Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) "İstatistiklerle Aile 2019" bülteni yayımlandı.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye'de 2012 yılında 3,69 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğü azalma eğilimi gösterdi. Bu açıdan bakıldığında geçen yıl ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,35 kişi oldu.

İllere göre incelendiğinde, 2019'da ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il 6,11 kişi ile Şırnak olarak kayıtlara geçti. Şırnak'ı 5,39 kişi ile Hakkari ve 5,38 kişi ile Şanlıurfa izledi. Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu il ise 2,63 kişiyle Çanakkale oldu. Bu ili, 2,68 kişi ile Eskişehir ve 2,71 kişi ile Balıkesir illeri takip etti.

Türkiye'de tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranı 2014 yılında yüzde 67,4 iken 2019'da yüzde 65,1'e geriledi. Tek kişilik hanehalklarının oranı ise 2019 yılında yüzde 16,9'a ulaştı. Bu oran, 2014'te yüzde 13,9 düzeyindeydi.

En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan aile olarak tanımlanan geniş ailelerden oluşan hanehalklarının oranı 2014 yılında yüzde 16,7 iken 2019 yılında yüzde 15 olarak gerçekleşti. Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranı ise yüzde 3'e yükseldi. Bu oran 2014'te yüzde 2,1 idi. Çekirdek aile, yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan aileler olarak tanımlanıyor.

En yüksek tek kişilik hanehalkı oranı Tunceli'de

Geçen yıl, tek kişilik hanehalkı oranının en yüksek olduğu il yüzde 26,4 ile Tunceli oldu. Bu ili yüzde 25,7 ile Giresun, yüzde 25,6 ile Gümüşhane izledi. Tek kişilik hanehalkı oranının en düşük olduğu il, yüzde 9,4 ile Diyarbakır olarak kayıtlara geçti. Diyarbakır'ı yüzde 9,8 ile Van ve Batman takip etti.

Aynı dönemde tek çekirdek aileden oluşan hanehalkı oranı en yüksek il yüzde 72,9 ile Osmaniye olurken, diğer yüksek oranlı iller ise yüzde 72,1 ile Kayseri, yüzde 71,1 ile Gaziantep olarak sıralandı. Tek çekirdek aileden oluşan hanehalkı oranının en düşük olduğu il yüzde 54,3 ile Tunceli olarak belirlendi. Bunu yüzde yüzde 54,9 ile Artvin ve yüzde 55,7 ile Kastamonu izledi.

Hanehalklarının yüzde 9,2'si tek ebeveyn ve çocuklu

Türkiye'de 2019 yılında toplam hanehalklarının yüzde 9,2'sini tek ebeveyn ve çocuklu hanehalkları oluşturdu. Toplam hanehalklarının yüzde 2'sini baba ve çocuklardan, yüzde 7,2'sini ise anne ve çocuklardan oluştuğu görüldü.

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2019 yılında yüzde 11,2 ile Bingöl olarak kayıtlara geçti. Bu ili, yüzde 11 ile Adana, yüzde 10,9 ile Malatya izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 6,8 ile Ardahan ve Tokat, yüzde 6,9 ile Kars, Nevşehir, Bitlis ve Bayburt oldu.

Anne ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu iller yüzde 8,9 ile Bingöl, yüzde 8,7 ile Adana ve yüzde 8,6 ile İzmir, en düşük olduğu iller ise yüzde 4,8 ile Ardahan, yüzde 5,2 ile Burdur, Tokat ve Bayburt, yüzde 5,3 ile Kars ve Yozgat olarak belirlendi.

Baba ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu iller yüzde 3,4 ile Kilis, yüzde 3,2 ile Gümüşhane ve yüzde 2,9 ile Malatya, en düşük olduğu iller ise yüzde 1,4 ile Nevşehir ve yüzde 1,5 ile Kayseri oldu.

Geniş aileler en çok Şırnak'ta

Öte yandan en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan aile olarak tanımlanan geniş aileden oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu il 2019'da yüzde 28 ile Şırnak oldu. Şırnak'ı yüzde 26,4 ile Hakkari ve yüzde 23,1 ile Batman takip etti.

