Cumalıkızık ve Bergama Dünya Miras Listesinde

DOHA

"Bursa Cumalıkızık" ve "Bergama", Doha'da düzenlenen Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) 38. Dünya Miras Komitesi toplantısında Dünya Miras Listesine girdi. 

Katar Ulusal Kongre Merkezi'nde gerçekleştirilen toplantıda, Katar'ın değişiklik teklif ettiği "Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu" ve Almanya'nın teklif ettiği "Bergama, çok katmanlı kültürel peyzaj alanı" dosyaları Dünya Miras Listesi'ne kabul edildi.

 "Cumalıkızık Erken Osmanlı Kentsel ve Kırsal Yerleşimleri" ve "Bergama"nın kabülünün ardından Türkiye'nin Dünya Miras Listesi'ne kayıtlı alanlarının sayısı 11'den 13'e çıktı.

 Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi'nin (ICOMOS) değerlendirmelerinin ardından, iki yerleşim merkezi aralarında Türkiye'nin de yer aldığı 21 komite üyesinin ortak kararıyla oylama yapılmadan Dünya Miras Listesi'ne alındı. 

Her iki görüşmede ayrı ayrı söz alan Türkiye'nin UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Hüseyin Avni Botsalı, dünya miras alanlarının siyasi rekabet konusu olmadığını vurgulayarak, "İnsanlık, gerginlik, ihtilaf ve çatışmalar yerine, kültür ve medeniyet değerlerini ön plana çıkartarak, UNESCO gibi kuruluşları dünya barışına daha güçlü katkılar yapacak şekilde tahkim etmeli. Siyasi liderler ve ihtilafların taraflarının da devletler, halklar, dinler ve medeniyetler arası yakınlaşma yönünde daha fazla gayret sarf etmeleri gerekiyor" dedi.

UNESCO Milli Komisyon Başkanı Prof. Dr. Öcal Oğuz, kararı "Çok mutlu, heyecanlı, gururluyuz" şeklinde değerlendirirken Cumalıkızık dosyasını takip eden Bursa Alan Başkanı Prof. Dr. Neslihan Dostoğlu da "Cumalıkızık halkına, Bursa halkına hediyemiz olsun" diye konuştu.

Bergama Kazı Başkanı Alman Arkeoloji Enstitüsü'nden Prof. Dr. Felix Pirson, bugünün kendisi ve Bergama için eşsiz olduğunu ifade ederken ICOMOS Türkiye üyesi, master ve doktora tezlerini Bergama üzerine yazan Dr. Güliz Bilgin Altınöz ise Bergama'nın bunu çoktan hakettiğini söyledi.

Bursa Cumalıkızık köyünün 998. olarak yer bulduğu Dünya Miras Listesi'nde Bergama 999. olarak tescillenirken, toplantıda Botswana, Okawanga Delta'sı doğal miras alanlarından bininci alan olarak tescil edildi. 

Kültür ve Turizm Bakanlığının açıklaması

Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik twitter'daki hesabından, UNESCO Dünya Miras Listesine giren Cumalıkızık'ın, ticari kültürü ve kente yakın kırsal yaşamın devamlılığı ile Osmanlı yaşam vizyonuna iyi bir örnek olduğunu, Helenistik dönemin en büyük kütüphanelerinden Bergama'nın da kültürel peyzaj kategorisinde listeye girdiğini belirtti.

Türkiye'nin, Dünya Miras Listesindeki varlık sayısının 13'e yükseldiğine dikkati çeken Çelik, gelecek yıl Diyarbakır ve Efes'in dosyalarının görüşüleceğini bildirdi. 

Kültür ve Turizm Bakanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğinden yapılan açıklamada Doha'daki toplantıda Almanya'dan Çin'e, Meksika'dan Fransa ve Danimarka'ya kadar birçok ülkeden dünyaca ünlü tarihi ve kültürel varlığın listeye alınmasının değerlendirildiği kaydedildi. 

"Bursa ve Cumalıkızık" ve "Bergama" dosyalarının eklenmesiyle Türkiye'nin listedeki varlığının 11'den 13'e yükseldiğine dikkati çekilen açıklamada, "Böylece kısa bir süre önce İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesine karar verecek ekibe giren Türkiye, uluslararası arenada iki önemli gelişmeye daha imzasını attı" denildi. 

Açıklamada listeye giren alanlarla ilgili bilgi de yer aldı. Buna göre, "Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu" Dünya Miras alanı, Orhangazi Külliyesi ve çevresini içine alan Hanlar Bölgesi, Hüdavendigar (I. Murad) Külliyesi, Yıldırım (I. Bayezid) Külliyesi, Yeşil (I. Mehmed) Külliye, Muradiye (II. Murad) Külliyesi ve Cumalıkızık Köyü olmak üzere altı bileşenden oluşuyor.

Osmanlı'nın erken dönemlerinin bugüne ulaşan en güzel kırsal kesim sivil mimari örneklerinden olan Cumalıkızık, 1300'lü yıllarda bir vakıf köyü olarak kuruldu. Dünya Miras Geçici Listesine 2000'de alınan Cumalıkızık, "Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu" dosyası ile Dünya Miras Asıl Listesi'ne alındı. Dosyada, Cumalıkızık ile hanları-külliyeleriyle Bursa ve bu yerleşim merkezlerinin Osmanlı ekonomisindeki rolü ve Osmanlı'nın bir beylikten imparatorluk haline dönüşmesi teması işlendi. Dosyada, Bursa'nın kent planlaması açısından, sonraki payitahtlar Edirne ve İstanbul'a örnek olması ve payitahtın taşınmasından sonra da manevi önemini devam ettirmesi de işlendi. 

Bergama dokuz bileşenden oluşuyor 

Türkiye'nin, 2011'de geçici listeye kabul edilen diğer adayı Bergama da bugünkü toplantıda, "Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı" dosyasıyla asıl listeye girdi.

Helenistik dönemin en büyük kütüphanelerinden birinin kurulduğu Bergama, kültürel peyzaj kategorisinde listeye alındı. Helenistik, Roma, Doğu Roma ve Osmanlı dönemlerine ait katmanları içerisinde barındıran Bergama, akropol, çevresindeki yedi adet tümülüs ve Kybele Kutsal Alanı olmak üzere dokuz bileşenden oluşuyor.

Türkiye'nin Dünya Miras Listesi'nde yer alan dosyaları ise "İstanbul'un Tarihi Alanları, Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası, Hattuşaş, Nemrut Dağı, Xanthos-Letoon, Safranbolu Şehri, Truva Antik Kenti, Edirne Selimiye Cami ve Külliyesi, Göreme Milli Parkı ve Kapadokya, Pamukkale Hierapolis ve Çatalhöyük Neolitik Kenti" olarak sıralanıyor.

Muhabir: Enes Kanlı, Eda Ünlü Özen