dîrokçe

Ji avakirinê heta roja îro Anadolu Agency

Dîroka Anadolu Agencyê û dîroka Komara Tirkiyeyê hema hema bi qasî hev in. Anadolu Agency 17 roj beriya ku Meclisa Milet a Mezin a Tirkiyeyê (TBMM) vebe, ango di 6ê Nîsana 1920an de ava bû û zagonên ewilîn ên ku TBMMê derxistin ragihand; bû şahidê hemû qonaxên Têkoşîna Millî, Şerê Rizgariyê û şoreşên komarê.

Piştî ku Stenbol di 16ê Adara 1920î de bi awayekî fermî hat dagirkirin û Meclisa Mebûsanê hat girtin, Mustafa Kemal Paşa ji bo ku Meclis li Enqereyê bicive, ji bajaran re ragihand ku hilbijartinê bikin. Hin rewşenbîran lê nihêrî ku mayîna li Stenbolê êdî ne pêkan e, hewl dan ku tevê Têkoşîna Millî bibin. Ev geşedan bû sedem ku Anadolu Agency jî ava bibe. Rojnameger Yunus Nadî (Abalioglu) û rojnameger û nivîskar Halîde Edîpê (Adivar) berê xwe dan Enqereyê û di 31ê Adarê de li Geyveyê hevdîtin kirin. Di dema bêhndayîna li îstgehê de li ser pêdiviya ajansê sekinîn û gotin ku ew çawa herin Enqereyê, divê ew “teşkîlata ajansekê” ava bikin. Ji bo ajansê li ser navan sekinin û di nav navên “Turk”, “Ankara” û “Anadolu”yê de li ser navê “Anadoluyê” qirar dan.

Avakirina Anadolu Agencyê li biryargeha Mustafa Kemal Paşa ya “Mekteba Ziraetê” (niha Miduriya Giştî ya Karên Meteorolojiyê ya Dewletê ye) anîn rojevê û Anadolu Agency di 6ê Nîsana 1920î de hat avakirin. AAyê di dema Şerê Rizgariyê de wezîfeyeke pir dijwar pêk anî. Wê deme divê haya gelekî ku şer dikir ji dinyayê hebûya û divê têkoşîn bi hin rojnameyên biyanî û rojnameyên Stenbolê re bihata dayîn ku wan helwesta teslîmbûnê didan nîşan. Mecbûrî bû ku li derveyî welêt têkoşîna neteweyî bihata parastin, raya giştî di warê daxwazên mafdar yên Tirkiyeyê de bihata agahdarkirin û dek û dolabên ku hin welatan li dijî Tirkiyeyê digerandin bihatana pûçkirin. Ataturk piştî ku komek hevalên xwe wezîfedar kir, di 1ê Adara 1925an de “Şirketa Anonîm a Tirk a Anadolu Agencyê” hat avakirin. Anadolu Agency bû xwedî statuyeke xweser ku wê demê li welatên Rojava jî mînakeke wek vê saziyê tunebû.