Çin’deki görev süresinin sonuna gelen Büyükelçi Önen, geride kalan 5 yıldaki faaliyetleri ve iki ülke ilişkilerinin durumu hakkında AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Önen, büyükelçi olarak görev yaptığı dönemde Türkiye-Çin ilişkilerinde birçok alanda ilklerin yaşandığını söyledi.

"Çin’e ihracatımızı çeşitlendirerek rekor kırdık." diyen Önen, Çin'e ihracatın 3,7 milyar dolar ile en yüksek seviyeye çıktığını belirtti.

Pekin Büyükelçisi olarak 1 Aralık 2017'den bu yana Çin Halk Cumhuriyeti nezdinde Türkiye'yi temsil ettiğini anımsatan Önen, binlerce yıllık köklü bağlara sahip iki kadim medeniyet arasında bu temsil görevini yerine getirmekten onur ve mutluluk duyduğunu dile getirdi.

Önen, Çin ile ilişkilerin, Türkiye'nin Yeniden Asya Girişiminin sac ayaklarından biri olduğunu, ilişkilerin gelişmesinin bölgesel ve küresel refaha, istikrara büyük katkı sağlayacağına inandığını kaydetti.

Görev süresi boyunca ikili ilişkilerin yanı sıra Çin ile bölgesel ve küresel sorunlara dair işbirliğinin gelişmesine katkı sunmaya gayret ettiğini belirten Önen, "Pandeminin yol açtığı muhtelif zorluklara rağmen ikili bağlarımızın derinleştirilmesi yönünde mühim adımlar attığımızı düşünüyorum." ifadesini kullandı.

İhracatta rekor

Önen, Çin'in Türkiye'nin Asya’daki en büyük, dünyada 3. büyük ticaret ortağı olduğuna, 2020 ve 2021'de 2. sıraya yükseldiğine işaret ederek, "İkili ticaret hacmimiz son 20 yılda 40 katına çıkmış olsa da potansiyelinin hala çok altında. Görev sürem boyunca ikili ticaretimizi daha dengeli bir yapıya kavuşturmaya çabaladık. Bu kapsamda Türkiye’den ihracatın artırılması ve Çin’den ülkemize yatırımların artarak devam etmesi için kayda değer adımlar attık." diye konuştu.

Çin’e ihracatın, 2021'de 3,7 milyar dolar ile tarihteki en yüksek seviyeye yükseldiğini belirten Önen, Çin’in Türkiye'ye yatırımlarının, son 5 yılda 4,3 milyar dolara ulaştığını, yatırımlarının yüzde 70’inin bu dönemde yapıldığına dikkat çekti.

Önen, Türkiye'nin gıda ve tarım ürünleri için önemli bir pazar olan Çin’e ihracatın artırılmasına önem verdiğini, Antep fıstığı, ton balığı, alabalık, süt ürünleri ve kanatlı hayvan eti ihracatının bu dönemde ilk kez yapıldığını anlatarak, 2018’de 139 milyon dolar olan gıda ve tarım ürünleri ihracatının, 2021’de yüzde 159 artışla 361 milyon dolara yükseldiğini söyledi.

İhracatı çeşitlendirmek ve artırmak için yenilikçi çözümler üzerinde çalıştıklarına değinen Önen, bu yöndeki çabaların sonucu olarak yıllık satışları 450 milyar doları aşan Çin'in en büyük e-ticaret platformlarından “JD.com” (Jing Dong) ile PTT iştiraki “PTTeM”yi (PTT e-Mağaza) bir araya getirdiklerini, Nisan 2022'de faaliyete geçen çevrim içi mağaza ile Çin'in e-ticaret pazarının Türk firmalarına açıldığını kaydetti.

"Demir İpek Yolu"

Önen, Türkiye'den Çin'e başlatılan ihracat treni seferlerini görev döneminin en önemli kazanımlardan biri olarak gördüğünü vurgulayarak, "Ülkemizden Çin’e ilk ihracat treni seferini gerçekleştirerek Demir İpek Yolu’nu kurduk." dedi.

İlk ihracat treninin Aralık 2020'de Türkiye'den yola çıktığını, Hazar Denizi geçişli Doğu Batı Orta Koridor üzerinden iki hafta gibi kısa sürede Çin kuzeyindeki Şian şehrine ulaştığını hatırlatan Önen, bu hat üzerinde yapılacak düzenli yük treni seferlerinin, Çin'in e-ticaret sistemiyle bütünleştirilmesi halinde ihracata yıllık 2 milyar dolara yakın katkı sağlayabileceğini öngördüklerini dile getirdi.

Önen, Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi ile Türkiye'nin Orta Koridor Girişimi'nin uyumlaştırılmasına yönelik çalışmaları teşvik ettiklerini, güncel jeopolitik gelişmelerin bu girişimin önemini yeniden gözler önüne serdiğini vurguladı.

Başkonsolosluk sayısı 4'e çıktı

Önen, Çin'de Şanghay, Guangcou ve Hong Kong şehirlerindeki başkonsolosluklara ek olarak 2023'ün başında ülkenin güneybatısındaki Siçuan eyaletinin merkezi Çıngdu'da 4. başkonsolosluğu faaliyete geçirdiklerini bildirdi.

Çin'in 6. büyük şehri Çıngdu'nun Kuşak ve Yol Girişimi'nin öncü kentlerinde biri olduğunu vurgulayan Önen, Çin-Avrupa Ekspres Tren Hattı'nın başlangıç noktası şehrin, "Çin’in Batı’ya açılan kapısı" olduğunu ifade etti.

