SARAYBOSNA 

 Bosna Hersek topraklarında 1990'lı yıllarda yaşanan savaş sırasında araziye yerleştirilen ve bugüne kadar temizlenemeyen mayınların, ülkede son 6 günde etkisini sürdüren sel ve toprak kaymaları nedeniyle yer değiştirdiği bildirildi.

Bosna Hersek Mayınlar Kaldırma Merkezi (BH MAC) Başkan Yardımcısı Fikret Smayiş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ülkede savaş esnasında yaklaşık 13 bin ayrı bölgeye döşenen 220 bin mayına karşı daha önce haritalar bulunduğunu, arazilerde vatandaşları bigilendirici levhalar olduğunu ve mayınlı arazilere girişin yasak olduğunu kaydetti. Ancak son yaşanan sellerden ve toprak kaymalarından mayınlı arazilerin de etkilendiğini belirten Smayiş, bu mayınların bir kısmının toprak kayması ve seller nedeniyle yer değiştirdiğini söyledi.

Sellerin ardından mayınların hiç beklenmeyen yerlerde ortaya çıkabileceğine işaret eden Smayiş, "Bugüne kadar kullandığımız mayınlı arazileri gösteren haritaların birçoğu artık işlevsiz kalacak. Mayınlar bambaşka yerlerde ortaya çıkacak. Bu yeni tehlikeler getirecek'' diye konuştu.

Mayınlar ve savaştan kalmış top mermisi gibi patlamamış mühimmatın Bosna Hersek sınırlarının dışına sel sularıyla taşınabileceğini anlatan Smayiş, şunları kaydetti:

 ''Bosna Hersek'teki selin en fazla etkilediği Maglay, Doboy, Brçko ile Bosanski Şamats kentlerinde 1992 ile 1995 yılları arasında döşenen çok sayıda mayın bulunuyordu. Seller ve toprak kayması nedeniyle mayınlı araziler yer değiştirdi. Bazı mayınlı araziler belki sadece 100 veya 200 metrelik alanda kaydı, fakat bazıları ise sulara kapıldı ve bilinmez yerlere gitti. Bu mayınlar, Sırbistan'daki Cerdap kentine kadar Sava Nehri ile birlikte gidebilir. Hata Bosna Hersek'teki bazı mayınlar da Tuna Nehri ile Karadeniz'e bile gidebilir. Şimdi bu sadece Bosna Hersek'in değil, bölgenin sorunu oldu. Bu konuyla ilgili önümüzdeki günlerde detaylı çalışmalar yapacağız."

Ülkenin kuzey, orta, batı ve doğu bölgelerini etkisi altına alan sellerin çekilmesinin ardından kapsamlı çalışmalar başlatacaklarını anlatan Smayiş, Bosna, Spreça, Usora ile Krivaya nehirlerinin akış yollarında en büyük tehlike bölgelerinin haritalarının çizileceğini ifade etti.

Bosna Hersek'te, 1992-1995 yıllarındaki savaşı sırasında 13 bin farklı bölgeye yaklaşık 220 bin mayın döşendiği tahmin ediliyor. Mayınlı arazilerinin 2019 yılına kadar temizlenmesini öngören Bosna Hersek'in, bu iş için yılda 40 milyon avro bütçe ayırması planlanıyor. Ancak yeterli para olmadığı için bu mayınlı arazilerin bir çoğu hala temizlenemedi. Mayınlı arazilerden dolayı bugüne kadar 237'si çocuk, binin üzerinde sivil yaşamını yitirdi.

2 bin heyelan meydana geldi

Dağlık araziye sahip ve çok sayıda nehrin bulunduğu Bosna Hersek, son 120 yılın en şiddetli yağışlarıyla birlikte sellere teslim oldu.

Nehirlerin taşması sonucu çok sayıda şehir sular altında kalırken, aşırı yağışlar dağlık bölgelerde de heyelanlara yol açtı. Heyelanlarla çok sayıda ev göçük altında kaldı, birçok yol ulaşıma kapandı.

