مزگەوتی کۆنی دارەتوو تەمەنی ٢٢٠ ساڵە و پێویستی بە نۆژەنکردنەوە هەیە
مزگەوتەکە لە دوو بەش پێکھاتووە، لە نێوان ھەردوو بەشەکەدا، سێ دەرگای کەوانەیی ھەیە و تەکنیکی ئەندازیاریی تێیدا بەکارھاتووە، لە نێوانی دەرگاکان شوێنی تایبەت بە ھەڵگرتنی قورئانی پیرۆز و کتێبی دیکەی ئایینی دروستکراوە.
Arbil
هەولێر - AA
مزگەوتێک کە دوو سەدە لەمەوبەر بونیادنراوە، تا ئێستاش نوێژە فەرزەکانی تێدا دەکرێت و بووەتە جێی سەرنجی ھاووڵاتییان، دیزاین و شێوازی دروستکردنەکەی، مێژووی زیاتر لە دووسەد ساڵ لەمەوبەر دەگێڕێتەوە.
مزگەوتی کۆنی دارەتوو، کەتووەتە شارەدێی دارەتووی سەر بە قەزای بەردەڕەش لە پارێزگای دھۆک و لە ساڵی ١٨٠٥ی زاینیی دروستکراوە و تا ئێستا چەند جارێک نۆژەنکراوەتەوە.
مزگەوتەکە لەسەر ڕووبەرێکی بچووک ھەڵکەوتووە و لە خشت و حەسیر دروستکراوە، ھەروەھا لە دوو بەش پێکھاتووە، لە نێوان ھەردوو بەشەکەدا، سێ دەرگای کەوانەیی ھەیە و تەکنیکی ئەندازیاریی تێیدا بەکارھاتووە، لە نێوانی دەرگاکان شوێنی تایبەت بە ھەڵگرتنی قورئانی پیرۆز و کتێبی دیکەی ئایینی دروستکراوە، ھەروەھا لای ڕاست و چەپی ھۆڵی مزگەوتەکە پەنجەرەی تێدایە بۆ ئەوەی ڕووناکی و تیشکی ڕۆژ بگاتە ناوەوەی ھۆڵەکە.
وەک لەسەر تابلۆی مزگەوتەکە نوسراوە، مێژووی بونیادنانی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٨٠٥ و، تا ئێستاش چەند جارێک نۆژەنکراوەتەوە و دواینجاریش نزیکەی ٧٠ ساڵ لەمەوبەر نۆژەنکراوەتەوە و ئێستاش چەند بەشێکی پێویستی بەنۆژەنکردنەوە ھەیە.
ھاووڵاتییەکی گوندەکە کە ماوەی ٢٢ ساڵە وەک خزمەتگوزار لەم مزگەوتە دامەزراوە پێش ئەویش، باوکی ٢١ ساڵ خزمەتی مزگەوتەکەی کردووە، ئاماژە بەوە دەکات کە بەھۆی بارانەوە بەشێکی ڕووی دەرەوەی مزگەوتەکە شێواوە و داوا لە خێرخوازان دەکات کە سەکۆیەک بۆ ئەو شوێنە دروست بکەن بۆ ئەوەی لە باران و لە تێکچوون بپارێزرێت.
فەیزوڵڵا میکائیل عەبدوڵڵا تەمەن ٦٠ ساڵ کە ماوەی ٢٢ ساڵە خزمەتکاری مزگەوتی کۆنی دارەتووە، بۆ ئاژانسی ئانادۆڵو گوتی: "ئەم مزگەوتە وەک لێی نوسراوە لە ساڵی ١٨٠٥ واتا ٢٢٠ ساڵ لەمەوبەر دروستکراوە، وەک دەگێڕنەوە ھەردوو تەریقەتی قادری و نەقشبەندی مزگەوتەکەیان بونیادناوە و ھەر تەریقەتێک لە ھۆڵێکی مزگەوتەکە کاری کردووە و بە دوو شێوازی جیاواز دیزاینی ناوەوەی مزگەوتەکەیان داڕشتووە، وەک دەبینین شێوازی ھەڵگرتنی کتێب و پەنجەرەکان جیاوازیی ھەیە".
فەیزوڵڵا میکائیل گوتیشی: "باوکم ساڵی ١٩٧٩ وەک خزمەتکاری مزگەوتەکە دامەزرا تا ساڵی ٢٠٠٠ دواتر من لە ساڵی ٢٠٠٣ دامەزرام تا مانگێک لەمەوبەر و خانەنشین بووم، سەرەتا دیواری مزگەوتەکە بەم شێوەیە پان نەبوو، دواتر لە ساڵی ١٩٥٥ کاتێک نۆژەنکراوە دەستکارییەکی کەمی دیوارەکان کرا، ھەروەھا لەم ناحیەیە تەنیا ئەم مزگەوتە ھەبوو تا ساڵی ١٩٨٢، دواتر مزگەوتی دیکە دروستکرا و نوێژی ھەینی و بۆنەکانییان گواستەوە مزگەوتەکانی دیکە، ئێستا ناحیەی دارەتوو ھەشت مزگەوتی لێیە".
ئەو ھاووڵاتییە مەترسی سەر ڕووخانی بەشێکی مزگەوتەکە دەخاتەڕوو کە بەھۆی کاریگەرییەکانی بارانەوە لێی بەدیار کەوتووە و لەمبارەیەوە گوتی: "بەھۆی ئەوەی مزگەوتەکە لە خشت و حەسیر دروستراوە، بەشی پێشەوەی مزگەوتەکە بەھۆی بارانەوە کەمێک تێکچووە، داوا لە خێرخوازان دەکەین بۆ ئەوەی دەستکارییەکی بەشی دەرەوەی بکەن و لە تێکچوون بیپارێزن، ھەروەھا داوا لە نەوەکانی داھاتووش دەکەین کە ئاگاداری مزگەوتەکە بن و خزمەتی بکەن چونکە ئەمە مێژوویەکی زۆری ھەیە لە ناوچەکە".
بەھۆی بچووکی مزگەوتەکەوە، ماوەی ٤٣ ساڵ دەبێت گوتاری ھەینی تێدا ئەنجام نەدراوە، بەڵام لە مانگی ڕەمەزاندا ڕۆژووەوانان ڕوو لە مزگەوتەکە دەکەن و لەوێ بە خورما، ئاو و وشەربەت بەربانگ دەکەنەوە.
