Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanı Kadir Özkaya, yasama, yürütme ve yargı organları arasında farklı görüşlerin benimsenmesinin doğal olduğunu belirterek, "Anayasal organlar arasında işbirliği, düzen ve uyumun sağlanabilmesi için Anayasa ve kanunlara uygun hareket etmenin yanında, aralarında daima iyi bir iletişimin bulunmasına da ihtiyaç vardır." dedi.

AYM üyeliğine seçilen Metin Kıratlı için Yüce Divan Salonu'nda düzenlenen yemin törenine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, kabine üyeleri, yargı mensupları ve davetliler katıldı.

Törende konuşan AYM Başkanı Özkaya, Kıratlı'yı tebrik etti, görevinde başarı dileğinde bulundu.

Toplumun huzuru, iç barışı, refahı ve güvenliği için adaletin vazgeçilmez bir unsur olduğuna, devletin ancak adaletle ayakta kalabileceğine işaret eden Özkaya, "Büyük Önder Atatürk'e göre de bağımsızlık, gelecek, özgürlük her şey ancak adaletle var olabilir. Onun adalet anlayışı hukuk sistemimizin ve toplumumuzun adalet arayışının da temelini oluşturmuştur." diye konuştu.

Özkaya, hakim ve savcılara bazı tavsiyelerde bulunarak, şöyle konuştu:

"Hakim ve savcılar, hakkın ayakta tutulması ve adaletin sağlanması bakımından en önemli sorumluluğun kendilerinde olduğunu asla hatırlarından çıkarmamalı; iç dünyalarındaki öznel duygu ve düşünceleri de dahil olmak üzere herhangi bir dışsal etki altında kalmadan, çekinmeden, endişe duymadan, tarafsız bir tutumla pozitif hukuk düzenimizin öngördüğü çerçeve içinde özgürce karar vermelidir. Aklı ve bilimi daima başat bir konumda tutmalıdır."

Adaletle hükmedilmeyen yerlerde kargaşa olacağını, düzenin ortadan kalkacağını belirten Özkaya, "Adalet terazisini hep hak ve haklıyı gözeterek kullanın." dedi.

"İnsanlık dışı muamelelere gözler ve vicdanlar kapatılmamalıdır"

Özkaya, Gazze başta olmak üzere dünyanın dört bir yanında zulümlerin yaşandığına işarete ederek, "Zulme, insan hak ve özgürlüklerine ilişkin ihlallere, çocuklar ve kadınlar başta olmak üzere mağdur ve mazlum insanlara karşı yapılan insanlık dışı muamelelere gözler ve vicdanlar kapatılmamalıdır." diye konuştu.

Yapılan zulümlere ırk, din, dil, renk ve benzeri hiçbir ayrım yapılmadan bir an önce cesaretle ve adaletle müdahale edilmesi gerektiğini kaydeden Özkaya, "Bu insan olmanın zorunlu bir sonucu, yaşamsal bir vicdani borcudur." dedi.

"2024'te 422 kuralın Anayasa'ya uygunluk denetimi yapıldı"

Özkaya, anayasa mahkemelerinin; anayasal denetim yaparak, demokratik toplumların insanı ve devleti adalet temelinde yaşatma ortak amacının gerçekleşmesine hizmet ettiklerini, AYM'nin de bu amacı gerçekleştirmek üzere kurulduğunu aktardı.

Yüksek Mahkemenin norm denetimi istatistiklerine ilişkin bilgi veren Özkaya, "Mahkememizde, norm denetimi kapsamında somut ve soyut dediğimiz iki tür denetim yapılmaktadır. Bugün itibarıyla 2024 yılı içinde Mahkememizce 148 dava ve itiraz başvurusu kapsamında 422 kuralın Anayasa'ya uygunluk denetimi yapılmış ve karara bağlanmıştır. Elimizde 1 Eylül 2024 tarihi itibarıyla incelenmeyi bekleyen 125 dava ve itiraz başvurusu kapsamında 594 kural bulunmaktadır." diye konuştu.

- Bireysel başvuruların yüzde 83'ü sonuçlandırıldı

Özkaya, bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesine, ilkesel amaç bağlamında hak ve özgürlükleri koruma ve geliştirme misyonu yüklendiğini vurgulayarak, Yüksek Mahkemenin bu misyon temelinde hak ve özgürlüklere ilişkin standartları koruma ve geliştirme yönünde çok önemli görev ifa ettiğini belirtti.

