استانبول/ شاهین دمیر/ خبرگزاری آنادولو

دکتر سرهان آفاجان، پژوهشگر مسائل خاورمیانه و کشورهای اسلامی و استاد دانشگاه مرمره استانبول و معاون رئیس مرکز مطالعات ایران در ترکیه، در گفتگویی ویژه با خبرگزاری آنادولو به تحلیل تاثیر انتخاب مجدد دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا بر روابط این کشور با ایران و همچنین آینده توافق هسته‌ای پرداخت.

آفاجان با بیان این که پیروزی ترامپ گزینه نخست برای ایران نبوده است، گفت: ایران ترجیح می‌داد که کامالا هریس در این مقام قرار می‌گرفت. با این حال، باید به دقت بررسی کرد که سیاست‌های ترامپ چه تأثیری بر ایران گذاشته‌اند و آیا این تحولات واقعاً برای ایران مشکل‌ساز بوده‌اند یا خیر. از این رو، تحلیل دقیق‌تر سیاست‌های ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری‌ پیشین ضروری است.

- سیاست‌های ترامپ در قبال ایران و تأثیر آن بر اقتصاد این کشور

این پژوهشگر مسائل خاورمیانه، با اشاره به سیاست‌های سابق ترامپ در قبال ایران و گفت: در دوران 2016-2020، سیاست‌ فشار حداکثری بر روی ایران عمدتاً از طریق تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی در نهایت به نفع ایران تمام نشد. از سوی دیگر، با روی کار آمدن جو بایدن، برخی از این تحریم‌ها کاهش یافت و ایران توانست نفت خود را با سهولت بیشتری به فروش برساند، هرچند که این کاهش فشارها به طور رسمی اعلام نشده بود.

دکتر آفاجان تصریح کرد: ایران باید درک کند این سیاست‌های آمریکا تغییر نخواهد کرد، بلکه باید بر اساس واقعیت‌های موجود و با در نظر گرفتن وضعیت فعلی خود، به سمت مذاکره با آمریکا پیش برود.

- ترامپ و احتمال بازگشت به مذاکره با ایران

استاد دانشگاه مرمره استانبول با اشاره به اظهارات ترامپ در مورد تنش‌های بین ایران و اسرائیل گفت: اگر ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری با این مسئله مواجه می‌شد به احتمال زیاد به جای تهدید به حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، به دنبال ایجاد مذاکره و گفتگو با ایران می‌رفت. ترامپ به وضوح به دنبال فشار آوردن به ایران برای بازگشت به میز مذاکره بود و در این مسیر از تمامی ابزارهای موجود برای رسیدن به توافق استفاده می‌کرد. این تحلیل به این معنا است که ترامپ به جای دنبال کردن سیاست‌های جنگی و تهدیدات نظامی، به نوعی می‌خواست از طریق فشارهای سیاسی و دیپلماتیک ایران را مجبور به مذاکره کند.

دکتر آفاجان در خصوص مواضع ترامپ در قبال اسرائیل گفت: باید این اظهارات اخیر وی را به عنوان مواضع یک مقام مخالف در نظر گرفت و نه به عنوان مواضع یک رئیس‌جمهور در کاخ سفید. ترامپ هرگز خواهان درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل نبوده است. بلکه سیاست‌های او در خاورمیانه، علی‌رغم حمایت از اسرائیل، در نهایت بیشتر به سود منافع آمریکا و کشورهای عربی بوده است. سیاست‌های ترامپ در قبال اسرائیل به ویژه در زمینه‌های اقتصادی و دیپلماتیک، در مقایسه با سیاست‌های دیگر مقامات آمریکایی، به نفع ثبات منطقه و کاهش تنش‌ها بین کشورهای عربی و اسرائیل بوده است.

- ضرورت بازنگری در رفتار ایران و فرصت‌های ممکن برای توافق با آمریکا

این پژوهشگر مسائل خاورمیانه و کشورهای اسلامی تاکید کرد: ایران باید از رفتارهایی که نشان‌دهنده قدرت بیش از حد خود است دست بردارد و با شرایط واقعی خود روبه‌رو شود.

وی همچنین تصریح کرد: ایران نباید در حالی که اقتصادی ضعیف دارد و در مقابل اسرائیل نیز دارای ضعف‌های جدی است، خود را به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای به نمایش بگذارد. ایران باید درک کند که هیچ‌گاه نمی‌تواند به صورت برابر با آمریکا مذاکره کند و برای رسیدن به یک توافق پایدار باید به مذاکره با آمریکا روی آورد. ترامپ هم احتمالاً تمایل زیادی به دستیابی به توافقی مشابه توافق هسته‌ای خواهد داشت و این توافق را به عنوان یکی از دستاوردهای مهم خود معرفی خواهد کرد.

دکتر آقاجان بیان کرد: بازگشت ترامپ به قدرت، تهدیدی برای ایران نخواهد بود، بلکه ایران می‌تواند از این فرصت استفاده کرده و در مسیر دستیابی به یک توافق با آمریکا گام بردارد، به شرط آنکه به واقعیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی توجه داشته باشد و از سیاست‌های شتابزده و غیرواقعی دست بردارد.