Heyelanların en fazla meydana geldiği bölge ise Tuzla Kantonu oldu. Tuzla Kantonu dışında, Zenitsa-Doboy Kantonu ve başkent Saraybosna, sellerin ardından meydana gelen heyelanlardan en çok etkilenen bölgeler oldu. Heyelan tehlikesi nedeniyle çok sayıda vatandaş evlerinden tahliye edilerek, okullara, spor salonlarına ve askeri kışlalara yerleştirildi. Heyelan nedeniyle karayoluyla ulaşılamayan dağ köylerindeki vatandaşlara ise helikopterlerle yardımlar ulaştırılmaya çalışılıyor.

Tuzla Belediye Başkanı Yasmin İmamoviç, Tuzla Kantonu'nda en tehlikeli heyelanlardan birinin yaşandığı Crno Blato beldesini ziyaretin ardından AA muhabirine yaptığı açıklamada, ülke genelinde meydana gelen heyelan yaklaşık 2 bin heyelanın, bin 500'ünün Tuzla Belediyesi sınırları içerisinde olduğunu söyledi. 

İmamoviç, "Sadece Crno Blato beldesinde yaklaşık 200 aileyi tahliye ettik. Şu ana kadar bu beldede toplam 15 ev tamamen yıkıldı, zarar gören evlerin sayısını ise henüz bilmiyoruz" diye konuştu. 

Heyelan yaşanan bölgelerde bazı evlerin hiç zarar görmediğini, ancak tehlikeli alanda bulundukları için tahliye edildiğini ifade eden İmamoviç, "Heyelan sırasında zarar görmeyen evleri kurtarmaya çalışıyoruz. Çok sayıda gönüllü bu bölgeye geldi ve çalışmalara yardım ediyor" dedi. 

Jelyezno Polye ve Topçiç Polye'de halk tahliye edildi

Bosna Hersek'in Zenitsa Doboy Kantonu'nda bulunan ve sel felaketinden en fazla etkilenen bölgelerden Jelyezno Polye ve Topçiç Polye'de ise sel ve heyelanlar nedeniyle hayat felç oldu. Heyelanlar nedeniyle bu bölgelerde yaşayan halk tahliye edilerek civar yerleşim birimlerindeki okullara, spor salonlarına ve Zenitsa'da savaş döneminde kullanılan 7. Müslüman Tugayı'nın eski kışlasına yerleştirildi. 

Karayoluyla ulaşımın hala yapılamadığı Jelyezno Polye'de kadın ve çocukların tamamı tahliye edilirken, kentte kalan erkekler ise cadde ve sokakların temizlik çalışmalarına katılıyor. 

Zenitsa'daki 7. Müslüman Tugayı kışlasına yerleştirilen vatandaşlardan Fatima Şişiç, iki gündür kışlada kaldığını belirterek,  "Asıl sorun heyelanların ortaya çıkmasıyla başladı. İnsanların yıllarca kendi elleriyle yaptıkları evler, saniyeler içinde yok oldu. Köy ve kasabalar bile gözlerimiz önünde yok oldu. Şu anda Jelyezno Polye'de bulunan yakınlarımızdan haber alamıyoruz" diye konuştu.

Doğal güzelliğiyle ünlü olan Jepçe yakınlarındaki Topçiç Polye beldesi ise selin ardından yaşanan heyelan nedeniyle toprak yığınları altında kaldı. Yaklaşık 15 evin toprak altında kaldığı, birçok evin tehlike altında bulunduğu Topçiç Polye'de yaşayan vatandaşların önemli kısmı evlerini boşaltarak Zenitsa kentine geçerken, beldede kalan vatandaşlar ise toprak yığınlarını temizlemeye çalışıyor. 

Bosna Hersek Doğal Gaz şirketi ise, ülke genelinde gerçekleştirdiği araştırmaların ardından, yaşanan felaketin gaz hatlarını etkilemediğini açıkladı. Şirketten yapılan yazılı açıklamada, araştırmalara Saraybosna, Visoko ve Zenitsa kentlerinde devam edildiği ve yapılan kontrollerle ilgili kamuoyunun bilgilendirileceği belirtildi.

Heyelanlar nedeniyle Bosna Hersek karayollarında ulaşım önemli ölçüde etkiledi. Ülkede selin etkili olduğu birçok bölgeye karayoluyla ulaşım sağlanamazken, selin etkilediği bölgelere ise askeri helikopterlerle ulaşılabiliyor.

Muhabir: Zlatan Kapic, Almir Terzic, Kemal Zorlak, Vesna Besiç, Meral Balota