MİTROVİTSA – ZÜLFİYA YAKUP/FURKAN ABDULA

Kosova'da savaşın bitmesinin üzerinden 20 yıl, bağımsızlık ilanının üzerinden de 11 yıl geçse de güneyinde Arnavutlar kuzeyinde ise Sırpların yaşadığı Mitrovitsa, "bölünmüş şehir" olarak kalmaya devam ediyor.

İki belediyeye ayrılan Mitrovitsa vatandaşları, şehirdeki gerginliklerin yavaş yavaş ortadan kalktığını belirtse de kentin "büyük güçlerin jeostratejik hedeflerinin kurbanı" olduğunu düşünüyor.

Şehirdeki İbre nehri üzerinde bulunan köprünün üzerinde güney ve kuzeyi ayıran duvar 2 yıl önce yıkılamasına rağmen köprünün 2 yanında hala İtalyan jandarmasına ait araçlar duruyor.

Savaş öncesi Mitrovitsa'nın güneyinde yaşayan emekli Dragan İliç, AA muhabirine, gerginliklerin azaldığına işaret ederek , "Kuzeyden güneye ve güneyden kuzeye gidip gelmeler artık çok normal. Halk olaylara başka gözle bakıyor. Önceki yıllara göre ortalık daha sakin." dedi.

40 yıldır Mitrovitsa'da yaşayan eski Trepça Madeni çalışanı Sava Spasoyeviç de şehirdeki güvenlik durumunun kötü olmadığını, ancak işsizlik yüzünden Sırpların şehri yavaş yavaş terk ettiğini söyledi.

Sırp ve Arnavutların birbirleriyle iş birliği içinde olduğunu ancak birçok durumun halka bağlı olmadığını vurgulayan Spasoyeviç, "Dilerim ki huzur olsun, savaş olmasın, olduğumuz yerde kalalım, çocuklar çalışsın, daha fazla olalım, bizi rahatsız etmesinler. Ancak bakalım ne olacak." diye konuştu.

Mitrovitsa'nın kuzeyindeki Boşnak mahallesinde yaşayan Zümer İsmayli de Güney Mitrovitsa Belediye Başkanı Agim Bahtiri'nin şehrin birleştirilmesi yönünde imza toplamaması gerektiğini belirterek halkın böyle bir talebi olmadığını dile getirdi.

İsmayli, Sırbistan ile sınırın yeniden düzenlenmesi için artık çok geç olduğuna dikkati çekerek "O zaman savaşmamalıydık. Niye verelim? Kendi toprağımızı vereceksek, o zaman bize Avrupa gerekmiyor. Yani, tanınman karşılığında toprak vermen gerekiyor. Avrupa taraflı oyun oynuyor ve katliam yapan Sırbistan'a hediye veriyor." değerlendirmesinde bulundu.

28 yaşındaki Mitrovitsalı Gezim Murati ise şehirde işsizlik ve yoksulluğun yoğun şekilde hissedildiğini söyledi.

Özellikle gençlerin merkezi ve yerel kurumlar tarafından ayrımcılığa uğradığına işaret eden Murati, "Öyle görünüyor ki hükümet bu şehir için daha iyi bir gelecek sağlamada başarısız oldu." dedi.

Mitrovitsa'nın kuzeyinde yaşayan Kosovalı Türk Ramiz Zekeria, şehirde tam manasıyla barış ortamına bir türlü ulaşılamadığının altını çizerek bunun Sırp ve Kosovalı liderlerin suçu olmadığını, "büyük güçlerin" bu duruma izin vermediğini dile getirdi.

Mitrovitsa'yı çok geriye götürür

Kuzey Mitrovitsa merkezli Demokratik Kültür Temsil Merkezi Müdürü Duşan Radakoviç, yönetimin yerelleştirilmesi sürecinde, Kuzey ve Güney olmak üzere Mitrovitsa'nın iki belediyeye ayrıldığını belirtti.

"Şehrin birleştirilmesi için imza toplamak Mitrovitsa'yı çok geriye götürür." diyen Radakoviç, şunları söyledi:

"Burada birçok şey iyiye gidiyor, bu da şundan dolayı oluyor: Sırp devleti birçok kişiyi maaş yoluyla, bu şehrin atardamarı olan üniversite yoluyla finanse etti. Burada 10 bin öğrenci yaşıyor. Burada yiyip içiyorlar, burada ödemeler yapıyorlar."

Kosova ve Sırbistan arasında "bir birleşmenin" zor olabileceğini söyleyen Radakoviç, kimsenin vatandaşların görüşünü sormadığını ve Mitrovitsa'yı neredeyse hiç bilmeyenlerin karar merci olduğunu vurguladı.

Radakoviç, "Ben her zaman anlaşmaları destekliyorum. Anlaşmanın alternatifi yoktur. Anlaşmalar, Arnavut ve Sırp belediyeler arasında müzakere yoluyla varılmalıdır. Kosova ve Sırbistan hükümetleriyle anlaşmamız olsun çünkü tek taraflı kararların olumsuz sonuçları olabilir. Her şeyin bir dengesi olmalı." diye konuştu.

"Şehrin birleştirilmesi fikri gerçekçi değil"

"RTV Mitrovica"nın sahibi siyasi analist Nexhmedin Spahiu ise 20 yıl önce biten savaşın yaralarının yavaş yavaş sarıldığını söyledi.

İnsanların birbiriyle iş birliği yaptığına dikkati çeken Spahiu, ancak halen fiziksel engellerin bulunduğunu, Kuzey Mitrovitsa belediyesinin ise iki belediyedeki Arnavut ve Sırpların daha az irtibatta olması için çalıştığını savundu.

Şehrin "bölgesel ve küresel siyasi oyunların" ve "Kosova siyasi sınıfının" kurbanı olduğunu düşünen Spahiu, "(Kosova siyasi sınıfı) Sırbistan'a, Mitrovitsa yoluyla tüm Kosova'yı rehin almasına izin verdi. Mitrovitsa'da birçok doğal kaynak bulunuyor. Jeostratejik konumundan dolayı tüm Kosova ona bağlı. Mitrovitsa'nın de facto ayırımı, bir nevi Kosova'nın egemenlik ve bağımsızlığının değerinin düşürülmesini teşkil ediyor." değerlendirmesinde bulundu.

Şehrin hem idari hem fiziksel anlamda ayrıldığına işaret eden Spahiu, "Şehrin birleştirilmesi fikri gerçekçi değil." ifadesini kullandı.

Bazı kesimlerin, Mitrovitsa'nın birleştirilmesi yerine "Kosova'nın bölünmesi" fikrini savunduğunu belirten Spahiu, "Böyle bir durum Kosova için vahim olur. Amerika, Rusya ve Sırbistan'ın böyle bir şey için anlaşmadığını umuyoruz. Kosova'daki siyasi liderlerin neler konuşulduğunun farkında olduğuna inanıyorum." diye konuştu.

Son dönemde, Kosova ve Sırbistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesine yönelik diyalog kapsamında, iki ülke arasında "sınırın yeniden belirlenmesi" olasılığı gündeme gelmişti.