Cezayir, 1999'dan bu yana iktidardaki Abdulaziz Buteflika'nın kitlesel halk gösterileri karşısında istifa etmesi üzerine 20 yıl sonra ilk defa Buteflika'nın oy pusulasında yer almayacağı bir cumhurbaşkanlığı seçimine gidiyor.

Ülke, eski Cumhurbaşkanı Buteflika'nın kötü giden sağlığı ve ilerleyen yaşına rağmen yeniden adaylığını açıklaması üzerine şubat ayında kitlesel protestolara sahne oldu. Buteflika önce seçimleri erteleyerek daha sonra da aday olmayacağını açıklayarak zaman kazanmaya çalışsa da sokağın tansiyonunu düşüremedi ve ordunun "sözlü uyarılarının" ardından nisan ayında istifa etmek zorunda kaldı.

Cezayir yönetimi, anayasal süre içinde 4 Temmuz'u seçim tarihi olarak belirledi. Ancak, protestoların devam etmesi karşısında "yeterli aday başvurusu yapılmadığı" gerekçesiyle seçimler ertelendi.

Ordu ve yönetim, cumhurbaşkanlığı seçimlerini "geçiş dönemini tamamlayacak anahtar" şeklinde tanımlayarak, 12 Aralık'ı yeni seçim tarihi olarak belirledi. Ancak, Cezayir sokağı ve muhalefeti, yönetimde köklü değişiklikler yapılmadan sandığın kurulmasına itiraz etti. Seçim kararı, sokaktaki protestoları yatıştırmadı, aksine göstericileri "seçim dayatmasına hayır" sloganıyla yeni bir ortak hedef etrafında birleştirdi.

Cezayirli öğrenciler ve onlara katılan diğer kesimler, dün başkentte sokağa inerek "12 Aralık seçimine hayır" sloganıyla gösteri düzenledi.

Muhalefetin sandığa karşı çıkmasının gerekçelerinden biri de adayların tamamının Buteflika döneminde devletin veya siyasetin üst kademelerinde görev almış isimler olması. Cezayir sokağı, pankartlarında, sloganlarında, seçimleri "aldatmaca" olarak tanımlarken, sandıkla rejimin kendini yeniden tahkim edeceğini savunuyor.

Buna karşılık, Buteflika'yı istifaya zorlayan ve ardından yolsuzluk soruşturmalarıyla büyük bir tasfiye yürüttükten sonra ülkedeki en güçlü kişi konumuna yükselen Cezayir Genelkurmay Başkanı Ahmed Kayid Salih, sandığa karşı çıkanları "eski rejim kalıntıları olmak ve ülke çıkarının aksine çalışmakla" suçladı.

Protestolarda aktivistler ve muhalif isimler tutuklandı, bazıları hakkında ise hapis cezaları verildi.

Salih, dünkü konuşmasında seçimlere karşı çıkanlara seslenerek "Cezayir'e karşı bu komploya" müsaade etmeyeceklerini söyledi.

Televizyonda münazara, sokakta protesto

Sokaktaki kitlesel hareket, seçim kampanyalarını da gölgede bıraktı. Adaylar cuma gecesi televizyonda vaatlerini anlatırken, her cuma günü olduğu gibi yine binlerce Cezayirli sokakta yapılacak seçimi protesto etti.

Aynı şekilde adayların mitingleri de göstericilerce protesto edildi. Başkentte adayların seçim afişlerini asması için ayrılan duvarlar boş kaldı. Diğer yerlerde, adayların resimlerinin üstüne aleyhte sloganlar yazıldı.

Cezayir'de kayıtlı 24 milyon 474 bin 161 seçmen bulunuyor. Mevcut atmosferde seçimlere katılımın düşük olacağı öngörülüyor. Ayrıca, seçimleri uluslararası gözlemcilerin de izlemeyeceği bilgisi paylaşıldı.

Buteflika'nın adamları oy pusulasında

Oy pusulasında "Buteflika müttefiki" şeklinde adlandırılan Demokratik Ulusal Birlik Partisi Genel Sekreteri İzzeddin Meyhubi, eski başbakanlar Ali bin Flis ve Abdulmecid Tebbun, Müstakbel Cephesi Başkanı Abdulaziz Belıyd ve İslami eğilimli Ulusal Bina Hareketi Başkanı Abdulkadir bin Karine olmak üzere 5 isim yer alıyor.

Adayların tamamının Buteflika döneminde siyaset sahnesinde yer almış olması protestocular tarafından sıkça eleştiriliyor.

