KOTABATO - Turgut Alp Boyraz

Ormanın derinliklerinde, Hindistan cevizi ve muz ağaçları arasında yer alan kamplarda askeri eğitimlerini sürdüren Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) üyeleri, Anadolu Ajansı'na konuştu.

MİKC ile Filipinler hükümeti arasında 27 Mart’ta imzalanacak nihai barış anlaşmasından beklentileri yüksek olan Morolu savaşçılar, sivil hayata başlayacak olmanın heyecanını yaşıyor.

AA muhabiri, yüzlerce silahlı MİKC üyesi ile sık ağaçların arasından, derelerden geçerek bir saatten fazla yürüdükten sonra MİCK’ye ait Afgan kampına ulaşarak, yüzlerce Morolu savaşçının askeri eğitimlerini görüntüledi.

Filipin hava kuvvetlerinin 1999’daki saldırısında bir hafta içinde 200’den fazla kişinin hayatını kaybettiği Afgan kampına daha önce hiçbir gazetecinin girmediğini belirten MİCK üyeleri, “ödedikleri bedelin karşılığını barış anlaşması ile alacak olmanın mutluğunu yaşadıklarını” belirttiler.

Afgan kampının askeri lideri Yusophy Hashim, AA muhabirine yaptığı açıklamada, anlaşmaya iyimser baktığını söyledi.

Yıllardır Filipinler ordusuna karşı savaşarak, Moro’nun özgürlüğü için canlarını ortaya koyduklarına işaret eden Hashim, “Şimdi geleceğe umutla bakıyoruz ve Filipinler hükümeti ile imzalanacak anlaşmanın ardında bir bütün olarak kenetlenmiş durumdayız” diye konuştu.

Kampın hemen dışında ise binlerce sivil Morolu Müslümana ev sahipliği yapan tarım alanları ve alışveriş için çarşılar oluşturulmuş.

"Savaşçı değil, anne olmak istiyoruz"

Morolu savaşçıların arasında, askeri üniformaları ve makineli tüfekleriyle eğitime katılan kadın savaşçılar da var.

10 binden fazla üyesi olan Bangsamoro İslami Kadınlar Yardımcı Tugayı (BİKYT) Komutanı Wilma Madato, Katabato şehri yakınlarında yer alan Darapanan Kampı’nda AA muhabirine yaptığı açıklamada, artık savaşmak yerine sıradan bir kadın gibi sivil yaşamak istediklerini söyledi.

Yıllardır kadın savaşçılara komutanlık ettiğini vurgulayan Madato, "Artık bir kadın olarak toplumdaki yerimizi geri istiyoruz. Savaşçı olmak, askeri eğitimlere katılmak yerine, çocuklarımıza annelik yapmak istiyoruz. Barış anlaşmasından tüm beklentim bu" ifadesini kullandı.

Şimdiye kadar kadın savaşçıların sıcak çatışmaya girmediğini belirten Madato, Bangsamoro İslami Silahlı Kuvvetleri (BİSK) için yedek güç olarak tutulduklarını kaydetti.

Moro İslami Kurtuluş Cephesi ile Filipinler hükümeti arasında 2013 yılında ilk çerçeve anlaşmasının imzalanmasının ardından ağır askeri eğitimleri bıraktıklarını söyleyen Madato, "Üyelerimiz şimdi dağ veya ormandaki kamplar yerine evlerinde yaşıyor. Askeri yeteneklerimizi tamamen yitirmemek için sık olmayan aralıklarla hafif eğitimlere devam ediyoruz. Üyelerimize ayrıca sağlık ve benzer sivil alanlarda da eğitimler veriyoruz" dedi.

Barış olursa Türkiye'de okuyacak

27 Mart barış anlaşması öncesi Darapanan Kampı’nda askeri eğitime devam eden bir başka MİKC savaşçısının hayali ise Türkiye'de okumak.

Barış anlaşmasının ardından normal bir hayat sürdürmek istediğini söyleyen 23 yaşındaki Al Baker Edris, MİKC yönetimine Türkiye'de okuma talebini ilettiğini söylüyor.

Türkiye'nin Morolulara burs imkanı sunduğunu hatırlatan Edris, "Yüksek lisans eğitimimi Türkiye'de tamamladıktan sonra evlenmek ve düzenli bir hayat yaşamak istiyorum" diye konuştu.

