COTABATO CITY - AHMET FURKAN MERCAN

Filipinler'in güneyindeki Bangsamoro bölgesinde yaşayan Moroların özerkliğe kavuşmasında kilometre taşı niteliğindeki "Bangsamoro Organik Yasası" (BOL) referandumunu bölge halkı heyecanla bekliyor.

Uzak Doğu Asya ülkesi Filipinlerin güneyindeki Mindanao Adası'nda yaşayan Bangsamoro Müslümanlarını kapsamlı özerkliğe kavuşturacak referandum 21 Ocak'ta yapılacak. Moroların özerkliğe kavuşması için kilometre taşı niteliğindeki BOL referandumunun heyecanı, dört mevsim hava sıcaklıklarının yüksek seyrettiği Cotabato City sokaklarında yoğun şekilde hissediliyor.

Tarihi süreç

Kadınların da aktif katıldığı kampanya sürecinde, referandum için "evet" taraftarlarının sembolik rengi yeşil balonlarla süsledikleri yüzden fazla aracın katıldığı referandum konvoyunun korna sesleri caddelerde yankılanıyor.

Şehrin duvarlarında kapsamlı özerklik referandumunu destekleyen afişlerin yanı sıra, "hayır" kampanyasının da afişleri yer alıyor. BOL için "evet" kampanyasının afişlerinde, yasayı onaylayan Devlet Başkanı Rodrigo Duterte'nin yanı sıra Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MIKC) lideri Hac Murad'ın resimleri yer alırken, "Yerli halklar, yerleşimciler ve Müslümanlar için evet oyu verin" sloganıyla halk oylamasında yasanın geçmesi için destek isteniyor.

'Hayır' kampanyasının afişinde ise ülke genelinde federal yönetimin sürmesini savunan siyasetçilerin söylemleri yer alırken, yasa tasarısının "aldatmaca" olduğu yönünde sloganlar öne çıkıyor.

Mindanao Devlet Üniversitesi Kamu Yönetimi Yüksek Lisans öğrencisi Arhama Dimaukom Samadalan AA muhabirine, Kalkınma ve Barış için Birleşmiş Gençlik (UNYPAD) üyesi olduğuna işaret ederek, halk oylamasında "evet" oyu vereceğini söyledi.

Uzun süredir devam eden çatışma sürecine BOL'un çözüm getireceğine inandığını vurgulayan Samadalan, "Bir genç olarak bu halk oylamasının sürece büyük katkısı olacağına inanıyorum. Onun için 'evet' oyu veriyorum." diye konuştu.

Cotabato'daki sivil toplum kuruluşlarından Mindanao Barış Birliği Başkanı emekli Duma Mascud, giydiği kampanyayı destekleyen 'evet' tişörtüyle, bölgede özerk ve güçlü bir hükümet kurulması gerektiğini dile getirerek, halkın BOL'dan birçok şey kazanacağının farkına vardığını ifade etti.

Cotabato 1. Bölge İl İdare Kurulu Üyesi Muhammed Kelie Antao, süreç boyunca barışı savunduklarını vurgulayarak BOL'un tüm Morolara katkı sağlayacağını söyledi.

Yasanın kampanya sürecine aktif şekilde katıldıklarını aktaran Antao, "50 seneden fazladır süregelen Bangsamoro sorunu ve öz yönetim için bu yasanın çözüm olduğunu düşünüyoruz. İnsanımız da bunun tek siyasi çözüm olduğunu anlamış durumda." diye konuştu.

BOL referandumunu, Moro bölgesinde bağımsızlık mücadelesi tarihindeki isimlere borçlu olduğuna işaret eden Antao, şunları dile getirdi:

"Moro yurdunda Allah yolunda mücadele eden büyük babalarımızın, Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) lideri Selamet Haşim'in, Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi (MUKC) lideri Nur Misuari'nin mücadelesi bunun içindi. Morolar kuvvetli olarak çözümün BOL olduğuna inandıklarından 'evet' diyecek. Referandumda 'hayır' diyeceklerin de olduğu gerçeğini reddedemeyiz. Bunların şahsi ajandaları var. BOL, onaylanır ve uygulamaya geçerse makamlarını kaybedeceklerine inanıyorlar. Fakat bu doğru değil."

Referandumda "hayır" oyu vereceklerin kişisel hesapları olduğunu belirten Antao, BOL'un kucaklayıcı ve kapsayıcı olduğunu, Bangsamoro bölgesinde yaşayanların tamamının bu yasadan kazançlı çıkacağını söyledi.

İslami kanunların Moro'ya adapte edilebileceğinde iyimser olduklarını kaydeden Antao, "Böylece mevcut adaletsizliğin giderilmesini ümit ediyoruz. Ayrıca faizden de kaçınabilmek için İslami bankacılığın uygulanabilir hale gelmesinden umutluyuz." diye konuştu.

Cotabatolu Hasmin Kadil de BOL referandumunun Mindanao şehrinde son zamanların en sıcak gündem maddesi olduğunu belirterek, "Oylamada herkes aynı fikirde değil. Ben Müslümanım, BOL hakkında da çok bilgim yok. 'Evet' verirseniz bu iyidir ama 'hayır' verirseniz de bu çok kötü değil. İnsanların kendi sebepleri vardır. Benim fikrim 'evet' ve bu oylamanın ülkeye fayda sağlayacağına inanıyorum." diye konuştu.

Kapsamlı özerklik anlaşması

Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte, temmuz sonunda Bangsamoro Müslümanlarına kapsamlı özerklik sağlayan yasayı onaylamıştı. Mecliste kabul edilerek devlet başkanının onayına sunulan yasa Duterte tarafından onaylandı.

Yasanın, en erken 90 ve en geç 150 gün içinde Moroların yaşadığı bölgede halk oylamasına sunulması gerekiyordu.

Bölge Müslümanlarının hukuki ve ekonomik kazanımlarını artırması öngörülen yasa, nüfusun yoğun yaşadığı Mindanao eyaletinin bazı bölgeleri ile çevresindeki adalara, mevcut özerk yapıdan çok daha kapsamlı bir özerklik sağlayacak.

Yeni düzenlemeyle Bangsamoro özerk hükümeti kurulacak. Bölgede dini özgürlükler konusunda bağımsız olarak şeri hükümlerin uygulanacağı mahkemeler açılabilecek.

Merkezi yönetim, Mindanao'daki idari yetkileri Bangsamoro hükümetine devredecek.

Bangsamoro bölgesindeki iç sular ulusal hükümet ile eş zamanlı idare edilecek. Özerk yönetim enerji kaynaklarını çıkarıp yönetimini sağlayacak.

Ayrıca eski Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi (MUKC) ve Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) savaşçıları kolluk kuvvetlerine katılabilecek.

Lanao del Norte eyaletindeki 6 belediye ve Kotabato eyaletindeki 39 kasaba yapılabilecek bir referandum ile tasarıda kabul edilen bölgelere dahil olabilecek.