24 Ocak kararlarının tanıkları konuştu

ANKARA - DENİZ ÇİÇEK

Ekonomide dönüşüme ilişkin önemli yapısal reformları içeren ve 24 Ocak 1980'de kamuoyuna açıklanan "24 Ocak kararları"nın alındığı dönemde Sosyal Güvenlik Bakanı olan Sümer Oral, 24 Ocak kararlarının, Türk ekonomisinin dışa açılmasını hedefleyen, önemli ve tarihi bir adım olduğunu söyledi. 

Süleyman Demirel başkanlığındaki azınlık hükümetince yürürlüğe konulan kararların, ülke ekonomisinin küreselleşmeye uyum ve entegrasyonunun yolunu açtığını aktaran Oral, "Nitekim, alınmış olan bu kararlar ile bu kararların devamı niteliğindeki Türk lirasının konvertibl hale getirilmesi ve diğer düzenlemeler, bugün Türkiye'yi küresel ekonominin önemli bir üyesi konumuna getirmiştir. Sonuç olarak 24 Ocak kararları, bugünkü Türk ekonomisinin temel taşıdır. Bu kararların, yıl dönümü vesilesiyle bu önemli kararları alan hükümetin başbakanı rahmetli Süleyman Demirel'i ve bu kararlarla bütünleşen zamanın Başbakanlık Müsteşarı rahmeti Turgut Özal'ı saygıyla anıyorum." diye konuştu. 

"Bakkal hesabıyla dolar değerini hesapladım"

Dönemin Hazine Genel Müdürü Tevfik Altınok da bu kararlarla, Türkiye'nin serbest piyasa şartları içinde ekonomisini yönetmesi kararının alındığını ifade ederek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Çok önemli bir adım ancak kolay ve basit bir olay değil. Sistemi değiştiriyorsun. Serbest piyasa ekonomisine doğru atılmış çok önemli bir adım. Hepsi çok doğru kararlar. İç ve dış denge çok önemli. TL ve döviz dengesi önemliydi. Bakkal hesabıyla doların değerini hesapladım. IMF 55 liraya çıkarılmasını istiyordu, Turgut Bey de '55 mi doğru, 60 lira mı, doğru hesabı kim yapacak' diye sormuş. Beni söylemişler. Bir cumartesi günü Turgut Özal'ın mutfağında oturup hesabı çıkardım. Öyle anlaşıldı ki 70 liraya çıkarmak lehimize. Böylece sık sık kur değişikliğine gitmekten kurtulacaktık, hem de dış dengedeki bozukluğu düzeltecektik. Özal bana, 'Bu işi bir Semra biliyor, bir sen bir de ben. Karına bile söylemeyeceksin' dedi. Ben de söylemedim. Nerede olduğumu bakan bile bilmiyordu. O dönem Maliye Bakanı İsmet Sezgin'di. O dönem akaryakıt olmadığı için evlerde kalorifer çalışmazdı. İsmet Bey beni bulmak için eşimi aramış. Bir tanker petrol buluyorlar parası ödenecek. Herkese soruyor, beni arıyor. İsmet Bey diyor ki 'Kocana sahip ol. Nereye kayboldu bu adam."

24 Ocak kararları

24 Ocak kararları, 12 Eylül 1980 askeri darbesi öncesinde Türkiye'nin ekonomik hayatı için milat sayılan düzenlemeler olarak tarihe geçti. 1980 yılı başında bir azınlık hükümeti kuran Süleyman Demirel, Başbakanlık Müsteşarı Turgut Özal'ı tam yetkiyle donatarak ekonomi yönetiminin başına getirmiş, Özal da kurduğu ekiple söz konusu istikrar paketini hazırlamıştı.

24 Ocak 1980'de kamuoyuna açıklanan programın ana hatları şöyle:

''Yüzde 32,7 devalüasyon yapılarak günlük kur ilanı uygulamasına gidildi.

Devletin ekonomideki payını küçülten önlemler alındı.

KİT'lerdeki uygulamaya paralel olarak tarım ürünleri destekleme alımları sınırlandırıldı.

Gübre, enerji ve ulaştırma dışında sübvansiyonlar kaldırıldı.

Dış ticaret serbestleştirildi.

Yabancı sermaye yatırımları teşvik edildi. Kar transferlerine kolaylık sağlandı. Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri desteklendi.

İthalat kademeli olarak libere edildi. İhracat; vergi iadesi, düşük faizli kredi, imalatçı ihracatçılara ithal girdide gümrük muafiyeti, sektörlere göre farklılaşan teşvik sistemiyle teşvik edildi.

Dövize çevrilebilir mevduat uygulamasına son verildi.

Döviz alım satımı serbest bırakıldı.

Döviz piyasası üzerindeki kontroller kaldırıldı, faiz oranları serbest bırakıldı ve reel faiz politikasına geçildi.

Fiyat kontrol ve sınırlamaları kaldırılarak serbest piyasa uygulamasına geçildi.''