Özkaya, bireysel başvuru yolunun hayata geçmesinin ardından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) nezdinde Türkiye aleyhine yapılan başvuruların ve AİHM tarafından Türkiye aleyhine verilen ihlal kararlarının sayısında da önemli ölçüde azalmalar olduğunu belirtti.

Yüksek Mahkemenin günümüze kadar binlerce bireysel başvuruyu karara bağladığını belirten Özkaya, bireysel başvuru istatistiklerini ilişkin şunları paylaştı:

"Mahkememize 23 Eylül 2012'den bugüne kadar toplam 629 bin 821 bireysel başvuru yapılmış, bunların 522 bin 54'ü yani yüzde 83'ü sonuçlandırılmıştır. Bugün için önümüzde derdest halde 108 bin 220 bireysel başvuru bulunmaktadır. 31 Ağustos itibarıyla 2024'te toplam 50 bin 67 başvuru gelmiş, mahkememizce 31 Ağustos itibarıyla 36 bin 800 başvuru sonuçlandırılmıştır. 23 Eylül 2012 tarihinden bugüne kadar makul sürede yargılanma hakkı hariç olmak üzere toplam 18 bin 341 başvuruda başvurucuların temel hak ve özgürlüklerinden en az birinin ihlal edildiği sonucuna ulaşılmıştır."

- "Bireysel başvurunun işlevselliğini kaybetmeden korunması gerekli"

AYM Başkanı Özkaya, Yüksek Mahkemenin, yapılan başvuruları kısa süre içinde, başvuru sırasına göre sonuçlandırmayı hedeflediğini, başvuruların konuları ile önem ve aciliyet durumlarına göre farklı bir inceleme sıralamasının ise yapılabildiğini dile getirdi.

Yüksek Mahkemece başvuruları sonuçlandırma adına "büyük bir özen ve çaba gösterildiğini kaydeden Özkaya, "Anayasa Mahkemesi adalet, hukukun üstünlüğü, temel hak ve özgürlükler gibi değerlerin gerçekleşmesine katkı yapmaya, bireylerin ve kurumların adalet duygularını tatmin etmeye, onların devlete ve hukuka olan güvenlerini artırmaya çalışmaktadır." değerlendirmesinde bulundu.

Bireysel başvuru hakkının işlevselliğinin korunmasının önemine değinen Özkaya, şunları kaydetti:

"Hukuk sistemimize kazandırılan bireysel başvuru yolunun, bugünkü işlevselliğiyle mutlak gerekliliği konusunda toplumumuzda oluşan ortak kanaatin de bir gereği olarak bugünkü işlevselliğini kaybetmeden korunması gerektiğini düşünüyoruz. Zira geride bıraktığımız bireysel başvuru yolu, geldiğimiz nokta itibarıyla insanımızın temel haklara ilişkin sorunlarını çözmesinin bir aracı olarak kurumsallaşmış bulunmaktadır."

- "Daima iyi bir iletişim bulunmasına ihtiyaç vardır"

Özkaya, yüksek mahkemelerin, Anayasa ve kanunlarda kendilerine yüklenilen görevleri yapmakla mükellef olduklarını, "her birinin görev ve yetkilerinin, işleyiş biçimlerinin, kararlarının niteliklerinin Anayasa ve kanunlarda açık bir biçimde düzenlendiğini" belirtti.

Yasama, yürütme ve yargı organları insanlardan müteşekkil olduğuna dikkati çeken Özkaya, "İnsanın olduğu yerde de her zaman için farklı yaklaşımların, farklı fikirlerin oluşabilmesi ve ihtilaf doğabilmesi de tabiidir, mümkündür. Bu nedenle anayasal organlar arasında işbirliği, düzen ve uyumun sağlanabilmesi için Anayasa ve kanunlara uygun hareket etmenin yanında, aralarında daima iyi bir iletişimin bulunmasına da ihtiyaç vardır." değerlendirmesinde bulundu.

Başkan Kadir Özkaya'nın konuşmasının ardından yemin törenine geçildi.

Özgeçmişi okunan yeni üye Kıratlı, yemin etti. Metin Kıratlı'ya kisvesi Özkaya tarafından giydirildi.