Katar Yatırım Otoritesi'nin (QIA) Borsa İstanbul AŞ'nin hissesini satın alması borsaların ortaklık yapısını gündeme taşırken, pek çok gelişmiş ülke borsasına uluslararası yatırımcıların ortak olması dikkati çekiyor.

Analistler, Borsa İstanbul AŞ'nin yüzde 10'unun QIA'ya 200 milyon dolara devredilirken, devir işlemindeki değerleme oranları dikkate alındığında Borsa İstanbul AŞ'nin sermaye değerinin 13'ün üzerinde bir FAVÖK çarpanıyla (Faiz, Amortisman, Vergi Öncesi Kar) hesaplandığını, bu değerlemenin de şirkete olan güveni yansıttığını bildirdi.

Dünyanın en eski borsalarından olduğu bilinen Londra borsasının sahibi olan London Stock Exchange Group'un da yüzde 10,17'sinin QIA'ya ait olduğunu hatırlatan analistler, uluslararası pek çok yatırımcının ve şirketin borsalarda hisse sahibi olduğunun altını çizdi.

Analistler, gelecekte borsaya kote edilmesi beklenen Borsa İstanbul AŞ'deki şu anki değerlemenin de önemli bir ayrıntı olacağını, uluslararası yatırımcılar için baz alınabileceğini ifade etti.

Borsaları ellerinde bulunduran şirketlerin halka açılmalarının ilerleyen süreçte daha elzem hale gelebileceğini belirten analistler, hızla değişen teknoloji gereksinimlerinin kar amacı güden kurumlarca daha kolay karşılanabileceğini söyledi.

Analistler, borsaları ellerinde bulunduran şirketlerdeki pay alım ve satımlarının, herhangi bir şirkette gerçekleşen halka arz veya pay satımından farklı olmadığını, geçmişte Borsa İstanbul AŞ'nin yüzde 10'luk kısmının Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası'nda (EBRD) bulunduğunu ancak bankanın geçen yıl bu paylarını TVF'ye geri sattığını dile getirdi.

TVF Başkanı Zafer Sönmez, konuya ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, söz konusu işlem bedelinin, Borsa İstanbul’un 2 milyar dolarlık toplam sermaye değeri üzerinden belirlendiğini kaydetmişti.

Bu yatırımın, Borsa İstanbul’un orta vadede planladıkları halka arzı öncesinde değer yaratımına ve kurumsal yönetim ilkelerinin geliştirilmesine katkı sağlayacağına inandıklarını belirten Sönmez, "Küresel olarak ekonomik zorlukların yaşandığı Kovid döneminde ülkemize yabancı sermaye çekme açısından da bu yatırımın ayrı bir önemi bulunmaktadır." ifadelerini kullanmıştı. 

Küresel pay piyasalarında şirketleşme 1990'larda başladı

Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği'nin (TSPB), Dünyada Borsa Şirketleşmeleri, Satın Alma ve Birleşmeleri raporunda 1990'da Stockholm Borsası'nın kooperatif yapıdan anonim şirket yapısına geçmesiyle küresel pay piyasalarında şirketleşmenin başladığı belirtildi.

Gelişen teknolojinin sağladığı olanaklara ek olarak piyasalar ve ülkeler arasında artan rekabetin, işlem maliyetlerini önemli ölçüde düşürdüğü kaydedilen raporda, borsaların rekabet koşullarına ayak uydurabilmek için giderek artan boyutlarda teknoloji yatırımı yapma ihtiyaçlarının ortaya çıktığı ve şirketleşmenin öneminin gittikçe arttığı vurgulandı.

Raporda, ilerleyen yıllarda birçok borsanın şirketleştiği veya özel şirketlerce satın alındığı, kar amacı güden bu kurumların şirket içindeki denetim etkinliği ile, şeffaflık ve daha verimli bir yönetim gibi birçok avantaj elde edildiği kaydedildi.

Dünyanın en büyük borsaları şirketlerin elinde 

Dünyanın en büyük şirketlerini içinde bulunduran ve piyasa değeri 20 trilyon doları aşan S&P 500 endeksi ile Dow Jones endeksinin yer aldığı New York Stock Exhange, Intercontinental Continental Exhange tarafından 2013'te satın alınmasının ardından bu şirket bünyesinde varlığını sürdürüyor.

Nasdaq endeksinin sahibi Nasdaq Incorporated aynı zamanda Stockholm, Kopenhag ve Helsinki borsaları başta olmak üzere birçok borsanın da sahibi konumunda bulunurken, şirketin dünya genelinde önemli yatırımcıları bulunuyor. Buna göre Nasdaq Incorporated'in yüzde 11,82'si İsveçli bir yatırım holdingi olan Investor AB'de, yüzde 9,17'si Sun Life Financial Incorporated'de bulunmakla birlikte dünyanın en büyük yatırım fonlarından BlacRock ve Vanguard Grup'un da şirkette önemli yatırımları yer alıyor.

Asya'nın en büyük şirketlerinden bazılarının işlem gördüğü Tokyo Stock Exchange de Nikkei 225 Japan Exchange Group'a aitken, Çin'deki Şanghay bileşik endeksinin yer aldığı The Shanghai Stock Exchange ise yatırımcılara açık olmayan ender şirketlerden biri olarak dikkati çekiyor.

DAX endeksinin yer aldığı Deutsche Bourse AG de halka açık olarak işlem görürken, ABD'li BlackRock yatırım fonu yüzde 6,69'luk payıyla bu şirketin en büyük yatırımcısı olarak göze çarpıyor.