بروکسل - خبرگزاری آنادولو

اتحادیه اروپا که در تلاش برای استقلال دفاعی از ایالات متحده آمریکا و به دنبال یافتن مسیر جدیدی در این زمینه است. در این میان، نقش ترکیه، کشور نامزد عضویت در اتحادیه و عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، که در سال‌های اخیر با پیشرفت‌های چشمگیر در صنعت دفاعی خود شناخته شده است، به یکی از موضوعات مهم در بروکسل تبدیل شده است.

اتحادیه اروپا با روی‌کارآمدن دولت دونالد ترامپ در آمریکا و رویکرد فاصله‌دار او نسبت به امنیت اروپا، وارد مرحله‌ای تازه برای بازنگری در سیاست‌های دفاعی خود شد.

با از دست دادن بزرگ‌ترین متحد خود، بروکسل اکنون به دلیل فشارهای واشنگتن از یک سو و تهدیدهای مستمر مسکو از سوی دیگر، تلاش می‌کند تا امنیت قاره را به تنهایی تأمین کند.

در نتیجه‌ی این تلاش‌ها، کمیسیون اتحادیه اروپا در تاریخ 19 مارس، سند راهبردی جدیدی تحت عنوان «کتاب سفید» منتشر کرد که شامل افزایش هزینه‌ها و تولیدات نظامی تا سال 2030، اختصاص بودجه به پروژه‌های مشترک دفاعی و دیگر اهداف است.

اتحادیه اروپا برای تبادل دیدگاه‌ها در زمینه امنیت قاره، پلتفرمی با عنوان «کشورهای هم‌فکر» ایجاد کرد تا موضوعات مورد نظر خود را با کشورهای برجسته ناتو نیز به اشتراک بگذارد. ترکیه نیز، به عنوان کشور نامزد عضویت در اتحادیه اروپا و عضو ناتو، بخشی از این پلتفرم شده است.

کمیسیون اروپا برای اجرایی‌کردن اهداف سند «کتاب سفید»، طرحی تحت عنوان «اقدام امنیتی اروپا» (SAFE) را با بودجه‌ای به ارزش 150 میلیارد یورو پیشنهاد داده است.

در بند هفدهم این بسته مالی، اشاره شده که نه‌تنها کشورهای عضو بلکه کشورهای نامزد عضویت نیز می‌توانند بخشی از برنامه باشند. این موضوع باعث شد بحث درباره مشارکت ترکیه در دستور کار اروپا قرار گیرد.

توماس رِنیه، سخنگوی دفاعی کمیسیون اتحادیه اروپا، در پاسخ کتبی به خبرنگار خبرگزاری آناتولی گفت: این برنامه به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، اعضای انجمن تجارت آزاد اروپا از جمله سوئیس، نروژ، لیختن‌اشتاین و ایسلند، و همچنین اوکراین، اجازه می‌دهد که در خرید محصولات دفاعی مشترک شرکت کنند، هرچند این کشورها نمی‌توانند از اعتبار مالی این برنامه بهره‌مند شوند.

او با اشاره به اینکه کشورهای دارای توافق‌نامه مشارکت امنیتی و دفاعی با اتحادیه نیز می‌توانند در برنامه حضور داشته باشند، یادآور شد که اتحادیه اروپا با نروژ، مولداوی، کره‌جنوبی، ژاپن، آلبانی و مقدونیه شمالی چنین توافق‌هایی امضا کرده است.

او ادامه داد: «شرکت‌های واقع در اروپا می‌توانند در فرآیند تأمین محصولات دفاعی مشارکت کنند. اگر شرایط امنیتی موردنظر را برآورده سازند، لازم نیست متعلق به اروپایی‌ها باشند. کشورهایی مانند ترکیه می‌توانند حداکثر 35 درصد از یک پروژه دفاعی را بلافاصله تأمین کنند. برای افزایش مشارکت فراتر از این سطح، به توافق‌نامه امنیتی و دفاعی و سپس یک توافق رسمی نیاز است.»

- نارضایتی یونان

در محافل بروکسل گفته می‌شود که یونان از احتمال مشارکت ترکیه در طرح اقدام امنیتی اروپا رضایت ندارد. انتظار می‌رود که یونان در روند مذاکرات تلاش کند تا چارچوب مشارکت ترکیه را محدودتر کند.

برای تصویب طرح مذکور، رأی اکثریت کشورهای عضو کافی است، اما برای امضای هرگونه توافق رسمی دفاعی بین اتحادیه اروپا و کشور ثالث، نیاز به رأی اجماعی وجود دارد.

توماس رنیه از اظهار نظر درباره ادعاهای مربوط به لابی‌گری یونان در این زمینه خودداری کرد.

- پیشنهاد «دیوار امنیتی» برای شرکت‌های ترکیه

استر ساباتینو، تحلیلگر مسائل نظامی در مرکز مطالعات راهبردی بین‌المللی مستقر در برلین، درباره احتمال مشارکت شرکت‌های ترکیه‌ای در برنامه اقدام امنیتی اروپا به خبرنگار آنادولو گفت: «پیشنهادهایی که در برنامه مذکور آمده، هنوز در مرحله طرح است و کل سند باید مورد مذاکره قرار گیرد. به نظر من ترکیه در سال‌های اخیر عملکرد بسیار موفقی داشته و در زمینه صنعت دفاعی سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی کرده است. مخصوصاً در زمینه تولید پهپادها تخصص بالایی دارد که اتفاقاً مورد توجه اروپا نیز هست، چرا که در اروپا تولیدکنندگان پهپاد چندانی وجود ندارد.»

او ادامه داد: «ترکیه می‌تواند شریک ارزشمندی باشد، اما متأسفانه همه‌چیز به شدت سیاسی شده است. با این حال، در سطح اتحادیه اروپا اکنون درک شده که دیگر نمی‌توان به حمایت کامل آمریکا تکیه کرد.»

ساباتینو افزود: «در واقع، اگر شرکت‌های ترکیه‌ای در خاک اتحادیه اروپا نوعی «دیوار امنیتی» ایجاد کنند، می‌توانند آسان‌تر وارد پروژه‌ها شوند. یعنی باید مدیریت شرکت از ساختار اصلی جدا شود و شرکت زیرمجموعه‌ای در اروپا تأسیس شود تا به‌عنوان شرکت اروپایی شناخته شود. در این صورت، حضور آنها در چارچوب 35 درصدی ساده‌تر خواهد بود.»

ساباتینو در پایان گفت: «در نشست ناتو که قرار است در ماه ژوئن برگزار شود، احتمالاً بحث‌های سیاسی پیرامون امنیت اروپا انجام خواهد شد. اگر مشخص شود که حمایت آمریکا از امنیت اروپا کاهش می‌یابد، کشورهای اروپایی برای افزایش سرمایه‌گذاری و تولید دفاعی خود تحت فشار بیشتری قرار خواهند گرفت. در این شرایط، فضا برای همکاری صنعتی با شرکت‌های ترکیه‌ای یا مشارکت ترکیه بازتر خواهد شد.»