Azerbaycan ordusunun işgal altındaki topraklarını 44 günlük savaşla kurtarmasından sonra Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan üçlü bildirinin uygulamaya konulmasıyla bölge, yeni ulaşım hatları sayesinde artık savaş ortamından çıkarak ekonomik canlanmanın yaşanacağı bir sürece girdi. 

11 Ocak'ta Moskova'daki toplantıda liderlerin aldığı karar gereği ilk etapta hem Sovyetler döneminde yapılan fakat bölgedeki çatışmalar nedeniyle tahrip olan demir yolu hatları yenilenecek hem de yeni hatlar inşa edilecek.

Demir yolu projeleri hayata geçince Azerbaycan Nahçıvan ve Türkiye'ye, Rusya, Ermenistan ve Türkiye'ye, Ermenistan da Rusya ve İran'a daha karlı, hızlı ve kolay ulaşım olanağı elde edecek.

Azerbaycan, ana karası ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında Ermenistan üzerinden sağlanacak yeni ulaştırma hattının yapımı için çalışmalara başlandı.

Azerbaycan'ın, başkent Bakü'den Fuzuli ilinin Horadiz kasabasına kadar demir yolu hattı zaten işlek durumda. Bu hattın Horadiz'den Ermenistan sınırına kadarki kısmının bazı bölümleri Ermenistan işgali döneminde tahrip edildi, bazı bölümleri ise yapılan barajın suları altında kaldı. Dolayısıyla Horadiz'den Nahçıvan'ın Ordubad iline uzanan 166 kilometrelik yeni demir yolu hattı inşa edilecek.

Hattın Ermenistan kısmından geçecek 43 kilometrelik bölümünün inşaatı için Azerbaycan ile Rusya aralarında anlaşacak. Azerbaycan'ın Ermenistan ile değil Rusya ile anlaşacak olmasının nedeni, Ermenistan demir yollarının mülkiyetinin Rusya'ya ait olmasından kaynaklanıyor.

Ordubad'dan, Nahçıvan'ın kuzeyinde bulunan; Türkiye, Ermenistan ve İran'a yakın Velidağ istasyonuna kadarki 158 kilometrelik hat ise kapsamlı tamir edilecek. Velidağ'da biten hat, Ermenistan sınırına kadar 14 kilometre uzatılacak.

Ermenistan'ın Rusya ile kesintisiz ulaşımı kolaylaşacak

Ermenistan, bölgedeki barış arayışlarına katkı sağlamaya karar verilmesi ve bu ulaşım projelerine katılması halinde, kendi demir yolu hattını Bakü'den Horadiz'e, Horadiz'den de Nahçıvan'ın kuzeyine kadar olan bu hatla birleştirebilecek. Böylece Ermenistan, Rusya ile İran'a kesintisiz ulaşım elde edebilecek.

Bakü'den kuzeye uzanan demir yolu hattı çalışır durumda ve Rusya ile Azerbaycan arasında taşımacılığın büyük kısmı buradan sağlanıyor. Ermenistan, Nahçıvan'dan Bakü'ye kadar gelen demir yoluna bağlanarak ürünlerini demir yolu ile Rusya'ya gönderebilecek. Rusya da aynı hat üzerinden Ermenistan'a, Türkiye'ye ve İran'a taşımacılık yapabilecek. İran'a geçişler, Nahçıvan'ın Culfa istasyonundan yapılacak.

10 Kasım 2020'de üç ülkenin imzaladığı bildirideki "tüm ulaşım hatlarının açılması" maddesi göz önünde bulundurulduğunda, Ermenistan, İcevan-Gazah-Bakü hattındaki mevcut demir yoluyla Rusya'ya taşıma sağlayabilecek. Burada da Ermenistan'ın İcevan ile Azerbaycan'ın Gazah illeri arasındaki hattın yeniden yapılması gerekecek.

Demir yolu hattıyla paralel olarak aynı güzergahlarda kara yolu hatlarının da devreye girmesi söz konusu.

Türkiye ve Rusya arasında kesintisiz demir yolu iletişimi sağlanacak

Aynı şekilde Türkiye ve Azerbaycan'ın Kars'ı Nahçıvan'a bağlayan demir yolu hattı projesi var. Bu projelerin tümü gerçekleştirildiğinde Türkiye ve Rusya arasında kesintisiz demir yolu iletişimi sağlanmış olacak.

Azerbaycan Karabağ'a da demir yolu yapacak

Azerbaycan, Nahçıvan hattının yanı sıra işgalden kurtarılan Dağlık Karabağ'ı da demir yolu ağlarıyla saracak. İlk aşamada devreye girecek Berde-Ağdam arasındaki 45 kilometrelik hattın projelendirilmesi tamamlandı.

Azerbaycan, ilerleyen süreçte bu hattı Ermeni nüfusun yaşadığı Hankendi bölgesine kadar uzatmayı planlıyor.