استانبول/ خبرگزاری آنادولو

روابط دو کشور آذربایجان و جمهوری تُرک قبرس شمالی تحت تاثیر زبان، دین، فرهنگ و تاریخ مشترک، طی سالهای اخیر همواره شاهد توسعه و گسترش بوده است.

روابط میان جمهوری آذربایجان و قبرس شمالی با پایان جنگ سرد آغاز و در سال 1992 میلادی با شناسایی جمهوری تُرک قبرس شمالی به عنوان کشوری مستقل توسط مجلس جمهوری خودمختار نخجوان وارد مرحله جدیدی شد. حیدر علی‌اف، رئیس جمهور بعدی جمهوری آذربایجان طی دوره مذکور ریاست مجلس عالی جمهوری خودمختار نخجوان را برعهده داشت.

الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان نیز در سال 2004 طی سفر به آنکارا تاکید کرد که در صورت قبول همه‌پرسی موسوم «طرح عنان» توسط جمهوری ترک قبرس شمالی و رد آن از سوی بخش یونانی ‌نشین جزیره، باکو بخش شمالی را به عنوان نماینده رسمی جزیره قبرس شناسایی خواهد کرد. طرح ارائه شده توسط کوفی عنان، دبیرکل وقت سازمان ملل متحد برای حل و فصل مساله قبرس طی همان سال در رفراندوم برگذار شده از سوی بخش یونانی‌نشین جزیره رد شد.

جمهوری آذربایجان از سال 2005 روند شناسایی پاسپورت‌های جمهوری ترک قبرس شمالی را آغاز و همان سال نیز نماینده رسمی برای شرکت در مراسم بزرگداشت 20 جولای، «روز صلح و آزادی» به قبرس شمالی اعزام کرد. هفته پس از آن نیز اولین پرواز مستقیم از یک کشور دیگر به غیر از ترکیه به قبرس از طریق باکو صورت گرفت و بیش از 100 بازرگان آذربایجانی از فرودگاه ارجان شهر لفکوشه وارد جزیره قبرس شدند.

استقبال رسمی از ارسین تاتار، رئیس جمهوری ترک قبرس شمالی توسط الهام علی‌اف، همتای آذربایجانی‌اش در اکتبر 2023 در فرودگاه بین المللی باکو نیز یکی دیگر تحولات مهم در روابط دیپلماتیک میان دو کشور بوده است. علی‌اف پس از این دیدار گفت: «پرچم جمهوری ترک قبرس شمالی برای همیشه در آذربایجان به اهتزاز درخواهد آمد.»

ارسین تاتار یکبار دیگر در اجلاس غیررسمی سران سازمان کشورهای تُرک در شوشا در جولای 2024 مورد استقبال رسمی علی‌اف قرار گرفت. رئیس جمهور آذربایجان پس از این دیدار تصریح کرد: ما به وظیفه برادری خود عمل کردیم. به نظرم مشارکت رئیس جمهور ارسین تاتار در اجلاس شوشا قدم مهمی در راستای شناسایی رسمی جمهوری ترک قبرس شمالی است. ما همواره در کنار برادران خود در قبرس خواهیم ایستاد.

- تاثیر آزادسازی قره‌باغ بر روابط دو کشور

آزادسازی خاک آذربایجان در قره‌باغ با استقبال گسترده دولت و مردم قبرس روبرو شد و رئیس جمهوری ترک قبرس شمالی با ارسال پیامی، پیروزی باکو در جنگ دوم قره‌باغ را تبریک گفت. این درحالی است که بخش یونانی‌نشین قبرس طی سالهای متمادی از بزرگترین حامیان تشکیلات غیرقانونی قره‌باغ به شمار می‌رفت و حتی آزادسازی خاک آذربایجان طی جنگ دوم قره‌باغ را محکوم کرد.

با توجه به شرایط حاکم، روابط نزدیک با جمهوری آذربایجان برای جمهوری ترک قبرس شمالی دارای اهمیت بسیاری است. رویکرد باکو به مساله قبرس مستقل از بازیگران خارجی بوده و با رویکرد برخی دیگر از اعضای سازمان کشورهای ترک به مساله جزیره قبرس متفاوت است. توسعه هرچه بیشتر روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میان آذربایجان و قبرس، آرزوی قلبی شهروندان دو کشور است و در صورت تحقق، تاثیر عمیقی بر تحولات منطقه‌ای از مدیترانه شرقی تا قفقاز جنوبی خواهد داشت.

*پروفسور حسین ایشیکسال، مشاور ویژه روابط بین‌الملل و دیپلماسی ریاست جمهوری تُرک قبرس شمالی

*نظرات مطرح‌شده در این تحلیل نگاه نویسنده است و لزوما منعکس کننده موضع رسمی خبرگزاری آنادولو نیست.