید تغییر نسل مدیریتی در کشور ایجاد شود. چون عموما عزیزانی که امروز در مسند حکمرانی هستند، همان نسل اول هستند که 42 سال پیش با مجاهدت انقلاب کردند و اداره کشور تا امروز در دستشان بود. تقریبا می‌شود گفت تغییر نسل مدیریتی اتفاق نیفتاده است. این مساله خودش یک خطر است. امروز شاهد هستیم اکثر کشورها به سمت جوان‌گرایی رفته‌اند. ما هم به دنبال این هستیم که مصداق باشیم و این فضا را باز کنیم. با توجه به سوابق اجرایی‌ام و ارتباطاتم با وزارتخانه‌های مختلف با مشکلات کشور آشنا هستم. همینطور با کشورهای مختلف به ویژه 15 کشور همسایه در حوزه کاری خودم روابط زیادی داشتم و ظرفیت‌های آنان را می‌دانم. به دنبال این هستم که دستور رهبری را لبیک بگویم.

ـ در حقیقت شما برای تغییر وارد این عرصه شدید؟

بله، البته تغییر نمی‌شود اسمش را گذاشت. تحول بهتر است. یعنی هر سیستم و ساختاری بعد از یک مدت و دوره‌ای که کار می‌کند باید آسیب شناسی شود و مسائلش مشخص شود و مبتنی بر آن روش‌های جایگزین باید انجام شود. اگر یک مجموعه‌ای بخواهد راکد بماند مثل آب راکد فاسد می‌شود. به همین خاطر به نظر من وضعیت اداره کشور و ساختارها، قوانین و مقررات نیاز به تغییرات مستمر دارد. شاید در برخی جاها تاخیر هم شده و ما باید زودتر از این یکسری تغییرات را ایجاد می‌کردیم.

ـ در حال حاضر مهم‌ترین انتقادی که به دولت آقای روحانی دارید چیست؟

نسبت به دولت خاص و مشخصی انتقاد ندارم. من به یکسری تفکرات انتقاد دارم. دو نوع تفکر در کشور ما حاکم است. یکی اینکه حل همه مسائل و مشکلات را ناشی از این می‌داند که ما باید مسائلمان را با غرب حل کنیم و مشکلات ما خارج مرزها حل می‌شود. تفکر دیگری که من آن را قبول دارم این است که مسائل و مشکلات ما در داخل کشور حل می‌شود. ما اینقدر ظرفیت در کشورمان داریم که اگر آنها را بشناسیم و از آن به صورت بهینه استفاده کنیم، از ظرفیت همسایگان نهایت استفاده را بکنیم و تعامل جهانی هم داشته باشیم مشکلات حل می‌شود. این حرف‌هایی که می‌زنم به این معنی نیست که من می‌خواهم دور ایران را دیوار بکشم. ما اتفاقا علاقمند هستیم که با همه کشورها تعامل خوبی داشته باشیم منتها این باید در جهت رفع مشکلات مردم باشد.

شعار بنده این است در سیاست خارجی اول همسایگان. چیزی که در 8 سال گذشته به شدت از آن غفلت شد.

ـ چه برنامه ویژه‌ای برای ارتباط با همسایگان دارید؟

ما باید سبد دیپلماسی‌مان را متنوع کنیم. شاهد هستید که ایران در 8 سال گذشته بیشترین انرژی‌اش را برای مذاکره با 1+5 گذاشت. البته این را نفی نمی‌کنم. با آنها هم باید مذاکره می‌کردیم و اعتماد سازی دو طرفه باید اتفاق می‌افتاد. ولی اینکه تمام ظرفیت را گذاشتیم در سبد 1+5 اشتباه بزرگی بود. چون یک آدم نادانی مثل ترامپ آمد و زد زیر میز و همه را بر باد داد و سفره مردم ما گروگان مذاکرات برجام شد. اقتصاد ایران شرطی شد. همین الان هم همه منتظرند ببینند در برجام چه خواهد شد در حالیکه ما معتقدیم سبد دیپلماسی‌مان باید با رویکرد همسایگان متنوع باشد. بعد بین شرق و غرب ایجاد توازن کنیم. ما باید همانقدر که به غرب بها دادیم و با آنها مذاکره شد، بیشتر از ظرفیت شرق استفاده کنیم. باید رابطه‌مان را با روسیه، چین، هندوستان و 15 کشور همسایه توسعه دهیم و دیپلماسی‌مان را به سمت دیپلماسی اقتصادی ببریم. صرف نگاه امنیتی و نظامی درست نیست.

