TRT Arabi Muhabiri Nurullah Aydın, Türkiye'nin geniş çaplı askeri tatbikatı Efes-2024 Tatbikatı'nın verdiği mesajları ve arka planını AA Analiz için kaleme aldı.

***

NATO’nun en büyük 4 ordusundan biri olan Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) kendi tarihinde bugüne kadar yapılan en büyük tatbikata imza attı. Tüm dünyanın gelişim hızı sebebiyle Türk savunma sanayisini yakından takip ettiği bir dönemde böylesi bir tatbikat gerçekleştirmek Türkiye’nin uluslararası imajına ve askeri prestijine katkıda bulundu. Efes-2024 Tatbikatı TSK'nin askeri yeteneklerini geliştirmesini ve birlikler arası koordinasyonunu artırmasını amaçlıyor. Tatbikat aynı zamanda uluslararası işbirliğini geliştirmeyi de hedefliyor.

Deniz, kara ve hava ordularının eş zamanlı olarak gerçek mühimmatlı atışlarla katılım sağladığı Efes-2024 Tatbikatı, dünya üzerinde birçok ordunun sergileyemediği performansı seçkin gözlemcilerin önünde halka ve basına açık bir şekilde gerçekleştirdi. 3 farklı tatbikatın kesintisiz yapılması ve tatbikatın kapanışının yaklaşık 11 bin asker gücü ve yerli ve milli savunma sanayi ürünüyle yapılması eşine az rastlanır bir durum olarak tarihe geçti. Efes-2024 Tatbikatı, bölgesel gerilimlerin soğuk savaş dönemini hatırlattığı ve İkinci Dünya Savaşı paktlarının yeniden varlık göstermeye başladığı bir dönemde en klasik tabiriyle dosta güven düşmana korku saldı.

Yerli üretim deniz, hava ve kara ürünleri TSK’nin envanterinde Efes-2024’te

Savunma sanayisi ürün satışı potansiyel alıcı ülkenin talebi üzerine ilgili ülkeye gitmek veya ilgili ülkenin davet etmesi neticesinde gözlemciler önünde test atışları yapmak suretiyle gerçekleşir. Bu satış yönteminde potansiyel müşteri olan ilgili ülke, ürünü şirket personellerinin tanıtımı ve test faaliyetleri neticesinde değerlendirir. Ancak sektörde en etkili satış yöntemi bir kuvvet tarafından tatbikatlarda veya bizzat savaş ve çatışma bölgesinde kullanılması ve üreticiye geri dönüşünün yapılmasıdır. Rusya-Ukrayna savaşında kullanılan ve üreticiye başarısı noktasında olumlu geri dönüşü yapılan Bayraktar silahlı insansız hava araçları (SİHA) bunun en bariz örneğidir.

Efes-2024 Tatbikatı'nda dünyanın en modern ordularından birisi olan TSK'nin bizzat yerli ve milli imkanlarla geliştirilen irili ufaklı yüzlerce savunma ürününü böylesi gerçekle eş güdümlü dev bir tatbikatta sıfır hata payıyla kullanabilmesi kelimenin tam anlamıyla bir meydan okumadır. Zira bir ordunun başarı ölçütü, satın alarak sahip olduğu son teknoloji savunma ürünleri ve mühimmatları değildir. Bilakis, kendi milli imkanlarıyla ürettiği ürünlerini üreticiyle koordine halinde kara, deniz ve hava unsurlarının tamamına entegre ederek başarılı bir şekilde sahada kullanabiliyor olmasıdır. Yakın tarihteki Yemen savaşında yüksek satın alma gücüne sahip bazı Körfez ülkelerinin dışarıdan satın aldığı son teknoloji savunma ürünlerini kullanacak asker bulmada zorlanması, asker-silah intibakında başarılı olamaması, TSK'nin başarısını anlamada iyi bir karşılaştırma olacaktır.

48 savunma sanayi firması katılım sağlayarak ürünlerini görücüye çıkarıyor

Yakın zamanda eski İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin helikopter kazasında İran’ın talebi üzerine arama çalışmalarına katılan ve kısa sürede enkazı bulan yerli TİHA Akıncı başarılı görevi sonrası Türk savunma sanayisini tekrar dünya gündemine oturttu. Tam da böyle bir gündemin peşi sıra Efes-2024 Tatbikatı'nda bir önceki yıllara göre genişletilen savunma sanayisi sergisi askeri heyetler ve delegeler tarafından yüksek ilgi gördü.

