Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ilişkin çocuk istatistiklerini açıkladı.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre, 2024 sonu itibarıyla Türkiye nüfusu, 85 milyon 664 bin 944 kişiyken bunun 21 milyon 817 bin 61'i çocuk olarak kayıtlara geçti.

Çocuk nüfusun yüzde 51,3'ünü erkekler, yüzde 48,7'sini kızlar oluşturdu.

Birleşmiş Milletlerin (BM) tanımına göre 0-17 yaş grubunu içeren çocuk nüfus, 1970'te toplam nüfusun yüzde 48,5'ini oluştururken bu oran 1990'da yüzde 41,8 ve 2024'te yüzde 25,5 oldu.

Nüfus projeksiyonlarına göre, çocuk nüfus oranının 2030'da yüzde 22,1, 2040'ta yüzde 17,9, 2060'ta yüzde 16,9, 2080'de yüzde 15,2 ve 2100'de yüzde 14,5 olacağı öngörüldü.

Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülke incelendiğinde 2024'te çocuk nüfus oranının AB ortalaması yüzde 17,8 oldu.

AB üyeleri arasında en fazla çocuk nüfus oranına sahip ülkeler sırasıyla yüzde 23 ile İrlanda, yüzde 20,8 ile Fransa ve yüzde 20,6 ile İsveç olarak kaydedildi.

Çocuk nüfus oranı en düşük ülkeler ise sırasıyla yüzde 14,7 ile Malta, yüzde 15,1 ile İtalya ve yüzde 15,7 ile Portekiz oldu.

Türkiye'nin çocuk nüfus oranının yüzde 25,5 ile AB üyesi ülkelerden daha yüksek olduğu görüldü.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, geçen yıl en yüksek çocuk nüfus oranına sahip il 43,8 ile Şanlıurfa oldu. Bunu yüzde 39,8 ile Şırnak, yüzde 37,4 ile Ağrı, Mardin ve Muş izledi. En düşük olduğu iller ise yüzde 16,4 ile Tunceli, yüzde 17,3 ile Edirne ve yüzde 18 ile Kırklareli olarak sıralandı.

Geçen yıl hane halkı sayısı, 26 milyon 599 bin 261 oldu. Hanelerin yüzde 42,8'inde 0-17 yaş grubunda en az bir çocuk bulunduğu görüldü. Bu hanelerin illere göre dağılımı incelendiğinde, 0-17 yaş grubunda en az bir çocuk bulunan hane halkı oranının en yüksek yüzde 68,5 ile Şanlıurfa, en düşük yüzde 28,2 ile Tunceli olduğu tespit edildi.

Hanelerin yüzde 19'unda 0-17 yaş grubunda bir çocuk, yüzde 14,6'sında iki çocuk, yüzde 6'sında üç çocuk, yüzde 2'sinde dört çocuk, yüzde 1,1'inde ise beş ve daha fazla çocuk bulunduğu kayıtlarda yer aldı.

Çocuk nüfus yaş grubuna göre incelendiğinde, 2019'da çocuk nüfusun yüzde 27,7'sinin 0-4 yaş grubunda, yüzde 28,2'sinin 5-9 yaş grubunda, yüzde 28'inin 10-14 yaş grubunda ve yüzde 16'sının 15-17 yaş grubunda yer aldığı görülürken, 2024'te ise yüzde 23,3'ünün 0-4 yaş grubunda, yüzde 29,3'ünün 5-9 yaş grubunda, yüzde 29,6'sının 10-14 yaş grubunda ve yüzde 17,8'inin 15-17 yaş grubunda yer aldığı görüldü.

Doğum İstatistiklerine göre 2023'te canlı doğan bebek sayısı, 958 bin 408 oldu. Doğan bebeklerin 491 bin 361'i erkek, 467 bin 47'si ise kız oldu. Canlı doğan bebeklerin yüzde 96,7'sini tekil, yüzde 3,1'ini ikiz, yüzde 0,1'ini ise üçüz ve daha fazla çoğul doğumlar oluşturdu.

Sağlık Bakanlığı verilerine göre hastanede gerçekleşen doğumların oranı, 2010 yılında yüzde 91,6 iken 2023 yılında yüzde 97,5 oldu. Beşli karma aşı (DPT+IPV+Hib) 3 doz ile aşılama oranı 2022'de yüzde 99,5 iken 2023'te yüzde 98,8'e geriledi.