Geniş aileden oluşan hanehalkı oranının en düşük olduğu il, yüzde 9,3 ile Eskişehir olarak belirlendi. Bu ili, yüzde 10,1 ile Çanakkale, yüzde 10,6 ile Balıkesir izledi.

En fazla aileler mutlu ediyor

Yaşam Memnuniyeti Araştırması sonuçlarına göre, 18 ve üzeri yaştaki bireyler arasında kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı geçen yıl yüzde 74,1 oldu. Erkeklerin yüzde 79,5'i, kadınların da yüzde 68,8'i kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini bildirdi.

Çocuk İşgücü Anketi'nin 2019 dördüncü çeyrek sonuçlarına göre, 5-17 yaş grubunda olan çocuklar içinde ev işlerinde ailesine yardımcı olanların oranı yüzde 45,5 oldu. Bu oran erkek çocuklarında yüzde 40, kız çocuklarında yüzde 51,3 olarak hesaplandı.

Ev işlerinde ailesine yardımcı olan çocukların yüzde 43,5'i hane için alışveriş yapma, çamaşır-bulaşık yıkama, ütü yapma, yemek pişirme, ev eşyalarının temizliği gibi işlerde, yüzde 23,2'si hanede kendinden küçük çocukların bakımında, yüzde 5,4'ü ise hanedeki yaşlı/engelli/hasta bir yakınının bakımında ailesine destek sağladı.

Hane halkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, geçen yıl hanelerin yüzde 88,3'ü evden internete erişim imkanına sahip oldu. Bu oran 2004'te yüzde 7 idi.

Hanelerde taşınabilir bilgisayar (dizüstü, tablet, netbook gibi) bulunma oranı 2004'te yüzde 0,9 iken 2019'da yılında yüzde 48,7'ye, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı 2004'te yüzde 53,7 iken geçen yıl yüzde 98,7'ye çıktı. İnternete bağlanabilen televizyon bulunma oranı 2013'te yüzde 7,3 iken geçen yıl yüzde 37,7'ye ulaştı.

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırı incelendiğinde, yoksulluk sınırının altında yaşayan bireylerin oranının 2018'da yüzde 21,2 olduğu kayıtlara geçti. 

Hane halkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hane halklarının yüzde 12,8'inin yoksulluk sınırının altında yaşadığı gözlendi.

Ortalama ideal çocuk sayısı 2,8 oldu

Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2018 sonuçlarına göre, kadınların tam istediği sayıda çocuk sahibi olması mümkün olsaydı hayatları boyunca kaç çocuk sahibi olmayı istedikleri incelendiğinde belirtilen ortalama ideal çocuk sayısının kadınlar için 2,8 olduğu kayıtlara geçti.

ADNKS sonuçlarına göre, 2019'da Türkiye'de toplam 22 milyon 876 bin 798 çocuk içerisinde babası vefat etmiş çocuk sayısının 268 bin 843, annesi vefat etmiş çocuk sayısının 81 bin 239, hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının ise 4 bin 649 olduğu görüldü. 

Cinsiyete göre incelendiğinde, babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 137 bin 733, kız çocuk sayısının 131 bin 110, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 41 bin 400, kız çocuk sayısının 39 bin 839, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 394, kız çocuk sayısının 2 bin 255 olduğu tespit edildi.

Hane halkı bütçe araştırmasının 2018 yılı sonuçlarına göre, Türkiye genelinde hane halklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 23,7 ile konut ve kira harcamaları aldı. Bunu yüzde 20,3 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamaları, yüzde 18,3 ile ulaştırma harcamaları takip etti. 

Toplam tüketim harcamalarında en düşük payı ise yüzde 2,2 ile sağlık, yüzde 2,3 ile eğitim hizmetleri ve yüzde 2,9 ile eğlence ve kültür aldı.

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2018 yılında konutun mülkiyet durumları incelendiğinde bireylerin yüzde 59'unun oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 25,2'sinin ise kiracı olduğu görüldü. 

Bireylerin yüzde 39,6'sının 2018 yılında konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşadığı, yüzde 36,2'sinin sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi ve benzeri nedenlerle sorunla karşılaştığı ve yüzde 24,8'inin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığı belirlendi.