Her yıl orman yangınlarıyla mücadele eden Fas'ta 2023'te 466 civarındaki yangında 6 bin 426 hektarlık ormanlık alan kül olurken, 2022'de çıkan 500 orman yangınında 22 binden hektardan fazla alan tahrip oldu.

Ormanların yanı sıra bu yıl ülkenin güneydoğusunda palmiye ağaçlarının yoğunlukta bulunduğu bazı vahalarda çıkan yangınlar da büyük zarara yol açtı.

Fas Politika Analizi Enstitüsünün raporuna göre, vahalar ülkenin toplam yüz ölçümünün yüzde 15'ini oluşturuyor. Buralarda yaşayan kişi sayısı ise ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 5'ine tekabül eden 2 milyon kişiyi bulduğu tahmin ediliyor.

Raporda, son 20 yılda vahalardaki yeraltı su seviyesinde yıllık 15 ila 20 metreküp oranında bir gerileme olduğu ve hurma üretiminde yüzde 34'lük bir düşüş yaşandığı belirtildi.

Hükümete bağlı Ekonomi, Sosyal ve Çevre Konseyi de yayımladığı raporda, vahalardaki su kaynaklarının aşırı kullanımı konusunda uyardı.

Kuraklık, çölleşme ve aşırı hava olayları nedeniyle tarımın azalması ve palmiye vahalarının ihmal edilmesinin yangınları tetiklediğine dikkati çeken Faslı çevre uzmanları, bu sorunların önüne geçmek için tarım faaliyetlerinin geliştirilerek vahalardan şehre göçün engellenmesini, buralarda nüfus artışının sağlanmasını ve "acil felaket planı" belirlenmesini istiyor.

Yangınların en önemli nedeni vahaların ihmal edilmesi

Çevre ve iklim değişikliği alanında uzman akademisyen Şekil Alim, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yangınların en önemli nedeninin vahaların ihmal edilmesi olduğunu söyledi.

Vahalarda şehre göç verildiğine, tarım faaliyetlerinin gerilediğine ve bölge sakinlerinin de su sıkıntısı nedeniyle bu bölgelere gereken ihtimamı gösteremediğine dikkati çeken Alim, "Yer altı sularının çekilmesi nedeniyle vahalar her an yangın riskine açık. Özellikle hava sıcaklıklarının artmasıyla beraber vahalardaki kuru ağaç yapraklarının temizlenmemesi de yangın riskini artırıyor." dedi.

Vahalarda tekrar eden yangınların önlenmesi için bu bölgelerin geliştirilmesi ve nüfusun canlandırılması gerektiğini vurgulayan Alim, buralara yönelik ihmallerin vahaların varlığını tehdit ettiğini kaydetti.

Alim, eski vahalara sahip çıkılması, lojistik ve mali destek verilmesi gerektiğini ifade ederek, hem çevresel hem de turistik açıdan önemli olan bu bölgelerde yaşayan halkın hükümetten destek beklediğini vurguladı.

Yeni sulama sistemi ve göçle mücadele çağrısı

Fas'taki sivil toplum kuruluşlarından El-Menarat Kalkınma ve İklim İçin Ekolojik Derneği Başkanı Mustafa Binramil, iklim değişikliği kaynaklı aşırı sıcaklardan dolayı vahalardaki yangınların artabileceği konusunda uyardı.

Binramil, vahalarda su yönetiminin önemli olduğuna işaret ederek, "Kuraklık nedeniyle vahalardaki tarım faaliyetlerinin azalması, zaman zaman çıkan yangınların nedenlerinden biri." ifadesini kullandı.

Kuraklık nedeniyle yeni bir sulama sistemi geliştirilmesi, vahaların yeniden canlandırılması ve buralardan göçle mücadele edilmesi için bütçe ayrılması çağrısında bulunan Binramil ayrıca vahalarda yangın algılama sistemleri ve gözetleme istasyonlarının kurulması ve yangınlarla mücadele önemli rol oynayan STK'ların desteklenmesi gerektiğini dile getirdi.

İmza kampanyası

Faslı aktivistler, Tinghir şehrinde bir vahada çıkan yangından iki gün sonra 6 Temmuz'da, vahaların yangınlardan korunması talebiyle "Vaha Emanettir" sloganıyla elektronik imza kampanyası başlatmıştı.

Kuraklık ve çölleşmeyle beraber su kıtlığının vahaları tehdit ettiğini ülkede Faslı aktivistler, yetkililerden vahaları yangınlardan koruması ve olası felaketlerin önlenmesi için proaktif bir plan geliştirmesini istiyor.

Fas Su ve Orman Ajansı, ülkeyi 6 senedir etkileyen kuralık ve sıcak hava dalgaları nedeniyle bu yıl "yangın riskinin artacağı" uyarısında bulunmuştu.