Yargının yetkilerini kısıtlayan yasal düzenlemelere karşı ülke genelinde sivil itaatsizlik eylemleri gibi tepkinin dozunun giderek artması akıllara "İsrail nereye gidiyor?" sorusunu getirdi.

Hükümetin Meclisten gerekli yasaları çıkarma noktasındaki kararlılığı ve muhalefetin bu planı bozma konusundaki ısrarı göz önüne alındığında İsrail'deki gelişmelerin akıbetine ilişkin ne analistler ne de politikacılar net bir cevap verebiliyor.

Netanyahu hükümetinin 63 milletvekiliyle 120 sandalyeli Mecliste yeterli çoğunluğa sahip olduğu dikkate alındığında, muhalefetin bu yasaların geçişini engelleme şansının oldukça düşük olduğu görülüyor.

İsrail'i bekleyen iki seçenek

İsrail'in önünde "hükümet ile muhalefetin bir uzlaşıya varmak için masaya oturması" ya da "tarafların mevcut tutumunu sürdürmesi" olmak üzere iki seçenek bulunuyor. Son seçeneğin gerçekleşmesi durumunda yasa tasarılarının gelecek ay Mecliste nihai onayı alması muhtemel.

İsrail hükümeti, parlamento çoğunluğuna güveniyor ve başta Yüksek Mahkeme olmak üzere yargının gücünü yasama ve yürütmenin lehine sınırlamak istiyor.

"Bence şu an yerelde çok hassas bir durum söz konusu"

İsrail dış politikası üzerinde çalışmalar yapan Mitvim Enstitüsü Başkanı Nimrod Goren, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Bence şu an yerelde çok hassas bir durum söz konusu. Çünkü hükümetimiz hem yönetim yapısı hem de hukuk sistemi açısından on yıllardır hakim olan temel demokratik tabiata aykırı yasalar çıkarmaya çalışıyor." dedi.

Bu düzenlemeye karşı olan ve sokağa çıkan pek çok İsrailli olduğuna dikkati çeken Goren, "Henüz bir tür çözüm fırsatı var mı ya da Netanyahu ve hükümeti istedikleri yönde hızla hareket edecek mi bilmiyoruz. Bu olursa, İsrail'de benzeri görülmemiş bir anayasal kriz doğabilir." diye konuştu.

"İsraillilerin demokrasiyi korumak için sokaklara çıktığını görmek cesaret verici"

Goren, yaşananların "yeni bir tecrübe olduğunu, ancak ister sol ister sağ kesimden olsun demokrasiyi korumak için çok sayıda İsraillinin sokaklara çıktığını görmenin cesaret verici" olduğunu kaydetti.

Mevcut durum, iç savaş ihtimalinden uzak

İsrail'deki durumun daha kötüye gidip gitmeyeceğine ilişkin ise Goren, mevcut durumda iç savaşın uzak bir ihtimal olduğunu söyledi.

Protestoların şiddet içermediğini, insanların sadece sokağa çıkıp seslerini duyurduğunu dile getiren Goren, protestoların yasalar çerçevesinde yapıldığını belirtti.

Protestolarda Ben-Gvir etkisi

Goren, aşırı sağcı Yahudi Gücü Partisi lideri ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir'e atıfta bulunarak şunları kaydetti:

"Şu anda polisten sorumlu Bakan Ben-Gvir ile ilgili bir sorun var. O, aşırı sağcı biri ve protestoculara karşı polisin daha sert tepki vermesi için baskı yapıyor. Ancak umarım bu konu kontrol altına alınır, çünkü aksi taktirde olaylar İsrail'de kimsenin görmek istemediği bir duruma doğru gidebilir."

Cumhurbaşkanı Herzog "diyalog masası" kurmaya çalışıyor

Goren, Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'un, siyasi partileri, uzlaşmacı çözümler bulmak adına iki taraflı bir diyalog masasına oturtmaya çalıştığını hatırlattı.

Ancak şimdiye kadar bu çağrılara kimsenin kulak asmadığını kaydeden Goren, İsrail hükümetinin söz konusu yasayı Meclisten çıkarmak için kararlı göründüğüne işaret etti.

Goren, İsrail'de siyasi durumun karışık olduğunu, bir yandan hükümetin yargı düzenlemesini Meclisten geçirme noktasında adım adım ilerlediğini diğer yandan da Cumhurbaşkanı Herzog'un bu konudaki karşıt tarafları bir araya getirebilmek için yoğun çaba sarf ettiğini söyledi.

Netanyahu hükümetinin kurulduğu Aralık 2022'den bu yana devam eden protestoların, söz konusu yasal düzenlemelerin bir sürpriz yaşanmadığı takdirde nisan ayında nihai olarak kabul edilmesine kadar sürmesi bekleniyor.

Netanyahu hükümetinin "yargı reformu"

Adalet Bakanı Yariv Levin, 5 Ocak'ta Yüksek Mahkemenin yetkilerini sınırlandıran, yargının, hakimlerin seçimi üzerindeki etkisini azaltan bir yasa planladıklarını duyurmuştu.

Netanyahu başbakanlığındaki koalisyon hükümetinin, yargının bazı yetkilerini Meclise devretmeye yönelik hamleleri, Yüksek Mahkeme başta olmak üzere hükümet ile İsrail yargı mekanizması arasında gerilime yol açmıştı.

Ülkedeki en yüksek yargı merci olarak görev yapan İsrail Yüksek Mahkemesi, anayasa taslağı olarak kabul edilen "temel yasalara" aykırı olduğu gerekçesiyle Meclisin çıkardığı kanunları bozma yetkisine sahip.

Netanyahu hükümetinin açıkladığı yargı düzenlemesi, Meclisin çıkardığı kanunları bozma yetkisini Yüksek Mahkemenin elinden almayı içeriyor.

İsrail'de yüz binlerce kişi, başta Tel Aviv olmak üzere farklı kentlerde Netanyahu hükümetinin yargı düzenlemesine ve sağ politikalarına karşı haftalardır gösteri düzenliyor.