Özbekistan'da seçmenler, yeni parlamento ve yerel meclis üyelerini belirlemek üzere yarın sandık başına gidecek.

20 milyona yakın kayıtlı seçmenin bulunduğu Özbekistan'da yeni anayasanın kabulünün ardından yarın yapılacak ilk genel seçimlerde, parlamentonun alt kanadı olan Yasama Meclisi ile il ve ilçe belediye meclis üyeleri belirlenecek.

İlk defa çoğunlukçu ve orantılı nispi temsil sistemine göre yapılacak olan bu seçimlerde Milli Yükseliş Demokrat Partisi, Halk Demokrat Partisi, Liberal Demokrat Partisi, "Adalet" Sosyal Demokrat Partisi ve Ekoloji Partisinden toplam 875 aday 150 sandalye için yarışacak.

Buna göre seçimde, orantılı nispi temsil seçim sistemine göre seçilecek 75 milletvekilliği için 500 aday, 75 bölgeden çoğunlukçu seçim sistemine göre belirlenecek 75 milletvekilliği için ise 375 aday mücadele edecek.

Milletvekili adaylarının yüzde 99,3'ünü üniversite mezunlarının oluşturduğu bu seçimlerde toplam aday sayısının yüzde 44,7’sine tekabül eden 391 kadın aday milletvekilliği için yarışacak.

En genç adayın 25 yaşında olduğu seçimlerde adayların yaş ortalaması 47,2 iken adayların yüzde 44,2’sını 45 yaşına kadar olanlar, yüzde 44,3’ünü ise 45-60 yaş arası adaylar oluşturuyor.

Adayların bildirdikleri meslekler arasında yüzde 27,9 ile öğretmenler ilk sırada yer alırken bu mesleği yüzde 20,2 ile ekonomistler, yüzde 18,4 ile girişimci ve işadamları, yüzde 16,5 ile hukukçular, yüzde 9,1 ile doktor ve yüzde 7,9 ile de mühendisler izledi.

Seçmenler, ülke genelinde kurulan 10 bin 717 sandıkta oy kullanabilecek

Ülkedeki 20 milyona yakın kayıtlı seçmen, 150 seçim bölgesinde kurulan 10 bin 717 sandıkta oy kullanabilecek.

Yurt dışındaki Özbek vatandaşlar da aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 39 yabancı ülkedeki Özbekistan’ın diplomatik temsilciliklerinde kurulan 56 sandıkta oy verebilecek.

Seçimi 50'den fazla ülke ile aralarında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Dünya Seçim Organları Birliği (DSOB), Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Türk Devletleri Teşkilatının da bulunduğu kuruluşlardan 1000'e yakın uluslararası gözlemci izleyecek.

Seçimlerde en çok oy alan parti başbakan adayını belirleyecek

Başkanlık sistemiyle yönetilen Özbekistan’da parlamento, Yasama Meclisi ve Senatodan oluşuyor. Ülke parlamentosunun alt kanadı olan ve daimi çalışan Yasama Meclisi 150 milletvekilinden, üst kanadı olan ve üç ayda bir toplanan Senato ise 65 üyeden ibaret.

İl meclislerine seçilenler, gelecek ay yapılacak toplantılarında, bölgelerini Senatoda temsil edecek senatörleri seçecek. Senatoda, ülke genelindeki 14 bölgenin her biri 4’er senatör ile temsil edilecek, 9 senatör ise cumhurbaşkanı tarafından atanacak.

Yeni uygulamaya göre, milletvekili adayı listesine, parti üyesi olmayanlar da dahil edilebilecek.

​​​​​​​Seçimlerde en çok oy alan parti, başbakan adayını belirleyerek onaylanması için devlet başkanına takdim etme hakkını elde edecek.

Ülkede ilk defa bu seçimlerde yürürlüğe giren seçim yasasına göre, Yasama Meclisi seçimleri çoğunlukçu ve orantılı nispi temsil sistemine göre yapılıyor.

Özbekistan'da bugüne kadar seçim bölgesinde oyların çoğunluğunu alan adayların seçilmiş sayıldığı çoğunlukçu seçim sistemi uygulanırken tüm adayların ülkedeki siyasi partileri de temsil etmesi gerekiyordu.​​​​​

Yasama Meclisince 31 Ekim 2023'te kabul edilen "çoğunlukçu ve orantılı nispi temsil" sistemine geçiş yasası, 24 Kasım 2023'te Senato tarafından onaylanmasının ardından, Aralık 2023'te Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev tarafından imzalanarak yürürlüğe girmişti.

Özbekistan'da Aralık 2019'da yapılan son parlamento seçimlerinde, 150 sandalyeli Yasama Meclisi'nde Liberal Demokrat Partisi 53, Milli Yükseliş Demokrat Partisi 36, "Adalet" Sosyal Demokrat Partisi 24, Halk Demokrat Partisi 22 ve Özbekistan Ekoloji Partisi de 15 sandalyeyi elde etmişti.​​​​​