"2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı" Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı.

Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanan programda, dünya ekonomisindeki gelişmelere ve temel göstergelere yer verildi.

Programda, Türkiye ekonomisi, büyüme, istihdam ve yatırımlar konusunda 2020 yılı hedefleri sıralandı.

"Eğitim", "Sağlık", "Adalet", "Güvenlik", "Çevre", "Temel Hak ve Özgürlükler", "Sivil Toplum Kuruluşları", "Aile ve Kadın", "Afet Yönetimi", "Kültür ve Sanat", "İstihdam ve Çalışma Hayatı" gibi başlıklarda amaç ve hedeflerin paylaşıldığı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı, 403 sayfadan oluşuyor.

Ekonomideki toparlanmanın ivme kazanması bekleniyor

2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na göre bu yılın ikinci yarısında ekonomideki toparlanmanın ivme kazanması beklenirken, 2019'un genelinde gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 0,5, 2020'de de yüzde 5 büyüyeceği tahmin ediliyor.

AA muhabirinin "2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı"ndan derlediği bilgiye göre, bu yılın ikinci yarısında ekonomideki toparlanmanın ivme kazanması bekleniyor. 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının başlattığı faiz indirimleri, gerileyen enflasyon, döviz kurlarındaki dalgalanmaların nispeten azalması, kamu bankaları öncülüğünde kredi hacmini artırmaya yönelik politikalar ve geçen yılın ikinci yarısından gelen olumlu baz etkisi gibi teknik nedenlerin toparlanmadaki belirleyici unsurlar olacağı düşünülüyor.

Bu yılın son çeyreğinde güçlü bir büyüme oranı kaydedileceği öngörüsüyle yılın genelinde GSYH büyümesinin yüzde 0,5 gerçekleşeceği, işsizlik oranının ortalamasının ise yüzde 12,9 olacağı tahmin ediliyor.

2020 sonu enflasyon hedefi yüzde 8,5

Bu yıl 2018'e göre, kamu tasarrufunun 2,1 puan azalması, özel tasarrufların ise 2 puan artması bekleniyor. Bunun sonucunda bu yıl toplam yurt içi tasarruf oranının, bir önceki yıla göre değişim göstermeyerek yüzde 27 olacağı tahmin ediliyor. Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yıl sonunda yüzde 12 seviyesinde gerçekleşmesi öngörülüyor. Para politikasının finansal istikrarı da gözetecek şekilde enflasyon hedeflemesi çerçevesinde yürütülmesi, maliye politikasıyla eş güdümün güçlendirilmesi ve alınacak tedbirlerle tüketici enflasyonunun gelecek yıl sonunda yüzde 8,5'e indirilmesi hedefleniyor.

2020 yılında, Yeni Ekonomi Programı (YEP) kapsamında açıklanan makroekonomik dengeleri gözeten, yenilikçi, üretim ve verimlilik odaklı kapsayıcı bir büyüme anlayışıyla hazırlanan 2020-2022 Orta Vadeli Program'da (OVP) öngörülen politika ve tedbirlerin hızlı ve etkin şekilde hayata geçirilmesi öngörülüyor. Gelecek yıl sektörel açıdan da genele yayılan bir toparlanma hedefleniyor. Bu dönemde turizm gelirlerindeki artış eğiliminin süreceği, ihracatın gücünü koruyacağı, son dönemde uygulanan verimlilik odaklı politikalarla sanayi sektörü katma değerindeki artışın yeniden ivme kazanacağı, tarım sektörü katma değerinin ise uygulamaya konulacak tedbirlerle uzun dönem ortalamalarından daha iyi performans göstereceği tahmin ediliyor.

Böylece sanayi sektörü katma değerinin yüzde 6, hizmetler sektörü katma değerinin yüzde 5, tarım sektörü katma değerinin ise yüzde 4 artacağı öngörülüyor. Sonuç olarak 2020 yılında GSYH'nin yüzde 5 büyümesi hedefleniyor. Büyümeye ağırlıklı olarak sermaye stoku ve istihdamın katkı vermesi, toplam faktör verimliliğinin katkısının ise pozitif seyretmesi bekleniyor.

