'Boz sığır' ırkı devlet koruması altında yaşamını sürdürüyor

EDİRNE - Gökhan Zobar

Trakya'da varlığı tükenme noktasına gelen yerli boz sığır ırkı, devlet koruması altında Edirne'nin Enez ilçesine bağlı Çandır köyünde dağlık ve ormanlık alanda yaşamlarını sürdürüyor. Besiciye kış ayları dışında yem masrafı bulunmayan, çoban gideri gerektirmeyen sığırlar et kalitesiyle dikkati çekiyor.

Kış ayları dışında doğada özgürce yaşayan, hastalıklara karşı dirençli olan, süt verimi az olmasına rağmen doğal beslenmeleri dolayısıyla et ve süt kalitesiyle öne çıkan boz sığır ırkı, Tarım ve Orman Bakanlığınca gen koruması altında bulunurken, üreticileri de destekleniyor.

Köydeki 450 boz sığır ırkı inekten genetik kaynakları en iyi korunan 300'ü için üreticilere, devlet tarafından destek veriliyor.

Eskiden, çift sürmede sık kullanılan boz sığır ırkı, tarımda mekanizasyona geçişin ardından ve yetiştirildiği bölgede kültür ırklarının yaygınlaşmasıyla hızla azalmaya başladı. Saf ırkın varlığını sürdürmesi için devlet koruması altında bulanan boz sığır ırkı inekler, köylülerin de ana geçim kaynağı. Küpeleri bulunan inekler, kurbanda ve diğer günlerde satılarak geçime katkı sağlıyor.

"2013 yılından beri destekleniyor"

Edirne Tarım ve Orman Müdürü Atilla Bayazıt, AA muhabirine yaptığı açıklamada, boz sığır ırkı cinsi ineklerin genetik kaynaklarının korunması amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığınca desteklendiğini söyledi.

Genetik çeşitliliğin korunması amacıyla boz sığır ırkı inek yetiştiricilerinin 2013 yılından beri desteklendiğini ifade eden Bayazıt, "Hayvansal üretim ve verimliliğin artırılması için saf yetiştirme ve seleksiyona dayalı yetiştirici koşullarında yürütülen ülkesel ıslah çalışmalarıyla hayvan genetik kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi amacıyla ilimizde bulunan boz sığır ırkı cinsi sığırlar koruma amacıyla destekleme kapsamına alındı. 2018 yılında yapılan destekleme kapsamında iki işletmedeki 150'şer baş boz ırk sığıra hayvan başı 600 lira olmak üzere toplamda 180 bin lira destek ödemesi yaptık." şeklinde konuştu.

"Bu hayvanlar sürekli doğada yaşıyor"

Çandır Köyü Muhtarı Mehmet Öztürk de, boz sığır ırkı hayvanlarının çobana ihtiyacı olmadan kendi kendine yaşadığını söyledi.

Kış mevsiminin soğuk günleri haricinde hayvanların sürekli doğada olduğunu ve doğumlarını dahi kendi başlarına yaptıklarını anlatan Öztürk, şunları kaydetti:

"Bu ırk, bu bölgenin yerel hayvanıdır. Aslında vahşi hayvanlardır ama insanlar tarafından biraz evcilleştirilmiş durumda. Hastalıklara ve dış parazitlere karşı dayanıklıdırlar ve neredeyse hiç hasta olmazlar. Bu hayvanlar sürekli doğada yaşıyor. Kış aylarında köye yakın yerlerde, bizim gözetimimizde yine ormanlık alanda yaşıyorlar. Kışın yiyecek bulmak zor olduğu için saman ve yem veriyoruz.

Kış ayları haricinde ormanda kendi kendilerine yaşıyorlar. Toplu olduklarında vahşi hayvanlara karşı korunaklı oluyorlar, ancak bazen doğal yaşam gereği av olabiliyorlar. Bakımı zor olmayan bir ırk. Sadece akşamları saman bırakıyoruz ve besleniyorlar. Gündüzleri zaten hep ormanda oluyorlar. Süt verimi çok düşük olduğu için sadece eti için yetiştiriyoruz, ancak eti de doğal beslenmeden dolayı çok kaliteli."

Üreticilerden Münir Öztürk de geçimini 200 boz sığır ırkı inekten sağladığını belirtti.

Hayvanların bakımının kolay olduğunu ifade eden Öztürk, "Kendi kendilerine bakan hayvanlar. Doğumlarını dahi kendileri yapıyor. Veterinere ihtiyaçları yok. Ormanda doğal ortamda serbest şekilde yaşıyorlar. Çobanları yok. Biz uzaktan gözetliyoruz sadece. Gündüzleri hep doğada, akşamları ise kendi belirledikleri bölgede topluca yatıyorlar. Bakımı kolay bir tür. Köyümüzün en önemli geçim kaynağı. Bu ırkın devamının gelmesi için boz sığır ırkını yetiştirmeye devam edeceğiz." diye konuştu.

Boz sığır ırkı

Et ve Süt Kurumundan alınan bilgiye göre, Trakya, Güney Marmara, Kuzey Ege ve Orta Anadolu'nun batı bölgelerine yayılan sığırlar, bölgelerin iklim ve çevre şartlarına adapte olmuş ve fakir gıda ile yetinen bir ırk olarak biliniyor.

Doğal yaşam alanlarının genelde dağlık bölgelerdeki orman içleri ve engebeli araziler olan boz ırk, gelişmiş sindirim sistemleri ile düşük kalitedeki yemleri iyi değerlendiren, bulundukları iklime uyum sağlayabilen özelliğe sahip.

Vücut renklerinden dolayı ırklarına isim veren boz sığırlar, et verimleriyle dikkati çekiyor. Asabi karakterleri nedeniyle sağımlarında güçlük yaşanan boz sığırlar, et ve kurban satışı nedeniyle beslenmekte olduğu kayıtlarda yer alıyor.