İsrail'de iktidardaki koalisyon hükümetine karşı parlamentoda şiddetli bir muhalefete öncülük eden eski Başbakan Binyamin Netanyahu'nun, koalisyonun çöküşünün ardından yeniden iktidara gelebilme ihtimali gündeme geldi.

• İsrail’de koalisyon ortakları Bennett ve Lapid'den erken seçim kararı
• Netanyahu’dan koalisyonun çöküşüne yorum: Bu, İsrail tarihindeki en kötü hükümettir
• İsrail'de Yahudi yerleşimci yasası, Meclisin feshedilmesine neden oldu

Muhalefet lideri Netanyahu, iktidardaki koalisyon partilerine mensup milletvekillerini yanına çekmek için birtakım alışılmadık yöntemler denedi. Netanyahu'nun izlediği en etkili yol ise, iktidara döndüğünde kendisinin geçireceğini gerekçe göstererek, kendi sağcı politikalarına uygun yasalar lehinde bile oy kullanmayı reddetmesi oldu.

Bu yasalardan en önemlisi, Başbakan Naftali Bennett öncülüğündeki koalisyon hükümetinin Meclis'i feshetme ve erken seçim kararı alması için bardağı taşıran son damla olan, "Yahudi yerleşimci yasası" idi.

Söz konusu ‘Yerleşimci Yasası’, işgal altındaki Batı Şeria'da yaşayan İsrailli yerleşimcilerin, aynı bölgedeki Filistinlilerin aksine İsrail askeri mahkemeleri yerine sivil mahkemelerde yargılanması, sosyal güvenlik sisteminden faydalanması gibi ayrıcalıkları sağlayan olağanüstü halin düzenli olarak 5 yılda bir uzatılmasını öngörüyor.

1967’den beri onaylanan yasanın, bu haziran sonunda onaylanması gerekiyordu ancak, Netanyahu'nun başını çektiği; Likud, Şas, Dini Siyonist, Yahudi Birleşik Tevrat (Yahudot HaTora) partilerinden oluşan sağ görüşlü muhalefet cephesi söz konusu yasanın süresinin uzatılmaması yönünde oy kullandı.

Böylelikle Meclis'te çoğunluğu bulunmayan Bennett koalisyonu yasayı geçiremedi.

Bu ısrarıyla Netanyahu, iki konuyu güvence altına aldı. Bunlardan ilki, Meclis'in feshinin, Yahudi yerleşimci yasasının süresini otomatik olarak uzatacak olması; diğeri de erken seçimlerin kendisine yeniden başbakanlık yolunu açabileceğiydi.

Bennett, pazartesi günü, Meclis'i feshederek erken seçimlere gitme kararı aldığını duyurduğu açıklamada, bu kararı, Yerleşimci Yasası'nın süresinin dolması ve Meclis'ten geçirmekte başarısız olması nedeniyle "ülkenin anayasal kaosa girmesini engellemek amacıyla" aldıklarını vurgulamıştı.

Arap milletvekillerinin yasanın uzatılması oylamasındaki tutumu

Buna ek olarak ırkçı ve Filistinlilerin aleyhine olduğu gerekçesiyle yasaya oy vermeyi reddeden bazı Arap milletvekillerinin de koalisyonun dağılmasında rolü bulunuyor.

İsrail Meclisi'ndeki Arap asıllı milletvekilli Mazin Ganayim'in yanı sıra koalisyondan desteğini çeken, ardından kararından dönen sol Meretz Partisi'nden Filistin asıllı Milletvekili Rina Zuabi ve koalisyon ortağı İsrail İşçi Partisi'nden Filistin asıllı milletvekili İbtisam Meraine da aleyhte oy kullanmıştı.

Bu bağlamda Ganayim, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yasanın süresinin uzatılmasına karşı oy kullanmaması için son iki hafta boyunca yoğun bir baskıya direnmek zorunda kaldığını belirtti.

Milletine bağlı hiçbir Arabın Filistin halkını etkileyen "ırkçı bir yasaya" oy vermesinin mümkün olmadığını ifade eden Ganayim, "Bu yasaya karşı oy kullanmak doğal ve asgari görevimizdir. Bennett bizi (koalisyonun çökmesi ve parlamentonun feshinden) sorumlu tutuyorsa, bundan onur duyarım." ifadelerini kullandı.

Netanyahu'nun güçlü muhalefeti

Hükümetin düşüşünün temel nedeninin Netanyahu'nun güçlü muhalefeti olduğunu savunan Ganayim, şunları söyledi:

"Hükümet 62 üyeden oluşuyordu. Ancak Başbakan Naftali Bennett'in liderliğindeki Yamina Partisi'nden 3 milletvekili koalisyondan ayrıldı ve muhalefete katıldı. Bu nedenle söz konusu hükümetin bir geleceği yoktu ve Netanyahu liderliğinde güçlü bir muhalefetin varlığından da şüphe edilmiyordu. Ülkenin beşinci kez seçime gideceği herkes tarafından beklenen bir şeydi."

Bennett'in partisi Yamina üyelerinin saf değiştirmesi

Başbakan Bennett'in, Meclis'teki grubunu koruyamadığını; Bennett'in başbakanlığa 7 milletvekili ile ulaştığını; şu anda ise sadece 4 milletvekili kaldığına dikkati çeken Ganayim, sorunun burada başladığını aktardı.