2020'de işsizlik hedefi yüzde 11,8

2020'de, ekonomideki toparlanma süreci ve bu sürecin etkisiyle yüksek büyüme oranları çerçevesinde istihdam artışının ivme kazanması öngörülüyor. İstihdamın bir önceki yıla göre yaklaşık 1,1 milyon artması, işsizliğin ise yüzde 11,8'e gerilemesi planlanıyor. İş gücüne katılma oranının ise yükselişini sürdürerek 0,6 puan artışla yüzde 53,4'e ulaşması hedefleniyor.

GSYH'nin gelecek yıl yüzde 5 olması bekleniyor. Ertelenmiş tüketim ve yatırımların devreye girmesiyle özellikle yurt içi taleplerde artış öngörülüyor. 2020'de bu yıla göre özel kesim tüketim harcamalarında yüzde 4,9, kamu kesimi tüketim harcamalarında yüzde 3 artış olacağı tahmin ediliyor. Özel kesim sabit sermaye yatırımlarının yüzde 12,1 artması, kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının ise yüzde 14 azalması bekleniyor. Böylece, toplam sabit sermaye yatırım harcamalarının yüzde 9,3 artması öngörülüyor. 

2020 GSYH büyümesine özel tüketim harcamalarının 3,1 puan, özel kesim sabit sermaye yatırım harcamalarının ise 2,8 puan katkı yapması hesaplanıyor. Bu dönemde, kamu tüketim harcamalarının büyümeye 0,3 puan katkı yapması beklenirken, kamu kesimi sabit sermaye yatırım harcamalarının büyümeye katkısının eksi 0,4 puan olması öngörülüyor. GSYH büyümesine net mal ve hizmet ihracatının katkısının ise artan iç talebin yaratacağı ithalat artışı kaynaklı olarak eksi 0,6 puan olacağı tahmin ediliyor. 

Kamu harcanabilir gelirinin GSYH'ye oranının 2020 yılında yüzde 9,7 olarak gerçekleşmesi bekleniyor. GSYH'ye oranla 2020 yılında kamu tasarruflarının yüzde eksi 1, kamu yatırımlarının ise yüzde 2,7 olması planlanıyor. 

Cari işlemler açığı hedefi

2020 yılında, cari fiyatlarla kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının yüzde 40,3'ünün merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki idareler, yüzde 39,7'sinin yerel yönetimler, yüzde 19'unun işletmeci KİT'ler, yüzde 0,1'inin özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 0,9'unun döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirileceği öngörülüyor. Gelecek yıl kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının tarım, enerji, ulaştırma, eğitim ve diğer hizmetler alt sektörlerinde yoğunlaşması bekleniyor. Bu dönemde özel kesim sabit sermaye yatırımlarının reel olarak yüzde 12,1 artış göstereceği tahmin ediliyor. Özel kesim sabit sermaye yatırımlarının imalat sanayisi, ulaştırma ve konut alt sektörlerinde yoğunlaşması öngörülüyor. Bunun yanı sıra turizm sektörünün payının yüzde 3,9 seviyelerine kadar artması hedefleniyor.

Gelecek yıl ekonomideki toparlanmanın sonucu olarak talep kompozisyonundaki değişimle birlikte cari işlemler dengesinin dış finansman ihtiyacını makul düzeylerde tutacak bir açık vermesi bekleniyor. Bu dönemde enflasyondaki düşüşle birlikte ülke risk primlerindeki gerilemenin kaliteli sermaye girişleri için elverişli bir ortam oluşturarak dış finansmanın temel belirleyicisi olması öngörülüyor. 2020 yılında Genel Ticaret Sistemi (GTS) tanımlı ihracatın (fob) yüzde 4,7 artarak 190 milyar dolara ulaşması, GTS tanımlı ithalatın (cif) ise yüzde 11,4 azalarak 231,5 milyar dolara gerilemesi, böylece GTS tanımlı dış ticaret açığının 41,5 milyar dolara inmesi bekleniyor.

