İSTANBUL - Gülsüm İncekaya

Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Salih Yılmaz, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) Suriye'de "insani ateşkes" kararına ilişkin, "Bu tabi ki bir aylık bir süreç. Ama bu bir aylık süreç sonunda yeni bir şans daha yakalanabilirse barış ihtimali doğabilir.'' dedi.

Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR) verilerine göre, Suriye'de Beşşar Esed rejiminin ablukasındaki Doğu Guta'ya 14 Kasım 2017-24 Şubat 2018'de düzenlenen saldırılarda 281'i çocuk, 171'i kadın olmak üzere toplam 1121 sivil hayatını kaybetti.

BM Güvenlik Konseyi, Suriye'ye insani yardım ulaştırılabilmesi ve özellikle rejimin kuşatması altında bulunan Doğu Guta'daki ağır hasta ve yaralıların tahliyesi için en az bir ay insani ateşkes kararı aldı. Dışişleri Bakanlığı da kararı, memnuniyetle karşıladığını açıkladı.

BMGK'nin ateşkes kararını AA muhabirine değerlendiren dış politika uzmanları, Doğu Guta'da ateşkesin pamuk ipliğine bağlı olduğunu belirterek, Esed rejimin bu kararı bir şekilde ihlal edeceğini savundular.

Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Salih Yılmaz, Doğu Guta'da rejimin saldırıları sonucu bölgenin cehenneme döndüğünü anlattı. 

''Türkiye ateşkes kararında etkin faktör oldu''

Prof. Dr. Yılmaz, Doğu Guta'da muhaliflerin etkin olmaya başlamasıyla 2013 yılından itibaren Esed rejiminin bölgeyi ablukaya aldığını hatırlattı.

Türkiye'nin Doğu Guta konusunda son iki yıldır önemli çabalar gösterdiğini vurgulayan Prof. Dr. Yılmaz, ''Türkiye'nin girişimi ile Astana görüşmelerinde Doğu Guta'nın bir çatışma bölgesi olduğu kabul edilmişti. Fakat Esed rejimi bu anlaşmalara hiçbir şekilde uymadı. Türkiye BM daimi üyesi olmasa da son ateşkes kararında etkin faktör oldu. Uluslararası anlamda önemli gayretler gösterdi. Bu açıdan Türkiye'nin tezlerinin bir şekilde burada kabul edildiğini ve uğraşlarının başarıya ulaştığını söylememiz mümkün. Türkiye başından beri bölgede bu ayrımın yapılması gerektiğini savundu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Putin'le gerçekleştirdiği görüşmelerde bu konuda da bir şekilde gayret gösterecekleri ve inisiyatif alacakları kararlaştırıldı.'' ifadelerini kullandı.

''Karar, 'nefes' aldıracak''

Ufuk Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Oya Akgönenç, BMGK'nin bu kararının, daha önce alınması gerektiğini vurguladı.

Bu kararın bölge halkına ''bir nefes'' aldıracağını belirten Akgönenç, ''BM üye oylaması açısından manipülasyona açık bir kurum. Ama ilk defa ortak bir karar çıktı. Orada yaşanan drama daha fazla göz yumamazlardı. Bölgenin nefes almaya ihtiyaç duyduğuna nihayet karar verdiler.'' dedi.

Sorulması gereken diğer önemli bir soru ise bu ateşkes kararı neden daha önce alınmadı, bu kadar insanın ölmesine göz yumuldu? Başka bölgelerde zaman zaman alınan ateşkes kararları neden şiddetin en yoğun yaşandığı Doğu Guta'yı kapsamadı? Bu gayet garip bir şey. Burada hakikaten çözülmesi gereken bir muamma mevcut. Eğer ateşkes bir ay süreyle başarılı bir şekilde yürütülürse BM'nin ikinci bir karar alma ihtimali söz konusu olabilir. Çünkü bu ateşkesle birlikte elde edilecek olumlu veriler, kozlar bir sonraki süreç için önemli bir done olacaktır.''

''Yetmiş iki millet Suriye'de ne yapıyor?''

Prof. Dr. Oya Akgönenç, vekalet savaşları sahasına dönen Suriye'de ateşkes anlaşmasından sonra nasıl bir dengenin oluşacağına dair soruların hayati öneme sahip olduğunu kaydetti.

''Suriye'de 72 millet ne yapıyor?'' diye soran Akgönenç, şöyle devam etti:

''Suriye sahasında çarpışan çok sayıda muhalif gruplar var, terörist gruplar var. Açıktan veya gizli olarak bu gruplara destek veren devletler var. Mesela hiç konuşulmamasına rağmen İsrail orada. İran bölgede. Aynı şekilde yine hiç gündeme gelmemesine rağmen ara ara duyulan İngiltere var. Fransa, Almanya, Belçika da burada. Suriye’de bu denge değişmezse, beklenmedik denge oluşursa veya Esed rejimi ateşkesi ihlal ederse O zaman Guta'daki barış yine tehlikeye girer. Suriye'nin her hangi bir yerinde gelişecek yeni bir olay ya da olaylar bu ateşkes sürecini etkileyecektir.''