Çin Halk Cumhuriyeti

Üretime dayalı ekonomi modelini son dönemde iç tüketimle desteklemeye çalışan Çin, önemli bir küresel güç olma yolunda ilerliyor. Askeri kapasitesini sürekli artıran Çin, ABD ile girdiği politik tartışmaların yanı sıra komşu ülkelerle de egemenlik ihtilafları yaşıyor.

Künye

Nüfus: 1,4 milyar (2016 tahmini)

Etnik yapı: Yüzde 92 Han, yüzde 8 diğer 55 etnik azınlık unsur

Yüzölçümü: 9,59 milyon kilometrekare 

Dil: Çince, Moğolca, Tibetçe ve Uygurca tanınan resmi diller arasında yer alıyor.

Din: Yüzde 42 inançsız, yüzde 30 Taoizm, yüzde 18 Budist, yüzde 4 Hristiyan, yüzde 2 Müslüman, yüzde 4 yerel dinler

Para Birimi: Yüen

Genel Durum

1,4 milyarlık nüfusuyla dünyanın en kalabalık ülkesi Çin Halk Cumhuriyeti, kurulduğu 1949 yılından bu yana sürekli iktidarda olan Çin Komünist Partisi (ÇKP) tarafından tek parti rejimi ile yönetiliyor.

Yüzölçümü bakımından 9,59 milyon kilometrekare ile dünyanın en büyük 4. ülkesi olan Çin'de baskın Han ırkının dahil olduğu toplam 56 etnik unsur bulunuyor.

Tarihi 5 bin yıl öncesine dayanan Çin'deki hanedanlıklar dönemi, 1912'de milliyetçilerin iktidarı ele geçirmesiyle son buldu. İktidardaki milliyetçi Kuomin Tang partisi güçleri ile Mao Zıdong önderliğindeki ÇKP gerilla ordusu arasındaki iç savaştan, Mao'nun güçleri zaferle ayrıldı. Ülkenin kurucu lideri Mao, sosyalist, Marksist-Leninist bir modelin benimsendiği Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu 1949'da ilan etti.

Mao, iktidara geldikten sonra kapitalist ideolojiye savaş açarak kendi partisi içindeki bazı kesimler dahil siyasi aktörlerin eleştirilerine maruz kaldı. Kültür devrimini başlatan Mao, ülkenin feodal tarihine ait izleri tamamen silmek için çalışmalarını,1978 yılında ölümüne kadar sürdürdü.

Mao'nun ölümünden 2 sene sonra ülkede dışa açılımın mimari olarak görülen Dıng Şiaoping'in önderliğinde "Çin özellikleri taşıyan Sosyalizm" modeline geçildi. Çin, bu sayede dış pazarlara açıldı ve yabancı yatırımcıları ülkesine kabul etmeye başladı.

Doğu Asya ve Güneydoğu Asya'nın bir bölümünü kaplayan Çin'in kara komşuları arasında Rusya, Moğolistan, Kuzey Kore, Myanmar, Hindistan, Pakistan, Kazakistan ve Afganistan'ın aralarında 14 ülke bulunuyor. Çöllerden sık ormanlara ve dağlara kadar çeşitli coğrafi özellikler gösteren Çin'in kuzeyinde karasal, güneyinde tropik muson iklimi hakim.

Nükleer ve uzay projeleri alanında son yıllardaki atılımlarıyla giderek öne çıkan Çin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi daimi üyesi olarak küresel meselelerde artan politik ağırlığı ve sürekli gelişen ekonomisiyle etkisini hissettiriyor.

Ekonomi

Dünyanın en büyük 2. ekonomisi Çin'in gayri safi yurt içi hasılası 2016’da yüzde 6,7 büyüyerek 7,4 trilyon dolara ulaştı.

Kişi başına gelirin 6 bin dolar civarında olduğu Çin'in 2016 ihracatı 1,38 trilyon, ithalatı da 1,04 trilyon dolar seviyesinde. Çin'de enflasyon 2016'da yüzde 8,5 oldu. Ülkedeki işsizlik oranı  tahmini yüzde 5 civarında.

Siyasi Durum

Çin, 1954'de kabul edilen anayasaya bağlı olarak sosyalizmle yönetiliyor. BMGK'nın 5 daimi üyesinden biri Çin'in 50'ye yakın uluslararası örgüt ve birliğe üyeliği bulunuyor.

Tek parti rejimiyle yönetilen ülkede yılda bir kez toplanan yaklaşık bin 300 üyeli Çin Ulusal Halk Kongresi, en üst düzey yasama organı olarak hizmet veriyor. 

22 eyalet, 5 özerk bölge, 4 şehir hükümeti ve iki özel idari bölge olmak üzere 33 yönetim bölgesinden oluşan Çin'de başkent Pekin'den yürütülen merkezi idare biçimi uygulanıyor.

Ülkede devlet başkanı, mevcut anayasa gereği 10 yıl görev yapıyor. Görev süresini dolduran lider, bir daha aday olamıyor. 2013’te yapılan Çin Ulusal Halk Kongresi delegelerinin katıldığı seçimde devlet başkanlığı görevine gelen Şi Cinping, yolsuzlukla mücadele, ekonomik reformların hızlandırılması gibi konularda yaptığı çalışmalarla dikkati çekiyor. 

Çin'in Güney Çin Denizi’nde Vietnam, Malezya, Endonezya, Brunei ve Filipinler ile Doğu Çin Denizi’nde Japonya ile kıta sahanlığı ihtilafları, kuzeyinde Rusya ve batısında Hindistan ile kara sınırı ihtilafları bulunuyor.

Çin, ayrıca demokrasi ile yönetilen ve bağımsız orduya sahip Tayvan adası üzerinde egemenlik iddia ediyor.