2020 yılında seyahat gelirlerinin 34,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşeceği, hizmetler dengesinin de 31,4 milyar dolar fazla vereceği tahmin ediliyor. Birincil gelir dengesinde 13,4 milyar dolar açık öngörülürken, ikincil gelir dengesinde 1,2 milyar dolar fazla öngörülüyor. Söz konusu varsayımlar altında cari işlemler açığının 2020'de 9,6 milyar dolar seviyesine yükselmesi, böylece cari işlemler açığının GSYH'ye oranının yüzde 1,2 seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor.

Kişi başına ilaç harcaması 81,2 oldu

Türkiye ilaç pazarı geçen yıl kutu bazında yüzde 3,5, değer bazında ise yüzde 26,2 büyüdü. Geçen yıl kişi başı ilaç harcaması 81,2 dolar oldu. 

2016'da başlatılan çalışmalar kapsamında bugüne kadar maliyeti yaklaşık 3,7 milyar Türk lirası olan toplam 623 ilaç yerelleşme kapsamına alındı. Yerelleşme Projesi başlamadan önce yüzde 42 olan değer bazında imal ilaç oranı ise yaklaşık yüzde 47'ye ulaştı. 

Sektörde kamu alımı politikalarıyla üretim ve teknolojik gelişimin desteklenmesi için tıbbi görüntüleme cihazlarında ve tıbbi sarf malzemelerinde yerli üretimin geliştirilmesine ilişkin çalışmalara devam edilecek. 

Güvenli ürünlere erişim, kayıt dışı ekonomi ile mücadele, etkin piyasa gözetim ve denetimi, politika belirleme temel amaçlarıyla oluşturulan Ürün Takip Sistemi (ÜTS) tekil takip uygulaması yaygınlaştırılarak devam edecek. Ayrıca tıbbi cihaz alanında yeni AB mevzuatına (MDR) uyum çalışmaları da devam edecek. 

"Sağlık Vadisi hayata geçirilecek"

İlaç ve tıbbı cihaz sanayiinde, TÜSEB yetkinlikleri artırılarak Ar-Ge, üretim ve eğitim faaliyetleri yanında Start-Up'ları fonlayacak, simülasyon merkezleri oluşturacak, gerektiğinde şirket yapısıyla diğer şirketlerle ortaklıklara girilecek. 

Sağlık vadisi ve sağlık teknolojileri geliştirme bölgesi oluşturmada liderlik yapacak ve ihracat odaklı daha yüksek katma değerli ürünler geliştirilmesi sağlanacak. 

İlaç ve tıbbi teknolojiler alanında, Türkiye'nin Ar-Ge ve üretim kapasitesini geliştirmek üzere üniversiteler, araştırma merkezleri, laboratuvarlar, teknoloji firmaları, uygulama merkezleri, hekim ve mühendisler gibi sektörün tüm paydaşlarının yer aldığı entegre bir sağlık ekosistemi olarak Sağlık Vadisi hayata geçirilecek. 

Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı, ilaç, tıbbi cihaz ve tanı kiti geliştirilmesinde Ar-Ge merkezi, pre-klinik araştırma merkezi, aşı üretim tesisi, plazma ürünleri üretim tesisi ve insülin üretim tesisisin kurulması hususlarında özel sektör kuruluşlarına bilimsel ve teknik destek verilecek. 

İlaç ve tıbbi cihaz üretim alanlarının yer alacağı, ortak kullanıma hizmet edecek şekilde teknolojik imkanların bulunduğu, kümelenmeye yönelik desteklerin sağlanacağı sağlık teknoloji geliştirme bölgeleri oluşturulacak. 

İlaç ve tıbbi cihaz üretim alanlarının oluşturulması, ortak kullanıma hizmet edecek şekilde teknolojik imkanların sağlanması ve kümelenmeye yönelik özel sektör kuruluşlarına bilimsel ve teknik destek verilecek. 

