Erdal İnönü'nün vefatının üzerinden 12 yıl geçti

Siyasete 1983'te SODEP'in kurucu genel başkanlığıyla adım atan, SHP Genel Başkanlığı, başbakan yardımcılığı, devlet ve dışişleri bakanlığı görevlerinde bulunan "siyasetin güler yüzü" Erdal İnönü'nün vefatının üzerinden 12 yıl geçti.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, başarılı bilim insanı ve özgün siyasi kimliğiyle hafızalarda iz bırakan Türkiye'nin 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün oğlu Erdal İnönü, 6 Haziran 1926'da Ankara'da dünyaya geldi.

İlk, orta ve lise öğrenimini Ankara'da tamamlayan İnönü, 1947'de Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik-Matematik Bölümü'nden lisans diploması aldıktan sonra ABD'ye giderek, California Teknoloji Enstitüsü'nde lisans üstü öğrenim gördü.

Yüksek lisans ve doktora derecelerini alan İnönü, teorik fizik alanında araştırmalar yaptı, yurda döndükten sonra Ankara Üniversitesinde fizik asistanı olarak göreve başladı.

❮❯

Erdal İnönü'nün vefatının üzerinden 12 yıl geçti

Siyasete 1983'te SODEP'in kurucu genel başkanlığıyla adım atan, SHP Genel Başkanlığı, başbakan yardımcılığı, devlet ve dışişleri bakanlığı görevlerinde bulunan "siyasetin güler yüzü" Erdal İnönü'nün vefatının üzerinden 12 yıl geçti. 8 Mayıs 1992 'de Başbakan Yardımcısı Erdal İnönü. (Arşiv) ( Hikmet Saatçi - Anadolu Ajansı )

Askerlik görevini yerine getirmesinin ardından üniversite doçentlik sınavını veren İnönü, 1957-1960 yıllarında ABD'de "Atom Enerjisinden Yararlanma" programı içinde çeşitli üniversite ve araştırma enstitülerinde araştırmalarda bulundu.

Erdal İnönü, 1964-1974 yıllarında Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde (ODTÜ) fizik profesörü olarak çalıştı, ODTÜ'deki öğretim üyeliği görevinin yanı sıra araştırma ve yönetim görevleri yaptı, ayrıca Teorik Fizik Bölümü Başkanlığı, Fen Edebiyat Fakültesi Dekanlığı, Üniversite Rektörlüğünde bulundu.

ODTÜ'den 1974'te İstanbul Boğaziçi Üniversitesine geçen Erdal İnönü, 1974-1983 yılları arasında fizik profesörlüğünün yanı sıra 6 yıl kadar da Temel Bilimler Fakültesi Dekanı olarak görev yaptı.

Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunun (TÜBİTAK) kuruluşuna katkıda bulunan İnönü, TÜBİTAK Temel Araştırmalar Enstitüsünde de kurucu müdürlük yaptı. İnönü, aynı zamanda NATO Fen Komitesi'nde çalıştı ve UNESCO Yürütme Kurulunda görev aldı.

Fizik alanında Nobel'den sonraki en önemli ödül sayılan Wigner Madalyası'nı 2004'te almaya hak kazanan İnönü, bu ödülü Feza Gürsey'den sonra alan ikinci Türk bilim insanı oldu. 

SODEP'i kurdu

Erdal İnönü, 1983 yılında siyasete Sosyal Demokrasi Partisinin (SODEP) kurucu genel başkanlığıyla adım attı.

SODEP ile Halkçı Partinin birleşmesiyle kurulan Sosyaldemokrat Halkçı Partinin (SHP) ilk olağanüstü kurultayında SHP Genel Başkanı seçilen İnönü, Bu görevini 1993'e kadar sürdürdü.

İnönü liderliğindeki SHP, Anavatan Partisinin (ANAP) iktidarda bulunduğu 1989 yerel seçimlerinde oyların yüzde 28,7'sini alarak birinci parti konumuna yükseldi. SHP, başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere 67 il merkezindeki belediye başkanlıklarının 39'unu elde etti.

Türkiye'de ekim 1991'de yapılan erken genel seçimlerde oyların yüzde 20'sini alan SHP, üçüncü parti oldu. Parti içi muhalefetin bu başarısızlığın sorumluluğunu İnönü yönetimine yüklemesine rağmen Doğru Yol Partisinin (DYP) SHP ile koalisyon hükümeti kurması, hükümette başbakan yardımcılığı ve devlet bakanlığı görevlerini üstlenen İnönü'nün parti içindeki durumunu güçlendirdi.

Aynı seçimlere SHP listelerinden katılan Halkın Emek Partisi (HEP) adaylarından 18'i milletvekili seçilerek Meclis'e girdi. HEP'li Leyla Zana ile Hatip Dicle'nin Kürtçe yemin etmek istemeleri üzerine, TBMM'de yaşananlar ve Paris'teki Kürt konferansı tartışması sonrası Erdal İnönü, bu iki milletvekilinin partiden istifasını istedi. Bunun üzerine SHP'den ayrılan HEP kökenli milletvekilleri Demokrasi Partisi'ni (DEP) kurdu.

Demirel'e verdiği destek nedeniyle eleştirildi

SHP'nin 1992'deki 7. Olağanüstü Kurultayı'nda İnönü'nün karşısına çıkan Deniz Baykal ve muhalefet grubu başarılı olamadı. İnönü'nün yeniden genel başkan seçildiği kurultay sonrası, Baykal ve ekibi SHP'den ayrılarak 12 Eylül 1980 darbesinin ardından kapatılan CHP'yi yeniden açtı.

Dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın 17 Nisan 1993'teki ölümü ve ardından Süleyman Demirel'in cumhurbaşkanlığına seçilmesinden sonra yaklaşık 1,5 ay başbakanlık görevine vekalet eden İnönü, Demirel'in cumhurbaşkanı adaylığına verdiği destek nedeniyle sol kesimin eleştirilerine uğradı.

SHP ile CHP'nin birleştiği 1995'teki kurultayda CHP'nin "Onursal Genel Başkanı" seçilen İnönü, 7 aylık süreyle DYP-CHP koalisyon hükümetinin başbakan yardımcısı ve dışişleri bakanı oldu.

İnönü, 2001'de de CHP Genel Başkanı Deniz Baykal'ın bazı uygulamalarına tepki göstererek partiden istifa etti, sonrasında aktif siyaseti bırakarak, siyasi kariyerini noktaladı. 31 Ekim 2007'de hayatını kaybeden Erdal İnönü, 25 yıla yakın süren siyasi yaşamında, "siyasetin gülen yüzü" olarak anıldı.