Safranbolu evlerinin "deprem" sırrı

Uzmanlar, Safranbolu evlerinin, meydana gelen birçok depreme rağmen yüzyıllardır ayakta kalmasının nedenini açıkladı.***

SAFRANBOLU - Ahmet Özler

Safranbolu evleri

Temeli kayaya ulaşıncaya kadar kazılan Safranbolu evleri, birbirinden bağımsız yapılan bölümleri ve ''çatkı'' denilen sistemle inşa edilme özellikleri sayesinde yüzyıllardır her türlü doğal afete karşı ayakta kalıyor.
Karabük Üniversitesi Safranbolu Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölümü Restorasyon Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Aysun Özköse, yaptığı açıklamada, Safranbolu'daki ahşap evlerin insan odaklı ve yerel mimariyle 18. ve 19. yüzyıl ile 20. yüzyıl başlarında inşa edildiğini söyledi.
Tarihi konaklarda herhangi plana ya da projeya bağlı kalınmamasına rağmen binlerce yılın verdiği deneyimler ve bilgilerle oluşan ustalığın kullanıldığını anlatan Doç. Dr. Özköse, ''Ülkemizde birçok deprem olmuş, ancak bu tür yapılar hep ayakta kalmıştır. Çünkü, bu evlerde çatkı sistemi çok iyi düşünülmüş. Bu sistemde ahşap taşıyıcılar, belirli bir matematiğe dayanarak yerleştirilmiştir" dedi.
Çatkı sistemini araştırmaya gelen Amerika, Japonya ve Kanada'dan uzmanların sistemin çok güvenceli olduğu belirttiklerini aktaran Özköse, Safranbolu konakları gibi geleneksel Türk evleri, en yüksek şiddetteki depreme bile dayanır. Depremin çok şiddetli olduğu bazı ülkeler, çelik kullanarak bizim evlerimizdeki çatkı sistemini binalarında uyguluyorlar'' diye konuştu.

Evleri dayanaklı kılan çatkı sistemi
AA muhabirinin Reha Günay'ın ''Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri'' kitabından aldığı bilgilere göre, Safranbolu evlerinin temeli genellikle bir kayaya rastlanıncaya kadar kazılmış, taş duvarlar ise balık kılçığı yöntemiyle yapılmış.
Taş duvarların arasında ''Sar'' denilen ahşap hatlar yerleştirilen konaklarda, ahşap kısmında köşelerde yanlamalar, duvarlarda ise 70 santimetre aralığında dikmeler kullanılmış. Ahşap çatkı sistemi, hem yatay kuvvetlere karşı dayanıklı olması hem de hafifliği nedeniyle daha güvenilir olmasından dolayı tercih edilmiş.