Başta üniversitelerdeki araştırmacılara yönelik olmak üzere ilgililere ticarileşme sürecinin hızlandırılması için teşvik ve fikri mülkiyet hakları gibi konularda bilgilendirme programları düzenlenecek. 

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türk Patent ve Marka Kurumu, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Fikri Mülkiyet Akademisi faaliyetleri çerçevesinde ilaç ve tıbbi cihaz sanayiinde faaliyet gösteren firmalara yönelik bilgilendirme programları düzenlenecek. 

"Klinik araştırmalara ağırlık verilecek"

Biyoteknolojik ilaçlar gibi yüksek teknoloji gerektiren alanlar başta olmak üzere Ar-Ge, üretim, nitelikli insan kaynağı ve mevzuat konularında Türkiye'de gerekli ekosistem oluşturulacak. 

2020 yılında uygulanmaya başlanacak yeni AB tıbbi cihaz direktiflerine uyumlu laboratuvar test ve analiz süreçleri ile ürün belgelendirme süreçlerinde görev alabilecek nitelikte personel eğitilecek. 

Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, lisans eğitimi devam eden staj yükümlüsü öğrenciler için fakülte ve bölüm bilgisi belirtilerek stajyer kabulü hakkında YÖK ile iş birliği yapılarak, gelecek tüm öğrencilere staj gerekliliklerini sağlayacak eğitim/öğretim programı ile teorik ve pratik eğitimler uygulanacak. 

Mezunlar için lisansüstü eğitim görenlere YÖK'e ve sektörde çalışanlar için ilgili meslek örgütleri ile STK'lere tıbbi cihaz laboratuvar test ve analiz süreçlerine yönelik eğitim semineri düzenlenecek. 

Biyoteknolojik ilaçlara yönelik Ar-Ge faaliyetlerinin artırılması amacıyla, altyapı ve yetkinliklerin geliştirilmesi sağlanacak. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu biyoteknolojik ilaçlara yönelik Ar-Ge faaliyetlerinin artırılması amacıyla çıkılan proje çağrısı kapsamında uygun görülen projeler desteklenecek.

Ar-Ge yetkinliklerinin geliştirilmesi amacıyla eğitimler düzenlenecek. TÜSEB koordinasyonunda özel sektör, kamu ve üniversitelerin ihtiyaçları doğrultusunda paydaş katılımları sağlanacak ve proje çağrıları ile Ar-Ge faaliyetleri desteklenecek.

Başta insülin ve terapötik aşılar olmak üzere, kullanılan ilaçların yerli üretimi, bu hususta gerekli Ar-Ge çalışmalarının fonlanması ve teknoloji transferlerini de kapsayan ortaklıkların kurulması sağlanacak.

Ar-Ge yetkinliğinin geliştirilmesi için temel ve uygulamalı bilimler alanındaki araştırmacıların teşvik edilmesi, ulusal-uluslararası eğitim programlarına dahil edilmesi, araştırmacı potansiyelinin tespit edilmesi ve fonlanması sağlanacak.

2020'de klinik araştırmalarda Türkiye'nin bölgede lider ülke konumuna gelmesi sağlanacak. Klinik araştırma taraflarının ve kamuoyunun klinik araştırmalar konusunda farkındalık düzeyi artırılacak. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı, sekiz bölgesel klinik araştırma bilgilendirme ve farkındalık toplantısı düzenleyecek.

Klinik araştırma konusunda farkındalığı ve bilgi düzeyini artırıcı faaliyetler düzenlenecek. Klinik araştırmalar konusunda eğitim verilmesinin sağlanmasına yönelik olarak karar verici merciler ve hastane yöneticileri ile iletişim kurulacak.

Performans, akademik atama ve yükselme kriterleri arasına klinik araştırmada yer alınması eklenecek. YÖK, Sağlık Bakanlığı Öğretim Üyeliğine Yükseltilme ve Atanma Yönetmeliğinde gerekli düzenleme yapılacak.