Ganayim, Yamina partisi üyelerinin çoğunun gelecek seçimlerde Netenyahu'nun Likud Partisi'nin listesinde yer alacağına ilişkin teminat aldığını; bazılarına bakanlık ve makam sözü verildiğini dile getirerek, "Bu nedenlerden ötürü Bennett'ten ayrıldılar ve sağdan-sağa; yani Likud'a geçtiler." dedi.

Bennett'in olanlardan Ortak Arap Listesi bloğunu sorumlu tutmaması gerektiğini ifade eden Ganayim, "Bennett kendisini ve parti üyelerini sorumlu tutmalı, daha sonra başkalarını suçlamalı." diye konuştu.

Likud partisi, Bennett'in liderlik ettiği Yamina partisinden Idit Silman ile Amichai Chikli'nin aklını çelmeyi başardı.

Likud ayrıca yasayı uzatmakta başarısız olduğu için geçen hafta hükümete verdiği desteği durdurduğunu açıklayan Yamina'dan Nir Orbach ile temasa geçti.

İsrail medyasında yer alan haberlere göre, Netanyahu, üyeleri hükümetten ayrılmaya sevk etmek için Yamina Partisi'ne odaklandı.

Meclisin feshine Netanyahu'nun tepkisi

Bennett'in Meclis'in feshedilmesi kararını memnuniyetle karşılayan Netanyahu, 20 Haziran akşamı Twitter hesabından yaptığı açıklamada, "Bu, milyonlarca İsrail vatandaşı için harika haberlerin olduğu bir gece" ifadesini kullanmıştı.

Netanyahu "Knesset'te muhalefet için bir yıl süren kararlı kampanyanın ardından, ülke tarihinin en kötü hükümetinin sona erdiği herkes için açık. Bir İsrail ulusal hükümeti kurmanın, hayat pahalılığı ve vergileri düşürmenin ve ulusal itibarımızı geri kazanmanın zamanı geldi." ifadelerine de yer vermişti.

Yahudi Birleşik Tevrat Partisi Milletvekili Moshe Gafni ise, "Bize hayat veren, bize yardım eden ve bizi bu zamana ulaştıran Tanrı'ya şükrediyoruz." ifadelerini kullandı.

Yamina Milletvekili Idit Silman da sosyal medya hesabından şunları kaydetti:

"Bana doğru olanı yapma ve böylece sağcı ve milliyetçi bir hükümetin bu kadar kısa sürede kurulmasına ortak olma gücü ve cesareti verdiği için Tanrı'ya şükrediyorum."

İsrail Meclisi, ekim ayında erken seçimlere gidilmesi amacıyla Meclis’in feshedilmesini içeren tasarıyı dün düzenlenen hazırlık oturumunda onayladı.

Ancak İsrail'deki kamuoyu yoklamaları, Netanyahu ve muhalefet cephesinin hala bir sonraki Knesset'te hükümet kurmak için gerekli 61 sandalye sayısına ulaşamadığını gösteriyor.

İsrailli radyo kuruluşu 103FM'in Panel4all şirketine yaptırdığı, güvenilir kabul edilen anket sonuçlarına göre, Netanyahu öncülüğündeki sağcı blokun 59 sandalye, Lapid-Bennett blokunun ise 55 sandalye kazanacağı öngörülüyor.

İktidar milletvekilleri Netanyahu'yu engellemek istiyor

Öte yandan iktidarın milletvekilleri, yolsuzluk şüphesiyle yargılanan Netanyahu'nun tekrar iktidara gelmesini engellemeye kararlı olduklarını açıkladı.

Adalet Bakanı Gideon Sa'ar, bu konuda sosyal medya hesabında şunları paylaştı: "Yaklaşan seçimlerin hedefi açık; Netanyahu'nun iktidara dönmesini ve devleti kendi kişisel çıkarları için köleleştirmesini önlemek."

İsrail Evimiz Partisinin lideri Maliye Bakanı Avigdor Liberman da Twitter hesabından aynı yönde bir açıklama yaparak, "Bugünkü seçimler, bir adamın entrikalarının ve yalanlarının sonucudur. Adı Binyamin Netanyahu. Yaklaşan seçimlerde asıl hedef onun iktidara dönmesini engellemektir." görüşünü paylaştı.

Meclis feshedilmeden Netenyahu'nun hükümet kurma ihtimali

Ancak uzmanlar Knesset'in dağılmasını tersine çevirecek bir varsayımda bulunarak, sağ partilerden (hükümet ve muhalefetten) oluşan Netanyahu başkanlığında bir hükümetin kurulması hipotezini de öne sürüyor.

Uzmanlar yaklaşan seçimlerin üç buçuk yılda beşinci seçim olacağını göz önünde bulundurarak, sağın seçim döngüsüne girmek yerine kendi arasında birleşmeyi tercih edebileceğini dile getiriyor.

Meclis feshedilmeden yeni bir sağ hükümetin kurulması ihtimaline değinen Ganayim, şunları kaydetti: "Tek korku, sağ bloğun (Knesset feshedilmeden) birlik olması. Eğer koalisyon oluştururlarsa, İsrail tarihinin en sağcı hükümet kurulacak."

Knesset'teki hükümet ve muhalefetteki sağcı milletvekillerinin sayısının 120 vekilin 80'ini oluşturduğuna dikkati çeken Ganayim, tüm sağcı milletvekillerinin Likud bayrağı altında ittifak kurarak sağ bir hükümet kurmaları ihtimalinin endişe verici olduğunu aktardı.

Ganayim, "Olayları tahmin edemeyiz, ancak Netanyahu'nun daha fazla milletvekilini kendisini desteklemeye ikna ederek hükümet kurabileceğine dair bir endişe var." dedi.