KLJUC - Almir Terzic

Hollanda'nın Lahey şehrindeki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesindeki (ICTY) yargılanması tamamlanan ve 22 Kasım'da karar duruşması yapılacak olan Mladic, iddianamenin ilk iki maddesinde soykırım ile suçlanıyor. İddianamenin ikinci maddesi ülkenin doğusundaki Srebrenitsa'da 1995 yılında gerçekleştirilen soykırım hakkındayken, ilk maddede ise Foça, Kljuc, Kotor-Varos, Prijedor, Sanski Most ve Vlasenica şehirlerinde de Boşnak ve Hırvatlara yönelik soykırım yapıldığı belirtiliyor.

Bosna Hersek'in kuzeydoğusunda bulunan Kljuc şehri ve civarında yaşayan kurban yakınlarının beklentisi eski Sırp komutan Mladic'in en ağır cezayı alması ve Kljuc şehrinde de soykırım işlendiğinin mahkeme tarafından da kabul edilmesi.

Kljuc yakınındaki Biljani köyünde yaşayan ve savaşın başladığı 1992 yılında eşini kaybeden Samka Cehic, eşi ile birlikte 258 kişinin katledildiğini, köy mezarlığının aralarında annesi ve kardeşi ile öldürülen 3 aylık bir bebeğin de bulunduğu yüzlerce mezartaşı ile dolu olduğuna dikkati çekti.

Biljani köyünde yaşananlara ilişkin Bosna Hersek Mahkemesinde görülen Marko Samardzija davasında tanıklık ettiğini aktaran Cehic, "Hiçbir savaş suçlusu müebbet almadı. Hepsi masum olduğunu söyledi. Ama biz katliamı kimin yaptığını iyi biliyoruz. Sırp komşularımız geldi ve bizi öldürdü." dedi.

Savcılığın, hakkında müebbet talep ettiği Mladic'e de diğerleri gibi müebbet hapis cezası verilmeyeceğini düşünen Cehic, "Onun hasta olduğunu söylüyorlar. Biz de ruhen hastalandık." ifadelerini kullandı.

Şehit mezarlığındaki en acı görüntülerden biri de yakılarak öldürülen Botonjic ailesinden 8 erkek ve 3 kadının, küle dönmüş ceset kalıntılarının iki mezara defnedilmiş olması.

"Kanlı bir sabaha uyandık"

Savaşta babası ve oğlunu kaybeden Ale Mulahmetovic, Biljani halkının korkunç günler yaşadığını anlatarak, "Her şey 10 Temmuz 1992 sabahı başladı. Camilerimizin yakıldığını gördük. Sırp askerler geldi ve herkesi topladı. Buradaki okul binasına götürdüler. En kötüsü de tüm işkenceleri yapan okulun öğretmeniydi." diye konuştu.

Mladic'in Klujc'ta yapılanlar nedeniyle mutlaka ceza alması gerektiğini vurgulayan Mulahmetovic, Mladic'in yaptıkları için ceza almasıyla adaletin sağlanacağına söyledi.

Biljani'de babası ve kardeşini kaybeden Nesima Avdic de o güne dair "Her yerde kan vardı. Ölülerin taşındığı kamyonlardan kan damlıyordu. Kanlı bir sabaha uyanmıştık." ifadelerini kullandı.

Mahkeme karşısına çıkan eski Sırp askerlerin ifadelerini dinledikçe tüylerinin diken diken olduğunu aktaran Avdic, "Yaptıklarını inkar ediyorlardı. O sabah yapılan katliamın en büyük tanığı mezar taşları. Gidenleri geri getirecek bir adalet yok ama tek dileğim Mladic'in burada yapılanlardan suçlu bulunması." dedi.

 "İlk soykırım Kljuc'ta yapıldı"

Kljuc yakınlarındaki Prhovo köyünde de 1 Haziran 1992'de Sırplara tarafından aralarında 11 çocuğun da bulunduğu 53 kişi katledildi.

Katliamda dört oğlunu kaybeden Latif Jusic, o dönemde Slovenya'da çalıştığını anlatarak, "Döndüğümde dört oğlumun da öldürüldüğünü öğrendim. Sadece iki kızım hayatta kaldı. Mladic'in müebbet almasını istiyorum. Mladic en ağır cezayı hak ediyor." diye konuştu.

Kljuc Şehit Aileleri Derneği Başkanı Emsud Mesic de savaşta iki oğlunu, anne ve babasını kaybetti.

Kluc ve civarında öldürülenlerin gömüldüğü toplu mezarların 1997 yılında açılmaya başladığını aktaran Mesic, şunları söyledi:

"İnsanlar evlerinde canlı canlı yıkıldı. Masum çocuklar ve yaşlılar öldürüldü. Mladic hangi cezayı alırsa alsın kurban yakınlarının acısı hafiflemeyecek. Savaşın ilk soykırımı burada yapıldı. Kljuc'un yanı sıra Sanski Most, Prijedor ve Bosanski Novi'de 6 bin insan katledildi."