متاسفانه امروز ایران با برخی از کشورهای همسایه دچار یکسری مشکلات است. اینها مسائل حادی نیست و قابل حل است. مثلا با یک کشور همسایه درباره گاز مشکل پیدا کردیم، با دیگری در خصوص برق؛ به نظر من اینها قابلیت حل شدن دارد چرا که کشورهای منطقه مکمل هم هستند. هر کدام ظرفیت‌هایی دارند و می‌توانند آنها را به اشتراک بگذارند و با یک هم‌افزایی باعث برقراری امنیت نیز می‌شود. در حقیقت اگر کشورهای منطقه باور داشته باشند همه ما در یک کشتی نشسته‌ایم که اگر سوراخ شود همه‌مان آسیب می‌بینیم، این مساله باعث می٬شود دیدگاه‌ها باهم نزدیک شود.

ـ اگر رئیس دولت شوید برنامه ویژه‌ای برای ارتباط با ترکیه خواهید داشت؟

ترکیه کشور دوست و همسو با ایران است. ما قرابت فرهنگی هم با این کشور داریم. ما اگر روابط بین دو ملت را تسهیل کنیم و از ظرفیت‌های بین دو کشور استفاده کنیم به نفع همه‌مان خواهد بود. اینطور که من می‌دانم ترکیه هم به افزایش سطح همکاری‌ها تمایل دارد. این مسائل نیاز به برنامه ریزی دارد. به عنوان مثال در حوزه ترانزیت هر دو کشور می‌توانند همکاری خوبی ایجاد کنند. در حوزه گردشگری هر دو کشور ظرفیت‌های خوبی دارند. اقتصاد ترکیه از گردشگری اداره می‌شود و ایران هم می‌تواند از ظرفیت ویژه این کشور استفاده کند. البته کرونا هم باعث آسیب‌های جدی شده است. نگرانی از کرونا که کاهش پیدا کند گردشگری هر دو کشور را باید فعال کنیم.

در بخش انرژی هم دو کشور به شدت می‌توانند باهم همکاری کنند. اخیرا هم ترکیه در دریای سیاه منابع خوب انرژی پیدا کرده و ما می‌توانیم روی بحث توسعه و صدور خدمات مهندسی کمک کنیم. البته چند پرونده مشترک در منطقه هست که روی ایران و ترکیه اثر گذاشته است. با همفکری و همراهی این پرونده‌ها قابل حل است؛ یکی مساله سوریه به خصوص شمال آن و مشکلاتی که در شمال عراق به وجود آمده است. همچنین در مقابله با تروریسم، بازسازی سوریه و عراق دو کشور می‌توانند همکاری کنند. در برقراری صلح و ثبات در افغانستان می‌توانند نقش آفرین باشند. در پرونده یمن، فلسطین و نیروهای مقاومت دیدگاه‌های دو کشور خیلی به هم نزدیک است.

دو کشور می‌توانند در وحدت بین مذاهب تعامل بالایی داشته باشند. نظام سلطه دنبال این است که بین شیعه و سنی اختلافاتی را ایجاد کند در صورتیکه این دو مذهب در کنار یکدیگر می‌توانند زندگی مسالمت آمیز داشته باشند.

همچنین من به دنبال این خواهم بود که بانک مشترک بین ایران و ترکیه راه اندازی شود تا با ارزهای رایج دو کشور معاملاتمان را انجام دهیم. خدمات و سرویس به تجار دهیم. وزارت خارجه ما باید روی این موضوع کار کند. من سفیر ایران در ترکیه را به نسبت تعداد قراردادهای تجاری که منعقد کرده، ارزیابی خواهم کرد. برای همه سفرا این مساله را طراحی کردم.

موضوعات کاری بین دو کشور زیاد است اما تا به حال کسی متولی به ثمر رساندن آنها نبوده است.

ـ همانطور که گفتید در حوزه گردشگری دو کشور می‌توانند همکاری‌های زیادی داشته باشند. البته در سال‌های گذاشته سرمایه‌گذاران ترک بسیار مشتاق این بودند که در ایران هتل و یا هتل بیمارستان بسازند اما علی رغم پیگیری‌هایی که انجام شد، این مهم اتفاق نیفتاد. به نظر می‌رسد در این حوزه ایران ترکیه را رقیب خودش می‌داند و نمی‌خواهد سرمایه گذاران ترک وارد این حوزه شوند. نظر شما چیست؟

من راجع به نظام گردشگری ایران و ترکیه مطالعه داشتم. امکانات گردشگری ایران خیلی خوب و گسترده است ولی زیرساخت‌های لازم برای گردشگری را نداریم. ما نیاز به یک تحول ساختاری در نظام گردشگری داریم. سعی می‌کنیم این مسائل را حل کنیم اما در کنار آن محدودیتی هم نداریم. اگر کسی علاقمند به سرمایه‌گذاری در کشور ما به خصوص بخش گردشگری باشد، من خودم همه راه‌ها را برایش باز می‌کنم.