TSK'yi Güçlendirme Vakfı bağlısı HAVELSAN, ROKETSAN, ASELSAN ve Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret Anonim Şirketi (STM) gibi şirketlerin tatbikatta kullanılan ürünlerinin birer prototipi veya mokapıyla sahada yer alması TSK, Milli Savunma Bakanlığı (MSB) ve Savunma Sanayii Başkanlığı'nın ne denli koordineli hareket ettiğini ve yüzlerce yıllık devlet geleneğini sürdürdüğünü gözler önüne serdi. Yüzlerce alt yüklenici firmanın Savunma Sanayii Başkanlığı çatısı altında toplanması ve bir uyum içerisinde üretime katkıda bulunması Türkiye tarihinde eşine rastlanmayan bir olaydır. HÜRJET, HÜRKUŞ, GÖKBEY ve AKSUNGUR ile Efes-2024 Tatbikatı'na katılan Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığı'nın (TUSAŞ) yanı sıra ASELSAN da elektronik harpten haberleşmeye, elektro-optikten radar, silah ve komuta kontrol sistemlerine kadar 70’e yakın ürünüyle tatbikatta ve sergide boy gösterdi. Ödenekleri milyon liralara ulaşan klasik fuar katılımlarında sergilenen raf ürünlerinin aksine hem sahada hem de masada aynı anda arz-ı endam eden savunma ürünleri, sektör pazarlamasında altın bir fırsat yakaladı.

Bölgesel gerilimlerin yaşandığı dönemde Efes 2024 Tatbikatı'ndan güçlü mesaj

3. yılına giren Rusya-Ukrayna savaşı, başta sanayi üretimine eskisi kadar mesai harcamayan Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyada birçok ülkenin askeri gücünü artırmasına ve savunma sanayisine yoğunlaşmasına neden oldu. Zaman zaman Rusya’nın tehditlerine maruz kalan Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, bu durumu avantaja çevirmeye çalışan Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) savunma sektörünü kendisine karşı koz olarak kullanmaya başlamasından rahatsız oldu. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra savunma üretimini bir hayli hafifleten AB ülkeleri, bu durumdan ders çıkararak sektöre yeniden yüksek marjlı bütçeler ayırmaya başladı.

Öte yandan, İsrail’in başta Filistin olmak üzere bölge ülkeleriyle geriliminin artırması ve ABD’nin İsrail’i mutlak manada desteklemesi de bu gerilimin bölgesel çatışmalara evrilmesinde etkin rol oynadı. Suriye ile ekonomik ve askeri ilişkilerini kullanan Rusya’nın 500 milyon dolarlık yatırımla Akdeniz’deki Tartus askeri deniz üssünü genişletmesi mavi sulardaki donanmasına güç kattı. Yine Akdeniz’de ABD’nin İsrail’in egemenliğini gerekçe göstererek konuşlandırdığı yüzen askeri üssü Gerald Ford da bölgedeki gerilimi artırdı. Bütün bu gelişmelerden sonra Akdeniz’e 1577 kilometre kıyı şeridi bulunan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) egemenliğinden de sorumlu olan Türkiye’nin Mavi Vatan’da varlık göstermesi ve oradaki gücünü artırması bir zorunluluk halini aldı.

Bu gelişmelerin ortasında, gerçek atışlı ve seçkin gözlemci katılımlı dev bir deniz, kara ve hava tatbikatı gerçekleştiren Türkiye kendi kara sularında gizli veya açık planları olanlara güçlü bir mesaj veriyor. Tatbikat aynı zamanda adeta bir varlık gösterme aracı olarak Akdeniz'de Türkiye'siz plan yapanlara gözdağı veriyor. Tatbikatta yerli ve milli ürünlerin ön plana çıkartılması uzun seneler ambargolarla mücadele eden Türkiye için artık birilerinin onayı veya engeline takılmadan diplomatik ve askeri faaliyetlerini yürütebileceğinin mesajı oldu.

Tatbikatın zorluk seviyesi dünyada pek az ordunun üstesinden gelebildiği türden

Her yıl farklı senaryolar ve hedeflerle gerçekleştirilen tatbikat bu yıl genişletilerek 2 ayrı tatbikatla birleştirildi. Anadolu Ankası ve Deniz Kurdu tatbikatlarıyla birleştirilen Efes-2024, 1 ay süren uluslararası katılımlı tatbikatlar silsilesi oluşturarak dünya üzerinde birçok ordunun koordinasyon anlamında üstesinden gelemeyeceği bir faaliyet oldu. Ordu düzenini koruma, emir komutayı işletme, yabancı davetliler için protokol organizasyonu ve daha birçok koordineli faaliyeti başarılı şekilde gerçekleştiren Genel Kurmay Başkanlığı, bu başarıyı Milli Savunma Bakanlığı ve Savunma Sanayii Başkanlığı ile omuzladı. Efes-2024 Tatbikatı'nda birçok yabancı seçkin gözlemcinin hazır bulunması ve tatbikatın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gözleminde tamamlanması başlı başına dünyaya bir mesaj, olası bir savaşa tam hazırlık ve yüksek öz güven göstergesidir.

[Nurullah Aydın, TRT Arabi Muhabiridir.]

* Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editöryal politikasını yansıtmayabilir.