Avrupa Birliği’nin (AB) 5 Aralık'ta yürürlüğe girecek ambargosu ve varil başına 60 dolar tavan fiyat uygulamasına rağmen, Rusya'nın ana ihracat kalemi olan petrolden kar sağlamaya devam etmesi bekleniyor.

AB ülkeleri, uzun süredir devam eden müzakerelerin ardından, Rusya'dan deniz yoluyla taşınan petrole varil başına 60 dolar tavan fiyat uygulanmasında anlaşmaya vardı.

Başta Polonya ve bazı Baltık ülkeleri, söz konusu fiyat seviyesinin Rusya'nın petrolden elde ettiği karı etkilemeyeceği gerekçesiyle varil başına 30 dolar seviyesinin uygulanmasını istiyordu.

Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ve Malta gibi Rus petrolünün deniz yoluyla taşınmasında önemli rol oynayan ülkeler ise varil başına 70 dolar gibi daha yüksek bir seviyenin belirlenmesi konusunda ısrar ediyordu.

AB nezdinde yürütülen müzakereler sonucunda 60 dolar seviyesinde uzlaşmaya varılırken, tavan fiyat her 2 ayda bir tekrar değerlendirilecek ve Rus petrolünün piyasa fiyatlarından yüzde 5 daha az olmasını sağlayacak bir plan da uygulanabilecek.

Avrupalı diplomatlar, söz konusu seviyenin Rusya'yı önemli bir gelirden mahrum ederken, halihazırda yüksek fiyatların olduğu petrol piyasasında arz sorunları da yaşatmamasını umut ediyor.

Tavan fiyat uygulamasının yanı sıra, AB, 5 Aralık itibarıyla deniz yoluyla Rus petrolü ithalatını da durduracak.

Rusya'nın Ukrayna üzerinden Macaristan, Slovakya ve Çekya'ya petrol gönderdiği Drujba boru hattı üzerinden sevkiyat ise yaptırımlardan muaf tutulmuştu.

Rusya, tavan fiyat uygulayan ülkelere petrol satmayacak

Rusya, 24 Şubat'ta Ukrayna'da başlayan savaşın ardından tavan fiyat uygulaması olmamasına rağmen alıcı ülkelerin yaptırım endişeleri nedeniyle petrolünü indirimle satmaya başlamıştı.

Rus Ural petrolünün varil fiyatı, kasımda bir önceki aya kıyasla yüzde 5,9 düşerek 66,47 dolara gerilerken, Brent türü ham petrole kıyasla da yüzde 27 daha ucuz fiyattan satıldı.

Rus petrolünün halihazırda varil başına 60 dolarlık tavan fiyata yakın bir seviyeden satılmasının Rusya'nın petrol gelirlerinde önemli bir düşüşe neden olmayacağı öngörülüyor.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 1 Aralık'ta yaptığı açıklamada, Rusya'nın petrolüne uygulanacak tavan fiyatla ilgilenmediğini ve doğrudan alıcı ülkelerle anlaşmalar yaptıklarını söylemişti.

Öte yandan, küresel piyasalarda petrol fiyatlarının artması ve Rusya'nın petrolüne mevcut oranlardan daha yüksek bir indirim yapmak zorunda kalması halinde nasıl bir adım atacağı soru işaretlerine sebep oluyor.

Başta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin olmak üzere çok sayıda Rus yetkili, tavan fiyat uygulamasına katılacak ülkelere petrolün yanı sıra petrol ürünlerinin de satışını tümüyle durduracaklarını açıklamıştı.

Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, söz konusu ülkelere "daha karlı olsa bile" artık petrol ve petrol ürünü temin etmeyeceklerinin altını çizmişti.

Rusya'nın petrol ihracatında gerileme sınırlı kaldı

Petrol ihracatı, geçen yıl Rusya'nın toplam ihracat gelirlerinin yüzde 22'sini oluştururken, yaptırımlar nedeniyle Avrupa'ya ihracatı düşüşünü özellikle Çin ve Hindistan'a ihracatını artırarak kısmen telafi etmeyi başardı.

Geçen yıl, günde ortalama 8 milyon varil petrol ve petrol ürünü ihraç eden Rusya, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre ekimde günde 7,7 milyon varil petrol ihracatı gerçekleştirdi.

Öte yandan, analistler Rusya'nın veya Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı petrol üreticisi ülkelerden oluşan OPEC+'ın üretimini daha da kısması halinde küresel petrol fiyatlarının daha da artabileceği uyarısında bulunuyor.

Rusya Başbakan Yardımcısı Novak, yürürlüğe giren yeni ambargolar nedeniyle Ocak 2023'te bazı belirsizliklerin yaşanabileceğini ancak Rus petrolüne yönelik küresel talebin devam edeceğini duyurdu.

IEA ise 2023'ün ilk çeyreğinde Rus petrol üretiminin günlük 2 milyon varil seviyesinde gerilemesini bekliyor.

Son dönemde, karantina uygulamalarını sıklaştıran ve bu nedenle petrol talebi azalan Çin piyasasına bağımlılık da Rusya'nın petrol ihracatına ilişkin çeşitli riskler barındırıyor.