Hayat Tabloları 2021-2023 sonuçlarına göre doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli için 77,3 yıl, erkekler için 74,7 yıl ve kadınlar için 80 yıl olarak tespit edildi. Türkiye'de 7 yaşına ulaşan bir çocuğun kalan yaşam süresinin ortalama 71,3 yıl, erkek çocuklar için 68,7 yıl ve kız çocuklar için 73,9 yıl olduğu görüldü. Çalışma çağının başlangıcı olan 15 yaşındaki çocuklar için bu süre 63,5 yıl oldu. Erkek çocuklar için bu süre 60,9 yıl iken, kız çocuklar için 66,1 yıl oldu. Bu yaş için kız ve erkek çocuklar arasındaki beklenen yaşam süresi farkının, 5,2 yıl olduğu görüldü.

En popüler bebek isimleri Alparslan ve Defne

Geçen yıl doğan bebeklere konulan en popüler erkek bebek isimleri, Alparslan, Göktuğ ve Yusuf, en popüler kız bebek isimleri ise Defne, Asel ve Zeynep oldu. Doğan erkek bebeklerin 8 bin 88'ine Alparslan, 5 bin 683'üne Göktuğ, 4 bin 880'ine Yusuf, kız bebeklerin 7 bin 466'sına Defne, 7 bin 347'sine Asel, 6 bin 540'ına ise Zeynep ismi verildi. Türkiye'de 2024'te 0-17 yaş grubundaki çocuklarda en çok kullanılan erkek çocuk isimlerinin Yusuf, Mustafa ve Ömer, kız çocuk isimlerinin ise Zeynep, Elif ve Ecrin olduğu görüldü.

Toplam yaş bağımlılık oranı, 15-64 yaş grubunda çalışma çağındaki her 100 kişi başına düşen, 0-14 ile 65 ve üzeri yaş grubundaki kişi sayısı olarak tanımlanıyor. Geçen yıl toplam yaş bağımlılık oranı yüzde 46,1 oldu. Yaş grubu 15-64 olan her 100 kişi başına düşen, 0-14 yaş grubundaki çocuk sayısını ifade eden çocuk bağımlılık oranı ise yüzde 30,6 olarak gerçekleşti.

Milli Eğitim Bakanlığı Örgün Eğitim İstatistiklerine göre, okul öncesi eğitim seviyesinde 5 yaş net okullaşma oranının, 2022/23 öğretim yılında yüzde 85 iken, 2023/24 öğretim yılında yüzde 84,3 olduğu görüldü. 5 yaş net okullaşma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oran erkek çocuklar için yüzde 84,5, kız çocuklar için yüzde 84 oldu.

İlkokul seviyesinde net okullaşma oranı 2023/24 öğretim yılında yüzde 95, ortaokul seviyesinde net okullaşma oranı yüzde 91,5 ve ortaöğretim seviyesinde net okullaşma oranının yüzde 88 olduğu tespit edildi.

İlkokul tamamlama oranı yüzde 98,7

İlkokul tamamlama oranı 2018/19 eğitim ve öğretim döneminde yüzde 98,6 iken, bu oran 2023/24 eğitim ve öğretim döneminde yüzde 98,7 oldu. Ortaokul tamamlama oranı 2018/19 eğitim ve öğretim döneminde yüzde 97,7 iken bu oran 2023/24 eğitim ve öğretim döneminde yüzde 96,5 oldu. Ortaöğretim tamamlama oranı ise yüzde 68,1'den yüzde 81,2'ye yükseldi.

Ortaöğretim okul tamamlama oranı cinsiyete göre incelendiğinde, 2023/24 eğitim ve öğretim döneminde bu oranın erkek çocuklar için yüzde 79,4, kız çocuklar için yüzde 83 olduğu görüldü.

Türkiye genelinde 2023/24 eğitim ve öğretim döneminde örgün eğitime devam eden öğrenci sayısı 18 milyon 710 bin 265 oldu. Bu öğrencilerin yüzde 51,3'ünü erkek öğrenciler, yüzde 48,7'sini ise kız öğrenciler oluşturdu.

Özel eğitim gerektiren bireylere (işitme, görme, ortopedik ve hafif düzeyde zihinsel engelli) hizmet veren, özel olarak yetiştirilmiş personelin bulunduğu, geliştirilmiş eğitim programlarının uygulandığı özel öğretim kurumlarında örgün eğitime devam eden öğrenci sayısı ise 559 bin 725 oldu. Özel eğitim alan öğrenciler, örgün eğitimdeki öğrencilerin yüzde 3'ünü oluşturdu. Özel örgün eğitime devam eden öğrencilerin yüzde 63'ünü erkek öğrenciler, yüzde 37'sini ise kız öğrenciler oluşturdu.

Çocukların yaşam koşulları

Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, Çocuk Sağlığı ve Yoksunluğu Modülü sonuçlarına göre 2024 yılında hanelerde yaşayan 15 yaş ve altı çocukların genel sağlık durumları incelendiğinde yüzde 94,5'inin "çok iyi veya iyi", yüzde 4,6'sının "orta", yüzde 0,9'unun ise "kötü veya çok kötü" olduğu görüldü.