THY'ye yeni destinasyon

Önen, sivil havacılık alanında ısrarlı girişimlerin sonucunda Türk Hava Yollarına (THY) 10 yıl aradan sonra Çin’de yeni bir destinasyon kazandırdıklarını, İstanbul-Şian arasındaki ilk uçuşun Aralık 2019’da yapıldığını belirtti.

Bu dönemde THY’nin Çin’e yolcu seferi sayısının haftada 36’ya çıktığını, Çinli hava yolu şirketlerinin seferleri ile toplam sefer sayısının 45’e ulaştığını kaydeden Önen, ancak Kovid-19 salgınının başlamasının ardından Çin'in tüm uluslararası uçuşları durdurması ve ardından sınırlı sayıda uçuşa izin vermesi nedeniyle hava trafiğinin aksadığını ifade etti.

Önen, Çin'in bu yılın başından itibaren sınırlarını yeniden açmasının ardından THY’nin İstanbul-Şanghay ve İstanbul-Pekin seferlerinin yeniden başladığını, seferlerin aşamalı olarak eski yoğunluğuna kavuşmasını dilediklerini belirtti.

Pekin'de Yunus Emre Kültür Merkezi açıldı

2021’in Türkiye-Çin diplomatik ilişkilerinin 50. yılı olması dolayısıyla tanıtım faaliyetlerine ağırlık verdiklerinin altını çizen Önen, Mayıs 2021’de Pekin'de Yunus Emre Kültür Merkezinin açılışının yapıldığını, enstitünün ülkede faaliyete başlamasıyla Türkiye'nin Çin’deki kurumsal varlığının daha da güçlendiğini, Çin’in başkentinde Türkiye'yi, Türk kültürünü ve Türkçeyi Çin halkına layıkıyla tanıtma imkanına kavuştuklarını anlattı.

Önen, görevi döneminde turizme yönelik tanıtım faaliyetlerine öncelik verdiklerini vurgulayarak, Türkiye'yi ziyaret eden Çinli turist sayısının 2017’de 160 binken, 2019’da yüzde 350 artarak 565 bini aştığını kaydetti.

Kovid-19 salgınının yarattığı koşulların bu alandaki kazanımlara darbe vurduğuna dikkati çeken Önen, buna rağmen salgın sonrası en az 1 milyon Çinli turist hedefini koruduklarını ve çalışmalara bu yönde devam ettiklerini belirtti.

Sosyal medyayı etkin kullanan büyükelçilik

Önen, görev döneminde kamu diplomasisine önem verdiklerini, 1 milyarı aşkın internet kullanıcısı bulunan Çin'de sosyal medyayı önemli bir mecra olarak gördüklerini ifade etti.

Büyükelçiliğin Facebook, Twitter ve Instagram hesaplarının yanı sıra Çin'in sosyal paylaşım platformları Weibo, Wechat, Baijiahao, Toutiaohao ve Douyin'de hesaplar oluşturduğunu ve paylaşımlar yaptığını dile getiren Önen, "Çin’in en büyük dijital platformlarından Weibo’da resmi hesabımızın takipçi sayısı 815 bini geçti. Pekin Büyükelçiliği, Çin’deki tüm diplomatik temsilcilikler arasında en çok takipçisi olan 6. büyükelçilik konumunda. Yalnızca 2022’de yapılan paylaşımlar ile 150 milyon kişiye ulaştık." diye konuştu.

"Türkiye ve Çin, kötü günde birbirinin yardımına koştu"

Önen, Kovid-19 salgınının ilk kez Çin'in Vuhan şehrinde ortaya çıkıp yayılmaya başladığında Türkiye'nin Çin’e tıbbi malzeme göndererek ilk yardım eli uzatan ülkelerden biri olduğunu, salgının Türkiye'de yayılmaya başlayınca bu kez Çin'in tıbbi malzeme yardımı ve tedarikinde Türkiye'ye destek olduğunu, Çin’den satın alınan aşıların, ulusal aşı kampanyasına ivme kazandırdığını söyledi.

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat'ta meydana gelen depremlerin ardından da Çin'in desteğini gösterdiğini, ayni ve nakdi yardımda bulunduğunu, Çinli ekiplerin afet bölgesinde arama kurtarma faaliyetleri yürüttüğünü ifade eden Önen, "Türkiye ve Çin, kötü günde birbirinin yardımına koştu." dedi.

"Soydaşlarımızın hak ve hukukunu savunduk"

Önen, Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde yaşayan Türk soylu halkların, Türkiye'nin Çin ile ilişkilerinin önemli bir boyutunu oluşturduğunu vurgulayarak, "Çin makamlarıyla her temasımızda, soydaşlarımızın Çin Halk Cumhuriyeti’nin eşit vatandaşları olarak huzur ve refah içerisinde yaşamasına yönelik ilkeli ve tutarlı tutumuzu dile getirdik." dedi.

Uygur Türkleriyle yadsınmaz etnik, dini, tarihi ve kültürel bağlar dolayısıyla bu konudaki endişe ve beklentilerini ikili ve çok taraflı platformlarda dile getirdiklerinin altını çizen Önen, "Diyalog kanallarını açık tutarak, soydaşlarımızın hak ve hukukunu savunmak için gerekli bütün girişimleri kararlılıkla sürdürdük." ifadesini kullandı.​​​​​​​