Üniversiteden yapılan açıklamaya göre, ODTÜ ROMER araştırmacılarından Doç. Dr. Erol Şahin, Doç. Dr. Ali Emre Turgut ve Doç. Dr. Hande Alemdar'ın proje ekibinde yer aldıkları, uluslararası ortaklarla, bal arılarının davranışlarının robotik ve yapay zeka teknolojileri kullanılarak gözlemlenip incelenmesini sağlayan bir robotik sistem geliştirdikleri Avrupa Birliği projesi "RoboRoyale", konusundaki en seçkin dergilerden Science Robotics dergisinin "Bilimsel Keşif İçin Robotlar" özel sayısının kapağında yer aldı.

ODTÜ, Durham, Graz ve Çek Teknik Üniversitesi'nden araştırmacıların, 16 Ekim'de Science Robotics'te yayımlanan "İş Birliği Yapan Robotlarla Bal Arısı Davranışlarının Uzun Süreli Otonom Takibi" başlıklı araştırma makalesinde, geliştirilen bu robotik sistemin topladığı çok sayıda veri ve bunların ilk analiz sonuçları paylaşıldı.

Gözlem kovanının iki yüzünün kameralarla gözlenmesi sağlandı

Geliştirilen robotik sistem, doğal olarak dışarı çıkıp çiçeklerden yiyecek arayan bal arısı kolonisinin içinde yaşadığı, özel üretilmiş, duvarları saydam bir "gözlem kovanı"nın iki yüzünün kameralarla gözlenmesini sağladı.

Kameralardan biri kraliçeyi takip ederken diğeri ise petekteki yavru, polen veya balla dolu petek hücrelerini haritalandırdı. Arıların davranışlarını etkilememek için kızılötesi ışık altında yapılan yüksek çözünürlüklü kayıtlar, daha sonra çeşitli özelleştirilmiş yapay zeka algoritmaları tarafından analiz edildi.

Graz Üniversitesi kampüsünde bulunan araştırma laboratuvarında ve bir benzeri ODTÜ ROMER'de çalışan, kraliçe arının işçi arılarla etkileşiminin yüksek çözünürlüklü gerçek zamanlı görüntülerini kaydeden bu sistemin günlük ürettiği 1,4 terabayt verinin toplanması ve proje ortakları tarafından detaylı analiziyle koloninin ve kraliçenin davranışsal etkileşimlerinin ortaya çıkarılmasının, arı kolonisindeki sosyal davranışların temellerinin anlaşılmasının yolu açıldı.

Bu robotik sistem, kovandaki çeşitli verilerin anlık ve sürekli olarak, yüksek doğrulukta ve uzun süreler boyunca toplanmasına ilk kez olanak tanıdı. Bu verilerin yapay zeka teknolojileriyle analizi sayesinde arıların "Temel Davranışsal Ölçü" olarak da nitelendirilebilecek 23 farklı davranış kalıbına dair ilginç sonuçlar raporlandı.

Buna göre, kraliçe arının kovan içerisinde petekler üzerinde gezinerek ayda yaklaşık 1,5 kilometrelik bir mesafeyi katettiği, düzenli aralıklarla 1,5 saate kadar dinlendiği ve arı sezonunun sonuna gelen ekim ayında dahi günde ortalama 187 yumurta bıraktığı gibi ilginç bulgular yer aldı.

RoboRoyale projesi kapsamında toplanan verilerin önümüzdeki dönemde daha farklı analizlerde de kullanılmasını öngören araştırmacılar, bu yeni sistemle, biyolojik sistemlerde davranış ve ekoloji alanlarındaki araştırmalar için robotik ve yapay zeka teknolojilerinin eşi görülmemiş şekilde bilgi teminine imkan sağladığını ortaya koydu.

Proje ekibi, gelecekte bu dijital yöntemleri, diğer önemli hayvan ve bitki türlerine genişleterek karmaşık ekosistemleri daha iyi anlamanın yolunu açmayı planlıyor.

Açıklamada, proje makalesine "https://www.science.org/doi/10.1126/scirobotics.adn6848" linkinden, proje hakkında detaylı bilgiye İngilizce olarak "https://roboroyale.eu/home.html" linkinden ulaşılabileceği kaydedildi.