Buteflika'nın beşinci dönem cumhurbaşkanlığı kararı karşısında gösterilere destek olan 75 yaşındaki Ali bin Flis, favoriler arasında gösterilmesine rağmen seçim kampanyası sırasında birçok yerde protesto edildi. Bin Flis, televizyon münazarasında, "seçimler için tüm şartların karşılanmadığını" kabul ederken, sandığa karşı çıkanlara diyalog sözü verdi.

Aynı şekilde diğer aday 74 yaşındaki eski Başbakan Abdulmecid bin Tebbun'un da muhalif basında Geçici Cumhurbaşkanı Abdulkadir bin Salih'e yakın olduğu ifade edildi. Bin Tebbun, Buteflika döneminde etkin, şimdiyse yolsuzluk soruşturmalarında tutuklanan bazı iş adamlarıyla ilişkili olmakla suçlandı.

Oy pusulasındaki tek İslami eğilimli aday 57 yaşındaki Abdulkadir bin Karine ise Suriye'nin Arap Birliği'ne dönmesi için çalışacağını belirtti. Bin Karine'nin, başkentte gösterilerin sembolü niteliğindeki Postane Meydanı'nda düzenlemeye çalıştığı miting de aynı şekilde protestolarla karşılandı. Daha önce Turizm Bakanlığı yapan Bin Karine, ayrıca, "yolsuzluktan suçlu bulunan mahkumların yurt dışına kaçırdıkları malların geri getirilmesi karşılığında ceza indirimi sağlayacak" yasa tasarısını referanduma taşıma sözü verdi.

"Buteflika müttefiki" şeklinde tanınan Demokratik Ulusal Birlik Partisi Genel Sekreteri 60 yaşındaki Meyhubi de Buteflika döneminde birçok bakanlık görevinde bulunmasına karşı yapılan eleştirileri, AA'ya verdiği röportajında "Ben devletin adamıyım, Buteflika veya herhangi bir şahsın değil." ifadeleriyle gidermeye çalıştı.

Oy pusulasındaki en genç isim 56 yaşındaki Müstakbel Cephesi Başkanı Abdulaziz Belıyd ise bugüne kadar herhangi bir Buteflika kabinesinde yer almadı. Ancak, Cezayir'de Buteflika'nın da içinden geldiği rejimin partisi olarak bilinen Ulusal Kurtuluş Cephesinde milletvekilliği görevinde bulundu. Beliyd, 2014 yılında gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçiminde adaydı ve yarışı 3. sırada tamamlamıştı. 

Genelkurmay seçimde ısrarcı 

Ülkedeki mevcut tabloda, en güçlü kişi konumundaki Genelkurmay Başkanı Ahmed Kayid Salih, seçimlere itiraz edenlere karşı çıkan en üst düzeydeki isim oldu.

Salih, "halk ve ordunun el ele yürüttüğü geçiş sürecinin yeni seçilecek cumhurbaşkanıyla tamamlayacağını" savundu.

Buteflika'nın istifası sonrasında, "yolsuzluk ve görevi kötüye kullanma gibi suçlara bulaşanlardan hesap sorulması talebiyle" gösterilerin devam etmesi üzerine, Salih'in yargıya verdiği "sinyal" ile ülkenin en nüfuzlu isimleri hakkında soruşturma dalgası başladı.

Bu dönemde, eski Cumhurbaşkanı'nın kardeşi Said Buteflika, eski başbakanlar, iş adamları, üst düzey bürokratlar, istihbarat şefleri hakkında yolsuzluk soruşturmaları başlatıldı, tutuklama emirleri çıktı.

Seçim öncesi eski başbakanlara yolsuzluktan hapis

Cezayir yargısı da seçim öncesinde, süreci hızlandırdı ve dün "zimmetine mal geçirme, görevini kötüye kullanma, kara para aklama ve rüşvet" suçlamalarıyla yargılanan eski başbakanlar Ahmed Uyahya 15 yıl, Abdülmelik Sellal ise 12 yıl hapse çarptırıldı. Aynı davada yargılanan, eski bakanlar ve iş adamları hakkında da 10 yıla varan hapis cezaları verildi.

Devlet televizyonunun haberinde, yargının "yolsuzluk soruşturmalarının kapsamını genişletmeye hazırlandığı" bilgisi paylaşıldı.

Cezayirlilerin bazıları yolsuzluk operasyonu dalgalarını memnuniyetle karşılarken, bazıları ise bu operasyonların yönetimde tasfiye amacıyla kullanıldığı eleştirisini yöneltiyor.