LONDRA

İngiltere'de, Irak'ın işgalinin masaya yatırıldığı raporu hazırlayan Sir John Chilcot, İngiltere'nin ABD öcülüğündeki Irak istilasına "barışçıl seçenekler tükenmeden katıldığını" belirterek, "Irak politikası kusurlu istihbarat ve değerlendirmeler üzerine inşa edildi." dedi.


Soruşturmayı 2009-2011 yılları arasında yürüten emekli bürokrat Sir John Chilcot, 2 milyon 600 bin kelimelik raporunun önemli bulgularını basın toplantısıyla duyurdu.

Eski İngiltere Başbakanı Blair kendini savundu

İngiltere'nin ABD öcülüğündeki Irak istilasına "barışçıl seçenekler tükenmeden katıldığını" belirten Chilcot, "Askeri eylem o an için son şans değildi." ifadesini kullandı.

Blair'in Bush'a yolladığı özel notlar açıklandı

Irak'ın sahip olduğu iddia edilen kitle imha silahlarıyla ilgili Tony Blair başbakanlığındaki İngiliz hükümetinin değerlendirmelerinin yeterli gerekçeye sahip olmadığını ifade eden Chilcot, Saddam Hüseyin'in kimyasal ve biyolojik silah üretimine devam ettiğiyle ilgili istihbaratın sağlam dayanaktan yoksun olduğunu vurguladı.

Irak'a askeri müdahalenin doğuracağı sorunlara ilişkin uyarıların Blair tarafından dikkate alınmadığını belirten Chilcot, "Saddam Hüseyin sonrası Irak'la ilgili planlamalar yetersizdi. Hükümet, ilan ettiği hedeflerin hiçbirini gerçekleştiremedi." dedi.

885 bin kelimelik Shakespeare’ın toplu eserlerinin yaklaşık 3 katı hacmiyle de gündeme gelen 12 ciltlik rapor, çok sayıda tanıklık ve belge içeriyor. Ancak raporun herhangi bir yaptırım gücü bulunmuyor.

7 yıl sürdü

İngiltere'de Kasım 2009'da başlatılan "Chilcot soruşturmasında", ülkenin 2003'teki Irak işgaline katılma kararının kilit isimlerinden eski Başbakan Blair başta olmak üzere çok sayıda politikacı, bürokrat, diplomat ve yetkili ifade verdi.

Chilcot raporu, tamamlandıktan sonra “ulusal güvenlik kontrolünden” geçti ve bazı belgeler ile tanıklıklar hükümetin redaksiyonuna uğradı.

Son üç yıldır açıklanması beklenen rapor, Bush ile Blair arasında Irak'a ilişkin telefon görüşmelerinin dökümleri ile yazışmaların yayımlanmasına İngiltere Dışişleri Bakanlığının izin vermemesi nedeniyle ertelenmişti. Geçen yıl yaz aylarında ise bu belgelerin bir kısmının kamuoyuyla paylaşılacağı duyurulmuştu.

Başbakan Cameron: Zamanı geri çeviremeyiz

İngiltere Başbakanı David Cameron, yaptığı açıklamada, raporun 150 tanığın ifadesine dayanılarak ve gizli hükümet belgelerine erişilmesine daha önce örneği görülmemiş bir ölçüde verilen izinle hazırlandığını söyledi.

Soruşturmanın bağımsız olduğunu ifade eden Cameron, "Bakanlar bile raporu düne kadar görmemişti." diye konuştu.

Raporda askeri müdahale kararının alınmasına giden süreçte Blair’in danışma mekanizmalarını yeterince çalıştırmadığına dikkat çekildiğini anlatan Cameron, raporun "özellikle askeri harekat seçeneklerin Bakanlar Kurulunda gerektiği şekilde tartışılmadığı" tespitine işaret etti. "Zamanı geri çeviremeyiz" ifadesini kullanan Cameron, "Ancak gereken dersleri çıkartıp bundan sonra ona göre hareket edebiliriz." dedi.

"Sömürge tarzı işgal"

Ana muhalefetteki İşçi Parti’sinin lideri Jeremy Corbyn de parlamentoda Chilcot Raporunu değerlendirerek, Irak’ın ABD ve İngiltere tarafından istilasını "sahte bahanelerle girişilmiş askeri saldırganlık" ve "sömürge tarzı işgal" olarak nitelendirdi.

İsim vermeden partisinin eski genel başkanı ve dönemin başbakanı Tony Blair’i de eleştiren Corbyn, Blair’in Irak’ın sahip olduğu iddia edilen kitle imha silahları konusunda parlamentoyu yanılttığını söyledi.

Muhabir: Tayfun Salcı