TRT World Research Centre Araştırmacısı Hüseyin Özdemir, Ukrayna'da baş gösteren asker krizini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Rusya 2022'de Ukrayna'ya karşı savaş başlattığında Ukraynalı erkekler uluslarını savunmak için can atıyor, askerlik merkezlerine akın ediyordu. 2 yıl sonra, geldiğimiz noktada savaşa katılma hevesi önemli ölçüde azalmış durumda.

Ukrayna'nın savunma stratejisi çöküyor mu?

Rusya'nın Ukrayna'nın neredeyse 4'te 1'ini kontrol ettiği ve Birinci Dünya Savaşı'nın korkunç siper savaşlarını andıran 1.000 kilometrelik bir cephe hattında savaştığı bir dönemde, pek çok Ukraynalı erkek artık ne pahasına olursa olsun askere gitmekten kaçınıyor. Bazıları zorunlu askerlikten kaçmak için adreslerini değiştirirken, diğerleri askerlikten kaçmak için rüşvete başvuruyor.

Ukrayna ordusunu 260 binden 700 bine çıkaran ilk vatanseverlik dalgası, siper savaşının acımasız gerçekliğinin kahramanlık hayallerini yıkmasıyla kısa ömürlü oldu. Sürekli yaşanan ağır kayıplar ordunun yeni askerlere ihtiyaç duymasına neden oldu. Bu asker eksikliği, daha donanımlı ve amansız bir Rus ordusuna karşı Ukrayna'nın savunma stratejisi için önemli bir zorluk teşkil ediyor.

Personel eksikliği birçok yönden moralleri bozuyor. Önceleri askerler 2 haftada bir rotasyona tabi tutuluyor ve 1 hafta izin kullanıyorlardı. Şimdi ise sadece 4 gün dinlenerek cephede 1 ay geçiriyorlar. Bu durum askerlerin fiziksel ve ruhsal sağlığına zarar vererek savaş etkinliklerini azalttı. Askerlerin çoğu 40'lı yaşlarında ve sadece düşmanla değil ülser ve fıtık gibi kronik rahatsızlıklarla da mücadele ediyor.

Ruslar saldırılarını sürdürdüğü ve personel sıkıntısı çekmediği için cephe hatlarını tutmak giderek zorlaşıyor. Bazı askeri analistler Ukrayna askerlerinin sayıca ve silahça geride kaldığını belirtiyor ve birçoğu bu koşullar altında Ukrayna'nın savaş stratejisinin gerçekçiliğini sorguluyor. Genç Ukraynalı erkekler askerlik hizmetine katılma konusunda giderek daha isteksiz hale geliyor. Birçoğu kamusal alanlardan kaçınıyor ve sürekli askere alınma korkusuyla yaşıyor.

Ukrayna ordusunun üst düzey komuta kademesi bu durumu Rusya'nın mahkumları askere alma yöntemini kopyalayarak çözmeye çalıştı. [1] Yetkililer hükümlülerin şartlı erken tahliye karşılığında orduya katılmalarına izin veren bir yasa çıkardı. Yasanın yürürlüğe girmesinden bu yana yaklaşık 5 bin mahkum başvuruda bulundu ve bazıları temel eğitime başladı bile. Ancak bu adım askere alma sorununa çare olmaktan çok uzak. Bu arada Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy kısa bir süre önce zorunlu askerlik yaşını 27'den 25'e indirerek siyasi açıdan sancılı ama gerekli bir adım attı.

Ancak bu çabaları baltalayan 2 temel mesele bulunuyor. İlk sorun, 2023 yazındaki başarısız karşı saldırı ve Bahmut'ta tutunmaya yönelik nafile girişimle örneklenen Kiev'in savaş stratejilerine yönelik artan güvensizliktir. Her iki olay da binlerce kişinin ölümüne neden oldu ve ikincisi 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana gerçekleşen en kanlı [2] savaş olarak kabul edildi. İkinci sorun ise, zenginlerin askerlik hizmetinden kaçmanın yollarını bulması ve böylece halk arasındaki eşitsizlikleri ve hayal kırıklıklarını derinleştirmesi nedeniyle zorunlu askerlik çabalarını engelleyen yaygın yolsuzluktur.

Ukrayna asker krizini nasıl çözebilir?

Asker krizinin ele alınması çok yönlü yaklaşımlar gerektiriyor. Askerlik hizmetine yönelik teşviklerin artırılması, askerlere yönelik destek ve bakımın iyileştirilmesi, askeri liderliğe olan güvenin yeniden tesis edilmesi ve askere alma sürecindeki yolsuzlukla mücadele edilmesi önemli adımlardır. Ayrıca gelişmiş askeri eğitim ve teçhizat şeklindeki uluslararası destek, insan gücü açığını kısmen telafi edebilir.

Ukrayna uzun vadeli stratejileri de göz önünde bulundurmalıdır. Askerlik yapmamak için Avrupa'ya kaçan yüz binlerce askerlik çağındaki erkeğin geri dönmesini teşvik etmek ve doğum oranlarını artırmak için aile politikalarına yatırım yapmak, ülkenin savunma kapasitesini önemli ölçüde güçlendirebilir. Bu adım farkındalığı artırarak ve ailelere ve geri dönenlere mali destek sağlayarak atılabilir. Ayrıca geri dönen askerlerin bakımı için gazilik hizmetlerinin geliştirilmesi moralleri yükseltebilir ve ülkenin hizmet edenlere olan bağlılığını gösterebilir.

Uluslararası yardım çok önemlidir, ancak ülkenin insan gücü eksikliğini gidermek için daha gelişmiş silahlara ve yüksek teknolojili ekipmana ihtiyacı vardır. Askeri desteğin uzun süre kesilmesi ve mühimmat sıkıntısı göz önüne alındığında, Batı'nın taahhüdünün kapsamı ve samimiyeti konusunda şüpheler var. Ukrayna sadece Batı'ya bel bağlamamalıdır. Daha kendine güvenen ve ileri görüşlü bir yaklaşım benimsemeli ve mümkün olan en kısa sürede barış için çıkış yolları aramalıdır.

Ukrayna'nın zorunlu askerlik krizi, üstün bir düşmana karşı uzun süreli bir çatışmayı sürdürmenin ne kadar zor olduğunu gösteriyor. Savaş uzadıkça, yenilikçi çözümlere duyulan ihtiyaç daha da kritik hale geliyor. Ukrayna halkının kararlılığı tartışılmaz, ancak insan gücü sorunu çözülmeden anavatanlarının savunması güvencesiz kalmaya devam edecektir.

​​​​​​​Ukrayna ancak mantıklı devlet yönetimi, iç reformlar ve uluslararası destek de dahil olmak üzere kapsamlı ve acil eylemlerle bu süregelen mücadelede gidişatı değiştirmeyi umabilir.

[1] https://edition.cnn.com/2024/06/13/europe/ukraine-prison-soldier-recruitment-intl-cmd/index.html

[2] https://www.reuters.com/graphics/UKRAINE-CRISIS/MAPS/klvygwawavg/#uncovering-the-extensive-destruction-of-bakhmut-in-a-new-detailed-analysis

Mütercim: Hatice Karahan

[Hüseyin Özdemir, TRT World Research Centre'da Araştırmacıdır.]

* Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editöryal politikasını yansıtmayabilir.