Çocukların en az son 6 ay içinde sağlık durumlarının günlük faaliyetlerini sınırlama durumları incelendiğinde, sağlık durumu kötü veya çok kötü olan çocukların yüzde 53,7'sinin yaşanan sağlık sorunu nedeniyle günlük faaliyetlerinin çok sınırlandığı, yüzde 40,9'unun günlük faaliyetlerinin sınırlandığı, yüzde 5,4'ünün ise günlük faaliyetlerinin sınırlanmadığı beyan edildi.

Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, Çocuk Sağlığı ve Yoksunluğu Modülü sonuçlarına göre, 2024 yılında, 15 yaş ve altı tüm çocukların yeni giysilere sahip olduğu hane halkı yüzde 88,6 olurken, günde en az bir kez taze meyve ve sebze tüketimi yapabilen 15 yaş ve altı çocukların bulunduğu hane halkları oranı yüzde 86,7 olarak belirlendi.

Çocukları için evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilen hane halkı oranının yüzde 51,2, maddi yetersizlikler nedeniyle evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayamayan hane halkı oranının yüzde 22,2, diğer nedenlerle evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayamayan hane halkı oranının ise yüzde 26,6 oldu.

Çocuk yaşta evlenme oranları geriledi

Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması sonuçlarına göre, internet kullanım oranı, 6-15 yaş grubundaki çocuklar için 2021 yılında yüzde 82,7 iken, 2024 yılında yüzde 91,3 oldu. İnternet kullanımı cinsiyete göre incelendiğinde, erkek çocukların İnternet kullanım oranı 2021 yılında yüzde 83,9 iken, 2024 yılında yüzde 92,2, kız çocukların İnternet kullanım oranı ise 2021 yılında yüzde 81,5 iken 2024 yılında yüzde 90,3 olduğu görüldü.

Hanehalkı İşgücü Araştırması 2024 yılı sonuçlarına göre, 15-17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılma oranı yüzde 24,9 oldu. İşgücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oran erkek çocuklar için yüzde 35,6, kız çocuklar için yüzde 13,7 olduğu görüldü.

Evlenme İstatistiklerine göre, 16-17 yaş grubunda olan kız çocuklarının resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2002 yılında yüzde 7,3 iken, bu oran 2024 yılında yüzde 1,6'ya düştü. Diğer taraftan, aynı yaş grubunda olan erkek çocukların resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2002 yılında yüzde 0,5 iken, bu oran 2024 yılında yüzde 0,1'e geriledi.

ADNKS sonuçlarına göre, 2024 yılında 21 milyon 817 bin 61 çocuk nüfusun içinde babası vefat etmiş çocuk sayısının 258 bin 515, annesi vefat etmiş çocuk sayısının 81 bin 373, hem annesi hem de babası vefat etmiş çocuk sayısının ise 5 bin 276 olduğu görüldü.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre, 2024 yılında Türkiye genelinde kuruluş bakımı altında bulunan çocuk sayısının 15 bin 135 olduğu görüldü. Mevcut koruyucu aile sayısı 8 bin 719, koruyucu aile yanında bakımı sağlanan çocuk sayısı ise 10 bin 430 oldu. Evlat edindirilen çocuk sayısı 2024 yılında 589 oldu.

Boşanma İstatistiklerine göre, 2024 yılında boşanan çiftlerin sayısı 187 bin 343 oldu. Kesinleşen boşanma davaları sonucunda, 186 bin 536 çocuk velayete verildi. Çocukların velayetinin yüzde 74,4'ünün anneye, yüzde 25,6'sının babaya verildiği görüldü.

En fazla çocuk ölümleri dışsal yaralanma ve zehirlenmelerden

Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistiklerine göre, 2023 yılında 1-17 yaş grubunda çocuk ölümleri en fazla, dışsal yaralanma ve zehirlenmeler nedeniyle gerçekleşti. Söz konusu nedenle hayatını kaybeden 1-17 yaş grubundaki çocuk sayısı 2023 yılında 13 bin 43 oldu. Sinir sistemi ve duyu organları hastalıkları nedeniyle 866 çocuk, iyi huylu ve kötü huylu tümörler nedeniyle 671 çocuk, dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle 403 çocuk hayatını kaybetti.

Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistiklerine göre, 2009 yılında bebek ölüm hızı binde 13,9 iken 2023 yılında binde 10 oldu. Doğumdan sonraki 5 yıl içinde ölme olasılığını ifade eden 5 yaş altı ölüm hızı, 2009 yılında binde 17,7 iken 2023 yılında binde 14,5 oldu.