Bazı meslekler, zamanla unutulmaya yüz tutmuş olsa da kökleri derinlere uzanan ve toplumun kültürel dokusunda iz bırakan önemli bir mirası temsil ediyor.

• Dijital müziğe karşı kasette ısrar ediyor

Türk kültüründe uzun süredir var olan ve hikaye anlatımını ustalıkla icra eden meddahlar, genellikle kahvehanelerde veya toplumun buluşma noktalarında performans sergiliyor.

Anadolu Ajansının (AA) "Mesleklerin Son Temsilcileri" başlıklı dosyası kapsamında Mehmet Tahir İkiler, meddahlık sanatını ve kökenini anlattı.

İstanbul'da 1964'te doğan, ailesinin meddahlık ve tiyatro sevgisiyle mesleğe başlayan İkiler, "Anne ve babam tiyatrocuydu, turnelere çıkardı ve ben de bu süreçte sahneye adım attım." dedi.

Meddahlık sanatının Hazreti Muhammed dönemine kadar uzandığını belirten İkiler, "Meddahlık, 'methetmek'ten geliyor; yani hadis ve ayetleri insanlara anlatan kişilere denir." diye konuştu.

İkiler, meddahlığın Dede Korkut hikayeleriyle günümüze aktarıldığını da ifade etti.

Hikaye seçimi ve seyirciyle iletişim

"Anlatacağım kişilere uygun hikayeler seçmek çok önemli. Yanlış hikaye seçimi seyirciyi olumsuz etkileyebilir." diyen İkiler, meddahlığın seyircilerle doğru iletişim kurmak üzerine kurulu olduğunu belirtti.

Bir hikayenin anlatımının yaklaşık 10 dakika sürdüğünü vurgulayan İkiler, gösterilerinde genellikle 2 hikayeyi birleştirdiğini söyledi.

İkiler, "Meddahlık bir sanattır. 'Anlatma' sanatıdır meddahlık. Ama bazen seyirci 'Anlatma artık' diyebiliyor. Çünkü yanlış hikayeler seçiliyor. Yani olup olmadık yerde farklı hikayeler anlatılmış. Bir sempozyumu hiç unutmuyorum, bir sanatçı abdest alınma şekliyle dalga geçti. Herkes soğuk duş almıştı." ifadelerini kullandı.

Gösterilerinde kendi hazırladığı kuklaları kullandığını, böylelikle gösterinin çocuklar için daha ilgi çekici hale geldiğini belirten İkiler, şunları kaydetti:

"Bulunduğum atölyede meddahlık sanatını ilkokuldan liseye kadar yaymaya çalışıyorum. Kuklalarla hikayeler anlatıyorum. Geçen sene Binyamin Netanyahu kuklası yaparak, hastane bombalanmasından sonra sokaklarda eylemler düzenledim. Bu şekilde bireysel olarak da toplumsal konulara dikkat çekmeye çalışıyorum."

Baston, sarık ve peşkirin sanatının vazgeçilmez unsurları olduğunu kaydeden İkiler, "Baston, sahnede çeşitli nesneleri temsil ederken, sarık ve peşkir de farklı karakterlerin canlandırılmasında kullanılır." diye konuştu.

Deprem bölgesinde meddah gösterisi

İkiler, 6 Şubat 2023'te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından felaketten etkilenen illeri ziyaret ederek çocuklara moral vermek adına gösteriler yaptığını aktardı.

Deprem bölgesinde 200'ü aşkın gösteri yapan İkiler, çocukların mutluluğunun kendisi için en büyük motivasyon kaynağı olduğunu söyledi.

İkiler, şöyle devam etti:

"Bir gün, bir parkın içerisine girdim. Gösteri bitti. Yanı başımda 12-13 yaşında bir çocuk bana tebessüm ediyordu. Annesi geldi, sarıldı, ağladı, babası sarıldı. 'Biz çadıra geçtiğimiz günden beri çocuğumuzu dışarı çıkaramıyoruz. Sen nasıl olduysa çocuğu dışarı çıkardın' dedi. İşte ben hikayelerimle 6 Şubat'ta depremden etkilenen bölgelerdeki çocuklara dokundum. Hayatımın en güzel bir buçuk ayıydı."

Meddahlık sanatının önemi

Meddahlık sanatının somut olmayan kültürel miras listesine alındığını hatırlatan İkiler, bu sanatın özünde doğru hikaye anlatımı ve seyirciyle etkili iletişimin bulunduğunu vurguladı.

Günümüzde meddah sayısının azaldığını belirten İkiler, bu durumun kendisini endişelendirdiğini dile getirdi.

Bu sanatı ve geleneği sürdürecek gençlerin yetişmesinin çok önemli olduğunu vurgulayan İkiler, "Doğru yolda ilerleyip bu sanatı severek yaparlarsa, bizden sonra da iyi meddahlar yetişecek." ifadelerini kullandı.

"Meddahın maaşı performansına göre değişiyor"

Meddahlık sanatının zorluklarına rağmen, başarılı meddahların iyi kazançlar elde edebildiğine anlatan İkiler, "İyi bir meddahın maaşı performansına ve sahne sayısına göre değişiklik gösteriyor." dedi.

Meddahların sanatlarını sürdürebilmesi için ekonomik koşulların da önemli olduğunu vurgulayan İkiler, şöyle konuştu:

"Meddahlar eskiden şehirleri gezer, kahvehanelere giderlerdi. Girişte herkes bir şey bırakırdı ve gösteri sonunda bu eşyalar satılır, elde edilen para meddaha verilirdi. Gösteri aralarında ise bu eşyalar seyirciler arasında dolaştırılırdı. Ayrıca meddahlar, anlattıkları hikayelerle kahvehanelerdeki müşterilerden bahşiş toplarlardı. Bu geleneksel yöntemler, meddahların geçimlerini sağlamaları için önemliydi."

Meddahlık sanatını yaşatmak ve genç nesillere aktarmak amacıyla kurslar açtıklarını belirten İkiler, "Gençlerin meddahlık sanatını öğrenmeleri ve bu kültürü devam ettirmeleri gerekiyor." dedi.