İngiltere'de üç Brexit istifası

LONDRA

İngiltere'de Brexit Bakanı Dominic Raab ve Kuzey İrlanda'dan Sorumlu Devlet Bakanı Shailesh Vara Avrupa Birliği (AB) ile varılan Brexit anlaşmasını gerekçe göstererek istifa etti.

İstifasını Twitter hesabından duyuran Raab, "Kuzey İrlanda için önerilen düzenleyici rejimin İngiltere'nin toprak bütünlüğü için gerçek bir tehdit teşkil ettiğine inanıyorum. Ayrılmamız konusunda AB'ye veto hakkı veren, süresiz bir tedbir maddesini de destekleyemem." ifadesini kullandı.

Kuzey İrlanda'dan Sorumlu Devlet Bakanı Shailesh Vara da sabah saatlerinde aynı gerekçe ile istifa etti.

İngiltere halkının referandumda AB'den ayrılmak yönünde oy kullandığını belirten Vara, "Bu anlaşma, içinde hangi kelimeler kullanılırsa kullanılsın, İngiltere'yi AB zincirlerinden kurtulmuş, bağımsız ve egemen bir ülke yapmıyor." dedi.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Esther McVey de AB ile varılan Brexit anlaşmasını gerekçe göstererek istifa ettiğini duyurdu.

İngiltere'de bugün istifa eden üçüncü bakan olan McVey, Twitter hesabından yayımladığı istifa mektubunda, "Dün kabinenin önüne getirilen anlaşma Brexit referandumunun sonucuna saygı göstermiyor." ifadesini kullandı.

İngiltere Başbakanı Theresa May, dün 5 saatten uzun süren kabine toplantısının ardından ülkesinin AB ile vardığı Brexit anlaşmasının bakanların ortak desteğini aldığını açıklamıştı.

İngiliz kabinesinde gün içinde başka istifaların yaşanması bekleniyor. Temmuz ayında Brexit Bakanı David Davis ve Dışişleri Bakanı Boris Johnson, geçen cuma günü de Ulaştırmadan Sorumlu Devlet Bakanı Jo Jonson, Brexit gerekçesiyle istifa etmişti.

Brexit anlaşmasının 585 sayfalık metininde en kritik kısmı İrlanda Cumhuriyet ile Kuzey İrlanda arasındaki sınır sorunu oluşturuyor.

Metinde Birleşik Krallık'ı oluşturan unsurlardan İskoçya ve Galler'in adı geçmezken, İngiltere 3 kez, Kuzey İrlanda ise 100 kez anılıyor.

Anlaşma metnine göre İngiltere'nin AB'den resmen ayrılmış olacağı 29 Mart 2019'dan itibaren İngiltere'nin AB üyeliğine özgü avantaj ve yükümlülüklerini muhafaza edeceği yaklaşık 2 yıllık geçiş süreci başlayacak.

Tarafların gelecekteki ticari ilişkilerini müzakere edeceği geçiş süreci 2020'nin aralık ayı sonunda bitecek ancak taraflar aynı yılın temmuz ayında üzerinde anlaşmaları durumda bu süreyi uzatabilecek. 

Tedbir maddesi

Uzatma olsa da olmasa da geçiş sürecinin sonunda tarafların gelecekteki ticari ilişkilerine dair bir anlaşmaya varılamamış olması durumda "tedbir maddesi" yürürlüğe girecek.

Tedbir maddesine göre İngiltere'nin bütünü ile AB arasında ortak Gümrük Birliği bölgesi oluşturulacak. Bu sayede İngiltere'ye bağlı Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasında fiziki sınır ve gümrük duvarı oluşmasının önüne geçilecek. 

Gümrük Birliğiyle birlikte, adil rekabeti sağlanması için İngiltere AB kurallarına ve standartlarına uymak zorunda kalacak. 

Bununla birlikte Kuzey İrlanda'da başta tarım ve çevre alanlarında ilave AB kuralları geçerli olacak. AB, bölgede bu kuralların hayata geçirilmesini denetlemek amacıyla temsilcilik bulunduracak.

Tedbir maddesi, İngiltere ile AB arasında kapsamlı ve Kuzey İrlanda sorununa kalıcı çözüm içerecek bir ticaret anlaşması sağlanana kadar yürürlükte kalacak. Tarafların tek yanlı olarak çekilemeyeceği tedbir maddesi ancak ortak bir komisyonun kararı ile yürürlükten kalkabilecek. 

Anlaşmasız ayrılık ihtimali ortadan kalkacak

Gümrük Birliği, İngiltere'deki Brexit taraftarlarının üçüncü ülkelerle serbest ticaret anlaşması vaatlerini gerçekleştirememeleri anlamına geliyor. Ayrıca bu maddeyle, İngiltere'nin AB'den "anlaşmasız ayrılık" seçeneği de ortadan kalkmış oluyor.

Tedbir maddesinin yürürlükte kaldığı süreçte anlaşmazlıkların Avrupa Adalet Divanında çözülmesi öngörülüyor.

İngiltere tarafında kabinenin onayını alan Brexit Anlaşmasının İngiliz parlamentosunun onayını da alması gerekiyor.

AB ile İngiltere arasında Haziran 2017'de başlayan müzakerelerde taraflar, geçen yılın sonunda İngiltere'nin AB bütçesine taahhütlerinden kaynaklanan yüklü bir "ayrılık ücreti"nin ödenmesi ile vatandaş haklarının da aralarında yer aldığı bir dizi konuda ön anlaşmaya varmıştı.

Taraflar, AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ile İngiltere'ye bağlı Kuzey İrlanda arasında fiziki sınır getirmeyecek bir çözüm üzerinde ise kesin anlaşmaya varamamıştı.

İngiltere 23 Haziran 2016'da yapılan referandumla AB'den ayrılma kararı almıştı.

Muhabir: Tayfun Salcı