KONYA - MUHAMMED ALİ AKMAN

Anadolu'da doğudan batıya ve güneyden kuzeye birçok güzergahta Selçuklular tarafından yaptırılan yüzlerce kervansaray, Türklerin ticarete verdiği önemi, ince mimari anlayışını, konukseverliğini ve sosyal devlet anlayışını yansıtan en önemli tarihi eserler olarak ayakta durmaya devam ediyor.

Konya'ya 22 kilometre uzaklıkta, Aksaray-Konya karayolundan 5 kilometre içeride Tömek köyü yakınında yer alan han, Selçuklu kervansaraylar ağının en güzel yapılarından biri olarak biliniyor.

Zazadin Hanı'nın inşasının, Anadolu Selçuklu Sultanı 1. Alaeddin Keykubat döneminde 1235'de başladığı, oğlu 2. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında 1237'de bitirildiği tarihi kayıtlarda yer alıyor. 

2017 yılında restorasyon yapıldı

Selçuk Üniversitesi (SÜ) Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Baş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kervansarayların Anadolu Selçuk Devleti döneminde en önemli yapılar arasında yer aldığını söyledi.

Kervansaraylar denildiğinde Türkiye'de akla gelen ilk şehirlerden birinin Anadolu Selçuklu başkenti Konya olduğuna dikkati çeken Baş, "Zazadin Hanı, Konya'daki önemli kervansarayların arasında yer almaktadır. 1996 yılında handa başlatılan ilk kazı çalışmalarında, Selçuk Üniversitesi Sanat Tarihi bölümü olarak biz de yer aldık." diye konuştu.

Hanın uzun yıllar harap vaziyette kaldığını ve 2017 yılında Selçuklu Belediyesi tarafından yapılan restorasyon çalışmalarında birçok bölümü onarılarak eski ihtişamına kavuşturulduğunu belirten Baş, "Sadece kervansaraylar değil, geçmişten kalan bütün yapılar tapu senetlerimizdir, maddi kültür eserlerimizdir." dedi. 

Yapımına Alaeddin Keykubat döneminde başlandı

Anadolu Selçuklu Kervansarayları üzerine araştırmaları bulunan SÜ Sanat Tarihi Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. Şükrü Dursun ise Selçuklular döneminde kervansaray yapımına büyük önem verildiğini vurguladı.

Özellikle Alaeddin Keykubat döneminde çok sayıda kervansarayın inşa edildiğinin altını çizen Dursun, Zazadin Hanı'nın da bu dönemde inşa edilen önemli eserler arasında yer aldığını dile getirdi.

Hanın yapıldığı dönemde önemli bir güzergahın kilit noktasında bulunduğuna işaret eden Dursun, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Hanın girişinde ve kapalı bölümün kapısında bulunan iki kitabede, kim tarafından ve hangi tarihte yapıldığı hakkında bilgiler yer almaktadır. Han, Anadolu Selçuklu Devleti vezirlerinden olan ve 'Diriliş Ertuğrul' dizisi ile son yıllarda yeniden gündeme gelen Sadettin Köpek tarafından yaptırılmıştır. Hanın inşasında Sadettin Köpek'in mimarlık yaptığı tahmin edilmektedir. Hanın ismi, inşa edildiği dönemde 'Sadettin Hanı'dır. İsim zamanla değişime uğramış ve halk arasında Zazadin Hanı'na dönüşmüştür." 

Roma ve Bizans kalıntıları da kullanılmış

Dursun, yüzlerce yıl güzergahı kullanan kervanlar ve ordulara hizmet veren hanın, Selçuklu tarihine ışık tuttuğunun altını çizerek, şunları kaydetti:

"Zazadin Hanı'nın inşasında, Roma ve Bizans dönemi kalıntılarının da kullanıldığı görülmektedir. Hanın kapalı ve açık bölümündeki birçok duvarda, bu antik eser kalıntıları yer almaktadır. Hanın taç kapısının hacimli kitlesi üzerinde, basamaklarla çıkılan ve zengin bir taş süslemeye sahip mescit bulunuyor. Zazadin Han, yazlık ve kışlık bölümlerden meydana gelen hanlar grubundadır. Avluda önleri açık ve kapalı olmak üzere irili ufaklı 24 oda, mescit, hamam, ambar, depo ve ahırlar vardır. Duvarlarında yer alan beyaz ve açık kahverengi kesme taşlar ile Selçuklu dönemi taş işçiliğini yansıtan önemli bir eser konumundadır."