علاوه برگردشگری، ترکیه در توریسم درمانی هم خیلی متبحر است و این را می‌بینیم. در این حوزه هم می‌توانیم همکاری مشترکی داشته باشیم.

ـ در دو دهه گذشته ما با دو رویکرد مختلف در سیاست ایران روبرو بودیم. نگاه شما به سیاست آقای احمدی‌نژاد نزدیک است یا آقای روحانی؟

تقریبا به هیچ کدام. چون سیاستی که ما می‌خواهیم دنبال کنیم اصلاح ساختار اقتصادی کشور مبتنی بر عدالت است. عدالت، گمشده امروز کشور ماست. یک ریل‌گذاری غلطی در کشور ما اتفاق افتاده است که ناشی از تفکرات نئولیبرال است. آقای احمدی‌نژاد در دوره اول حرکت‌هایی در این جهت کرد که ابتر باقی ماند. برنامه‌ای که ما تهیه کردیم سه سر فصل اصلاح نظامی بانکی، اصلاح نظام مالیاتی و اصلاح نظام تولید را شامل می‌شود.

ـ علاوه بر شرایط اقتصادی، وضعیت اجتماعی حال حاضر ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مشکلات اقتصادی روی مسائل اجتماعی و فرهنگی کشور سایه انداخته است. مسائل مختلف در کشور در هم تنیده است. اما مشکلی که ما و خیلی از کشورهای منطقه داریم از نوعی دیگر است. نظام سلطه پیگیری آشوب و غارت منابع منطقه است به همین دلیل مسائل اجتماعی تحت الشعاع مسائل امنیتی قرار گرفته است و فضای اجتماعی با ناامنی محدود می‌شود. ما باید همزمان مسائل امنیتی را حل کنیم و فضای اجتماعی را باز کنیم. مردم باید راحت باشند و ابراز عقاید داشته باشند. باید بتوانند به راحت نقد کنند و نظر دهند.

روزنامه‌ها باید بتوانند دولت را مورد نقد قرار دهند. ما می‌خواهیم به سمتی برویم که مسائل کشور را به لحاظ امنیتی بهبود بخشیم چرا که دائما یک عده در حال اختلاف افکنی هستند. با این رویکرد فضای اجتماعی بازتری خواهیم داشت.

ـ یعنی شما دلیل شرایط اجتماعی امروز را مسائل خارجی می‌دانید و هیچ منشاء داخلی ندارد؟

منشاء داخلی هم دارد. ما در داخل گروه‌هایی داریم که علاقه ندارند ایران در امنیت کامل ادامه حیات دهد. می‌بینید هر از چند گاهی مشکلاتی در گوشه کنار کشور و مرزها توسط گروه‌های تکفیری که به پاکستان یا کشورهای دیگر منطقه رفته‌اند، به وجود می‌آورند، اختلاف افکنی می‌کنند. رسانه‌هایی را مهیا کرده‌اند و دائما بین اقوام، مذاهب و مردم تنش درست می‌کنند.

ـ نظرتان درباره آزادی بیان و آزادی مطبوعات چیست؟

من فکر می‌کنم الان آزادی خیلی خوبی در کشور است. هر کسی بخواهد نقد و تحلیل کند، همه آزادند. اگر هم محدودیتی باشد ما سعی می‌کنیم برطرف کنیم.

ـ آیا در دولت‌تان وزیر زن خواهید داشت؟

ما مبنا را بر شایسته سالاری گذاشتیم. قطعا در شایسته‌ها بانوان هم وجود خواهند داشت.

ـ گروه دیگری که شاید احساس کنند کمتر دیده شدند، اقوام و اقلیت‌های مذهبی و اهل تسنن هستند. شما چه نگاهی به این موضوع دارید؟‌

حدود 120 هزار نفر از ادیان دیگر در ایران داریم. از افراد شایسته این ادیان باید در تمام سطوح استفاده شود. در بین اقوام ما گاهی مشکلاتی به وجود می‌آید که منشاء آن بیرون مرزها و برای تفرقه افکنی است ولی اقوام در کنار هم رابطه خوبی دارند و ما هم سعی می‌کنیم به جای امنیتی سازی از این تکثر حداکثر استفاده را بکنیم. در بحث بین شیعه و سنی برخی با بدسلیقگی با آن برخورد می‌کنند. اصلا بحث امنیتی نیست. عزیزان اهل سنت باید یک زندگی مسالمت آمیز در کنار اهل تشیع داشته باشند. از نظر من اهل سنت باید بتوانند بیایند و در جایگاه‌های مختلف براساس شایسته سالاری قرار بگیرند. ما مبنا را شایسته سالاری می‌گذاریم چرا که همه هموطنان ما هستند.