Su üzerindeki evler

MİKC'nin kontrolündeki bölgelerden birisi de Grand Rio nehrindeki evler. Suyun üzerine inşa edilen küçük ahşap evlerde yaşayan sivil halkın tamamına yakını MİKC destekçisi.

Su üzerindeki yerleşim yerine ulaşmak için MİKC’ye ait kontrol noktalarına kayıkla uğrayarak, Morolu savaşçılardan izin almanız gerekiyor.

Kotabato şehri yakınlarında yer alan bu yerleşim yerine, iki farklı kayıktaki 15 Morolu savaşçı eşliğinde ulaşabilen AA muhabiri, savaşçılarla yaşayan sivil halkın, gündelik yaşamına tanıklık etti.

Su üzerindeki ahşap evlerde doğduğunu söyleyen 90 yaşındaki Mariam Sampavan, yedi oğlunun yedisinin de MİKC savaşçısı olduğunu söyledi.

Üniforması ve makineli tüfeği ile yanında duran en büyük oğlu İsrafil Sampayan’ın yardımıyla ayakta durabilen Sampavan, kendilerini ziyarete pek kimsenin gelmediğini belirterek, AA muhabirinin varlığının kendisini çok duygulandırdığını dile getirdi.

Barış anlaşmasının ardından sivil bir hayat sürmek istediklerini belirten İsrafil Sampayan da yıllardır verdikleri mücadelenin sonucunda Morolu Müslümanların özgürlüğüne kavuşmasını umduğunu ifade etti.

2011 yılında nehrin taşması sonucu nehir kenarındaki yüzlerce evi su basması ile altı bin ailenin evsiz kalmasının ardından MİKC, üç bin üyesini bölgeye yardım için göndermişti.

40 yıldır süren savaşta sona doğru

Morolu Müslümanlar ile Filipinler hükümeti arasında 1960’ların başından beri süren çatışmada, 120 binden fazla kişi hayatını kaybetti, iki milyondan fazla kişi evinden oldu.

Filipinler’in güneyinde yer alan ve ülkenin ikinci büyük adası olan Mindanao’nun bağımsızlığı için mücadele eden Moro Müslümanları, onlarca yıllık çatışma ortamında eğitim ve sağlık gibi temel hizmetlerden mahrum kaldıklarını belirtiyor.

Zengin petrol ve doğalgaz yataklarına sahip olduğu bilinen ada, ülkenin en fakir bölgesi. Mindanao adasında bir zamanlar çoğunluk olan Müslümanlar, İspanyol ve Amerikan sömürgeleri döneminde başlayan iskan politikaları sonucu azınlık konumuna düşmüş durumda.

20 milyonluk Mindanao adasında nüfusun yüzde 25’ini oluşturan Müslümanlar, adanın güneybatı kısımlarındaki Bangsamoro bölgesinin ise yüzde 75’ini oluşturuyor.

Filipinler hükümeti ve Moro İslami Kurtuluş Cephesi arasında imzalanması planlanan nihai barış anlaşmasının, Devlet Başkanı 3. Benigno Aquino’nun 2016’da biten görev süresi öncesi hayata geçirilmesi planlanıyor.

Buna göre, Bangsamoro bölgesindeki Müslümanlara daha geniş siyasi güç ve doğal kaynaklardan yüzde 75 oranında pay hakkı tanıyan özerk bölge kurulması planlanıyor.

Kendi bölgesel hükümeti ve polis gücü olması planlanan özerklik karşılığında, 12 binden fazla savaşçısı bulunan Moro İslami Kurtuluş Cephesi ise silah bırakacak.

1996 yılında, Moro’daki en eski ve en büyük ikinci silahlı güç olan Moro Milliyetçi Kurtuluş Cephesi (MMKC) ile Filipinler hükümeti arasında, bölgeye özerklik tanıyan bir barış anlaşması imzalanmış ancak iki taraf da birbirini anlaşmaya uymamakla suçlayarak çatışmaya devam etmişti.

MMKC ve Moro’daki diğer isyancı Müslüman gruplar, MİKC ve hükümet arasında 27 Mart’ta imzalanacak anlaşmayı tanımayacaklarını ve silahlı mücadeleyi sürdüreceklerini açıkladılar.