Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'nın ardından yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak nitelendirilen soykırımda aradan 27 yıl geçmesine rağmen yeni toplu mezarlar toprak altından gün yüzüne çıkmaya devam ediyor.

• Potoçari Anıt Mezarlığı'na ulaşan Srebrenitsa kurbanlarının cenazeleri gözyaşlarıyla karşılandı 
• Ölüm yolunda 'Barış Yürüyüşü' başladı 

Srebrenitsa'da Sırp güçlerince öldürüldükten sonra toplu mezarlara gömülen binlerce soykırım kurbanının daha sonra başka yerlere nakledildiği de biliniyor.

Srebrenitsa'nın 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerce ele geçirilmesinin ardından başlayan ve kısa zaman içinde 8 binden fazla Boşnak sivilin acımasızca öldürüldüğü soykırımın ardından açılan toplu mezarlardan çıkartılan kalıntılar ise tam bir cesedi oluşturmuyor.

Toplu mezarlara hala ulaşılmaya devam ediyor

Bosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsü Sözcüsü Emza Fazlic, AA muhabirine, Srebrenitsa soykırımında öldürülen kurbanlara ait kemik kalıntılarının 85 ayrı toplu mezardan çıkarıldığını söyledi.

Srebrenitsa'dan, Tuzla'daki güvenli bölgeye ulaşmak için orman yolunu kullanan sivillerin de burada Sırp askerleri tarafından öldürüldüğünü anımsatan Fazlic, hayatlarını kaybedenlere ait kemiklerin ülkenin farklı noktalarındaki toplu mezarlardan çıkarılmasına devam edildiğini vurguladı.

Bir yandan aradan geçen yıllara rağmen hala binden fazla soykırım kurbanının cenazesine ulaşılamazken, diğer yandan kemik kalıntılarına ulaşılan soykırım kurbanlarının aile yakınları sevdiklerinin bulunabilen birkaç kemiğini toprağa vermenin ve "bir mezar taşı olsun" düşüncesinin hem hüznünü hem de huzurunu yaşıyor.

Srebrenitsa ve çevresinde 85 toplu mezar açıldı

Bosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsünün verilerine göre, Srebrenitsa ve çevresinde bugüne kadar bulunan 85 toplu mezarda 6 bin 974 kurbanın kemik kalıntısına ulaşıldı.

Bölgede bulunan en önemli toplu mezarların bilgileri şu şekilde:

Srebrenitsa'da 1995'te yaşanan soykırımından kurtulmak isteyen Boşnak sivillerin orman yolundan, güvenli bölge Tuzla'ya ulaşmak için kullandığı güzergahta bulunan Kamenica, şu ana kadar bulunmuş en büyük toplu mezar bölgesi olarak ifade ediliyor.

"Mezar vadisi" olarak nitelendirilen Kamenica’da 5 bin soykırım kurbanına ait kemikler bulunurken burada bulunan 2 bin kişinin kimlik tespiti yapıldı.

Srebrenitsa'nın 15 kilometre uzağındaki Zeleni Jadar'daki toplu mezarda 226 soykırım kurbanının kemiği bulunurken kentten 55 kilometre uzaklıktaki Kozluk'ta ise 320 kurbana ait kemik kalıntısına ulaşıldı.

Srebrenitsa'da 1995'te yaşanan soykırımından kurtulmak isteyen Boşnak sivillerin orman yolundan, güvenli bölge Tuzla'ya ulaşmak için kullandığı güzergahta bulunan Liplje'de ortaya çıkan toplu mezardan da toplam 305 kurbanın cesedi çıkartıldı.

Srebrenitsa’dan 12 kilometre uzaklıkta bulunan Biljeceva bölgesinde 249 kurbana ait kemik kalıntıları çıkartılırken 218 kurbana ait kemik kalıntılarının bulunduğunu Glogova'daki toplu mezar Srebrenitsa’nın 23 kilometre uzaklığında tespit edildi.

Ravnice (Bosanski Novi) mevkisindeki toplu mezarda 224 kişiye ulaşılırken Lazete'de ise 146 soykırım kurbanına ait kemik kalıntıları bulundu.

Srebrenitsa'ya 41 kilometre uzaklıktaki Cerska'da 150 ve Sırbistan’ın sınır şehri Loznica'nın karşısında konumlanan Branjevo'da ise 136 kişinin kemik kalıntısına ulaşıldı.

Bu yıl toprağa verilecek en genç kurbanın cesedine Liplje'de ulaşıldı

Soykırımın 27'nci yıl dönümünde 11 Temmuz'da düzenlenecek anma törenlerinde defnedilecek 50 soykırım kurbanının kemik kalıntılarına aralarında Liplje ve Kamenica'nın da bulunduğu birçok farklı mezarda ulaşıldığı ifade edilirken bir kişiye ait kemik kalıntısının iki ila üç farklı toplu mezardan çıkartıldığı belirtildi.

Bu yıl toprağa verilecek kurbanların en genci öldürüldüğünde 16 yaşında olan Salim Mustafic olurken kemik kalıntılarına 2006'da Liplje'deki toplu mezarda ulaşıldı.

Öldürüldüğünde 59 yaşında olan Husejin Krdzic de bu yıl toprağa verilecek en yaşlı soykırım kurbanı olarak kayıtlara geçti.

Srebrenitsa'daki soykırımda öldürüldüklerinde 20 yaşında olan ikiz kardeşler Semir ve Samir Hasanovic de bu yıl yan yana toprağa verilecek. İki kardeşin cesetlerine Liplje ve Kamenica'daki farklı toplu mezarlardan ulaşıldı.

Bu yıl baba Hajdin ile oğlu Sead Hukic de toprağa verilecek soykırım kurbanları arasında.

Srebrenitsa'da ne oldu?

Srebrenitsa'nın 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince işgal edilmesinin ardından Birleşmiş Milletler (BM) bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, daha sonra Sırplara teslim edildi.

Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmasına izin veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık alanlar, fabrikalar ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar, toplu mezarlara gömüldü.

Savaşın ardından kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz'da Potoçari Anıt Mezarlığı'nda düzenlenen törenle toprağa veriliyor.

Potoçari Anıt Mezarlığı'nda 6 bin 671 soykırım kurbanının mezarı bulunurken bu sayı, 11 Temmuz'da 6 bin 721'e yükselecek.